Betonning
Een betonning, of zeemarkering en navigatiemarkering of een boei, is een vorm van hulp bij het navigeren en loodsen (sturen) van schepen en boten. Met behulp van deze markeringen kunnen de schippers/kapiteins de geschatte positie van een monding in zee, een kanaal, rivier bepalen om hun boten/schepen en watervliegtuigen veilig te laten navigeren. De boeien zijn een soort verkeersborden en de vorm en kleur hebben een eigen betekenis. Deze staan beschreven in het vaarreglement. Voor het behalen van je vaarbewijs (net zoiets als je rijbewijs) moet je deze tekens kennen.
Er zijn drie soorten markeringen: bakens (geplaatst op de zeebodem of aan de kust, of op de wal bij rivieren en kanalen), boeien (bestaande uit een drijvend object dat meestal is verankerd aan een specifieke locatie op de bodem van de zee of aan een object onder water) en een stapel stenen (cairn) gebouwd op een onder water gelegen rots/object, vooral in rustiger water. Een ton is ook een soort boei, maar dan van metaal. Een boei kan ook van kunststof zijn. Zo heb je tijdelijke gele opblaasbare wedstrijdboeien die bij een zeilwedstrijd de wedstrijdbaan aangeven.
Deze markeringen worden gebruikt om kanalen, gevaarlijke rotsen of ondiepten, afmeerposities, gebieden met snelheidsbeperkingen, verkeersscheidingsstelsels, gezonken scheepswrakken en voor tal van andere navigatiedoeleinden aan te geven. Sommige zijn alleen bedoeld om zichtbaar te zijn bij daglicht (dagmarkeringen), andere hebben een combinatie van lichten, radarreflectoren, mistbellen, misthoorns, en fluitjes om ze 's nachts en bij beperkt zicht bruikbaar te maken.
Markeringen worden weergegeven op zeekaarten en waterkaarten, met behulp van symbolen die hun kleur, vorm en lichtkarakteristiek aangeven, en worden meestal aangeduid met naam (afkorting) of nummer. GM1 staat bijvoorbeeld voor ton 1 in het Gooimeer. Rode boeien zijn stomp (rechthoekig) aan de bovenkant en hebben een even nummer. Groene boeien zijn spits en hebben een oneven nummer.
Varend vanaf de bron naar bijvoorbeeld de zee liggen de rode boeien en tonnen in principe altijd aan je rechterzijde en de groene aan je linker zijde van de vaargeul. Op kanalen en meren is de stroomrichting niet altijd duidelijk. Aan de hand van de boeien kunt je wel zien hoe de wetgever de stroomrichting dan ziet.
In bredere zin wordt onder de uitdrukking "betonning" vaak verstaan alle soorten oriëntatiepunten, constructies en apparaten die kunnen worden gebruikt om schippers en kapiteins te waarschuwen en te begeleiden, dus ook vuurtorens. Voorbeelden van betonningen op het land (bij rivieren en kanalen) zijn verschillende signaallichten en voormarkeringen. Deze laatste worden voornamelijk gebruikt om de middellijn van een vaargeul in smalle doorgangen aan te geven. Zeemarkeringen kunnen soms ook worden gebruikt om de grenzen van defensieve mijnenvelden op zee te markeren, of de veilige vaarstroken er doorheen, vooral in oorlogstijd.
Vissers gebruiken eenvoudige boeien om hun netten te markeren. Veelal zijn deze met hun visserijnummer voorzien.
Galerij
Diverse tonnen (waarvan een met dagmerk)
Steekbaken of staak (rechts) en vervangende kleine ton in de vaargeul bij Schiermonnikoog
Een wrakkenscheepje bij de Algerabrug
Model van gastransportschip Vlissingen waarmee lichtboeien werden gevuld. Afbeelding & collectie: Zeeuws maritiem muZEEum
Ronden van een boei tijdens Fin cup 1964
Baken bij de Koog
Tonnenlegger van de kustwacht
Eenvoudige boeien om visnet te markeren
.JPG)
Onderhoud
Rijkswaterstaat en de kustwacht hebben speciale vaartuigen waarmee de boeien en tonnen in en uit het water kunnen worden gehaald. De zogeheten tonnen- of boeienlegger. Als de boei op het dek is gezet met een hijskraan, dan kan er onderhoud aan de boei worden gepleegd (schoonmaken, schilderen, licht repareren etc.)