An gorta Mór
An gorta Mór was een grote Ierse hongersnood die van 1845 tot en met 1851 duurde.
De naam
An gorta Mór betekent letterlijk de grote hongersnood. In het Engels heet de hongersnood dus Great Famine, wat hetzelfde betekent.
Aardappels
De hongersnood was eigenlijk best vreemd. Er werd namelijk meer dan genoeg voedsel verbouwd en geoogst voor de bevolking in de jaren van An gorta Mór, alleen werd dat allemaal geëxporteerd. Wat de Ieren zelf hielden waren de aardappels. Maar omdat er een aardappelziekte uitbrak, mislukte de aardappeloogst. Daarom wordt de hongersnood in het Engels ook wel de Potato Famine genoemd, wat aardappelhongersnood betekend.
Achtergrondinformatie
Ierland kent een lange geschiedenis met Groot-Brittannië. Sinds 1801 viel het land weer onder Brits gezag, via de zogenoemde Act of Union. Hierbij werd formeel een nieuw land gevormd: het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Ierland, dat zou blijven bestaan onder deze naam tot en met 1927, terwijl de Ierse Vrijstaat al gevormd werd in 1922. In werkelijkheid was dit geen nieuw land, maar werd Ierland een wingewest voor Groot-Brittannië. De Ieren moesten graan verbouwen voor de Engelse landheren, en de Ieren konden zelf maar net rondkomen van de aardappeloogst, die ze wel zelf mochten houden.
Aardappelziekte
In 1845 mislukte de aardappeloogst voor het eerst door een nieuwe aardappelziekte. Deze ziekte was voor het eerst opgemerkt in Kortrijk, België. De ziekte zorgde tot en met 1850 voor misoogsten.
Black '47
Een van de ergste jaren was 1847, al noemen anderen 1849 als een erg jaar. Enorme honger onder de bevolking zorgde voor spanningen met de Engelse "bezetters". Bovendien kwam er een nieuwe ziekte, de buiktyfus. Deze richtte een slachting aan onder de al verzwakte bevolking.
Einde
Uiteindelijk kwam de hongersnood ten einde door het einde van de aardappelziekte. De gevolgen waren echter duidelijk zichtbaar: van de 8 miljoen inwoners die het land in 1840 had, bleven er door An gorta Mór slechts 3,5 miljoen over in 1900.
Engelse hulp
De Engelse hulp tijdens An gorta Mór bestond uit het leveren van keiharde mais, die zo hard was dat de Ieren er ziek van werden. Maar ze moesten de mais wel eten, anders gingen ze dood van de honger.
Ierse acties
De Ierse bevolking heeft enkele acties ondernomen om onder het juk van de Engelsen vandaan te komen. Maar de bevolking slaagde er niet in zichzelf te organiseren, waardoor het bleef bij overvallen op voedseltransporten en stelen van voedsel.
Engelse represailles
De Engelse maatregelen waren daarentegen niet mild. Engelse milities kregen de opdracht om hele dorpen leeg te plunderen en plat te branden, waardoor de bevolking al dan niet gedwongen moest vertrekken naar Van Diemensland (Tasmanië) en Amerika.
Hongersnood in andere landen
Ook in andere landen waren hongersnoden. Zo ook in Nederland, wat leidde tot succesvolle opstanden, die dan weer leidden tot de grondwetswijziging van 1848.