Artis
| Natura Artis Magistra (Artis) | |
| |
| Ingang van Artis | |
| Jaar geopend | 1838 |
| Locatie | Amsterdam,  Nederland
|
| Oppervlakte | 14 ha |
| Lid van | EAZA, NVD, IABES, OAM, WAZA |
| Thema | Monumentale stadsdierentuin |
| Diersoorten | 600 |
| Website www.artis.nl | |
Portaal  Dierentuinen
| |
Artis is een dierentuin in Nederland. De dierentuin ligt in Amsterdam. Artis is de oudste dierentuin van Nederland. De dierentuin ligt in de Plantagebuurt. De dierentuin is opgericht in 1838 door G.F. Westerman, J.W.H. Werlemann en J.W. Wijsmuller.
In de dierentuin zijn er elke week nieuwe activiteiten. Ook kan je de ARTIS-academie volgen. Hierbij leer je door middle van lezingen, seminars, cursussen en colleges meer over hoe de natuur leermeesteres is van kunst en wetenschap.
Artis telt op dit moment (2017) 187 verschillende diersoorten.
Geschiedenis
19e eeuw
Op 1 mei 1838 werd de vereniging Natura Artis Magistra opgericht. Het idee kwam van de boekhandelaar Gerardus Frederik Westerman, die de vereniging samen met meneer Werleman en meneer Wijsmuller oprichtten. Hun idee was om zowel de levende als de niet-levende natuur dichter bij bezoekers te brengen. Samen kochten ze een stuk land op de Plantage. Toen was dat een groene buitenwijk aan de rand van Amsterdam. Ze lieten een tuin aanleggen en zetten er gebouwen neer die er vandaag de dag nog steeds staan. Op 1 mei 1852 mocht Artis, wat toen al de meest gebruikte naam was, zich "koninklijk" noemen.
Artis bezat toentertijd een grote verzameling aan natuurhistorische voorwerpen. Dit waren vooral kleine dieren op sterk water gezet, opgezet of skeletten, schelpen en fossielen. Het gebouw waar deze spullen instonden was eigenlijk te klein en in 1855 werd daarom een groter museumgebouw neergezet. Echter werd dit al snel te klein. In 1882 werd de volledige collectie uiteindelijk overgedragen aan het Zoölogisch Museum Amsterdam en is sinds 2010 in het Naturalis Biodiversity Center in Leiden. Ook bezat Artis een grote verzameling aan volkenkundige voorwerpen. In 1921 werd dit gegeven aan het Tropenmuseum. De verzameling aan boeken en prenten werd in 1939 gegeven aan de Universiteit van Amsterdam.
Tot aan 1952 mochten alleen leden van de dierentuin de dierentuin bezoeken. Gewone bezoekers mochten niet naar binnen. De dierentuin in die dagen zag er als volgt uit. Op de plaats van de huidige kinderboerderij was een grote vijver met een oranjerie. Qua dieren waren er slechts een paar apen, herten, papegaaien en de zogeheten "Surinaamse boskat". Ook was er een grote verzameling te bewonderen aan natuurhistorische spullen die Reindert Draak had verzameld. Al in het eerste jaar werd een panter aangekocht en in 1839 kocht men een hyena, een olifant en een boa constrictor, die eigendom waren van Cornelis van Aken. Artis werd uitgebreid, aangezien Van Akens grond werd opgekocht. Artis lag nu aan beide oevers van de Nieuwe Prinsengracht. Een veerpond bracht de bezoekers heen en weer. Een brug was niet mogelijk, aangezien de gracht nog steeds door de scheepvaart gebruikt werd. 's Nachts zouden scheeplieden zelfs nog een stiekem bezoekje aan de dierentuin hebben gebracht. In 1866 werd de gracht eigendom van Artis en werden er drie vijvers van gemaakt, door slootjes met elkaar verbonden. Door middel van bruggetjes waren de twee delen verbonden. In 1877 had de dierentuin een oppervlakte van 10 hectare. Het aquariumgebouw (1882) en het roofdierengebouw (1859) waren lange tijd toonaangevend voor andere dierentuinen.
20e eeuw
In 1938 dreigde Artis bijna failliet te gaan. Er waren hoge schulden, dalende bezoekersaantallen en de dierentuin zelf was verouderd. Er werd een comité opgericht om Artis te redden. De gebouwen en grond werden aan de gemeente verkocht, alleen de dieren bleven in bezit van Artis. In 1940 ging het al beter met de dierentuin, ondanks de Tweede Wereldoorlog, onder meer een kamelenweide, een apenrots en een bergdierenrots werden aangelegd. Artis stond onder leiding van de Zwitserse Armand Louis Jean Sunier, die de Duitse taal uitstekend beheerste. Ook kon hij goed onderhandelen, waardoor er voldoende voedsel en bouwmateriaal was. In 1941 werd Artis echter getroffen door brandbommen van de Geallieerden. Zij wilde eigenlijk een spoorwegterrein raken naast de dierentuin. Schade was er alleen aan de gebouwen. In september 1941 werden Joden geweigerd bij de ingang. In 1945 kreeg Artis het erg lastig. Er was een tekort aan voedsel en aan brandstof voor de pomp van het aquarium. Nederland werd voor de dierentuin dan ook net op tijd bevrijd.
In 1963 opende Artis het nachtdierenhuis en in 1988 kreeg de dierentuin een planetarium. In de jaren 90 werd een geologisch museum geopend en het aquariumgebouw compleet gerestyled. Eind jaren negentig werd begon met het vernieuwen van de dierentuin. Het spoorwegterrein naast dierentuin kwam erbij. In 1999 opende op het nieuwe stuk grond een wolvenbos en een Afrikaans landschap.