Planetoïde

Een planetoïde of asteroïde is een kleine planeet van het binnenste zonnestelsel. De stukken materie bewegen zich net als planeten en dwergplaneten in een baan om de Zon. Maten en vormen van planetoïden variëren aanzienlijk, variërend van rotsen van 1 meter tot een dwergplaneet met een diameter van bijna 1000 km; het zijn metalen of rotsachtige lichamen zonder atmosfeer. De naam asteroïde betekent 'sterachtig, stervormig', planetoïde betekent 'op een planeet lijkend hemellichaam'. Aan de nachtelijke hemel zie je eigenlijk geen verschil tussen een ster of planeet, tenminste als lichtpunt zijnde. Een ster staat min of meer op dezelfde plaats, een planeet beweegt volgens een bepaalde baan, omdat het om de zon beweegt (wat ook een ster is). Voorheen was niet duidelijk wat deze brokken materie nou precies waren, vandaar de twee namen.

Ze verschillen van kometen omdat ze geen 'staart' hebben.

Ceres is een bekende planetoïde en werd ontdekt in 1801. Het is verreweg de grootste planetoïde, met een diameter van 940 km. Ceres wordt ook wel een dwergplaneet genoemd. NASA heeft er de ruimtesonde Down (Dageraad) in 2007 naartoe gestuurd voor onderzoek. Het kwam in een baan rond Ceres op 6 maart 2015. Het cirkelt er nu nog steeds omheen. Ceres behoort tot de "grote vier" (Ceres, Pallas, Vesta en Hygiea).

Van de ongeveer een miljoen bekende planetoïden bevindt het grootste aantal zich tussen de banen van Mars en Jupiter, ongeveer 2 tot 4 AU (Astronomische eenheid) van de zon, in de belangrijkste planetoïdengordel.

Veel planetoïden zijn de verbrijzelde overblijfselen van planetesimalen, lichamen in de zonnenevel van de jonge zon die nooit groot genoeg zijn geworden om planeten te worden, zeg maar een soort puin klonten.

Galerij

• 

  Ida (1993)

• 

  Eros

• 

  Ceres

• 

  Een samengestelde afbeelding, op dezelfde schaal, van de planetoïden die vóór 2012 met hoge resolutie zijn afgebeeld. Het zijn, van groot naar klein: 4 Vesta, 21 Lutetia, 253 Mathilde, 243 Ida en zijn maan Dactyl, 433 Eros, 951 Gaspra, 2867 Šteins, 25143 Itokawa

Naamgeving

Momenteel krijgen alle nieuw ontdekte planetoïden een voorlopige aanduiding (zoals: 2002 AT 4 ), bestaande uit het jaar van ontdekking en een alfanumerieke code die de halve maand van ontdekking en de volgorde binnen die halve maand aangeeft. Zodra de baan van een planetoïde is bevestigd, krijgt deze een nummer en kan later ook een naam krijgen (bijvoorbeeld 433 Eros ).

Bedreiging

Planetoïden vormen een bedreiging voor de aarde. In het verleden zijn er al inslagen geweest. Zoals bij de ontstane Chicxulub-krater wat een inslagkrater is, begraven onder het schiereiland Yucatán in Mexico. Waarschijnlijk heeft deze inslag het uitsterven van dinosaurussen in het Krijt-Paleogeen veroorzaakt. Er zijn al verschillend fictieve films gemaakt over dreigingen van planetoïden. Er wordt ook serieus nagedacht hoe zo'n dreiging afgewend zou kunnen worden.