Ampère
De Ampère is eenheid van elektrische stroomsterkte en is genoemd naar de Franse natuurkundige André-Marie Ampère (1775–1836).
Elektrische stroom is het transport van elektrische lading. In een elektrisch netwerk vindt dit transport voornamelijk plaats door de beweging van elektronen door geleiders (stroomdraden) en halfgeleiders onder invloed van een verschil in spanning (Volt, V). De sterkte van elektrische stroom wordt gemeten in ampère (A). Het wordt ook wel ampèrage genoemd.
Je kunt het een beetje vergelijken met de sterkte van een waterstraal uit een kraan. Zet je de kraan een beetje open (lage spanning of druk), dan heb je een zwakke stroom van water (straaltje) en zet je de kraan wijdt open (hoge spanning of druk) dan krijg je een sterke stroom van water.
Elektrische stroom gaat in het algemeen door een stroomkring. Een uitzondering is het geval van een elektrostatische ontlading zoals bliksem, of vonkjes die je krijgt bij het uittrekken van een trui.
De stroomsterkte hangt af van het materiaal waar de stroom doorheen gaat. Gaat dat makkelijk, dan geleid het materiaal goed (zoals koper en goud). Ook je lijf laat makkelijk stroom door, maar teveel stroom is heel slecht voor je hart. Daarom moet je voorzichtig zijn met elektriciteit, zeker die uit het stopcontact komt.
Als de elektrische stroom ergens makkelijk doorheen gaat, dan is er weinig weerstand. Gaat de elektrische stroom niet makkelijk door het materiaal, dan is dit materiaal een isolator dat veel weerstand geeft, zoals plastic of keramiek. Stekkers, contactdozen, lichtschakelaars en het omhulzel van stroomdraden zijn isolatoren. Hierdoor kun je geen elektrische schok krijgen.
De stroomsterkte (I) die door een geleider gaat, kun je met de wet van Ohm uitrekenen, als je weet hoe groot het spanningsverschil (U) is op de beide uiteinden van een draad (in Volt, V) en als je weet welke weerstand (R) de draad geeft (in Ohm, Ω); I = U / R
Stel je hebt een stroomkring (geleider) van draad en een lampje, waarbij de draad en het lampje samen een weerstand hebben van 3 Ω. Het spanningsverschil tussen de + en de - van de batterij is 9 V. De stroomsterkte is dan I = 9 V / 3 Ω = 3 A
Dodelijk
_02.jpg)
Stel er ligt een elektriciteitssnoer van een apparaat dat in het stopcontact zit, maar de plastic mantel van de draad is stuk, waardoor je het koperdraad ziet. Zou je dit koper aanraken, dan krijg je een flinke schok. De stroom gaat dan door je lijf naar de grond of aarde (zeker als je op je sokken of blote voeten staat). Je lichaam heeft een weerstand die afhankelijk is van de vochtigheid. Als de huid droog is, zo'n 30.000 ohm of meer. Als de huid goed nat is, dan is de weerstand minder dan 600 ohm. De stroom op het lichtnet (wat uit het stopcontact komt) is 230 V. Dan is de schok of stroomsterkte die je krijgt bij een natte huid I = 230 V / 600 Ω = 0,38 A. Dat lijkt niet veel, maar kan voor mensen dodelijk zijn. Een stroomsterkte van 6 mA (=0,006 A) door je hart is al dodelijk!
De spanning (V) op een bovenleiding van de tram of trein is nog hoger (in Nederland 600 tot 750 V bij de tram en metro en 1500 V bij de trein). Dat noem je hoogspanning. Het voltage van een bliksemontlading kan 20 tot 100 miljoen volt (V) bedragen; de stroomsterkte kan tot 20.000 ampère oplopen. Kortom wees voorzichtig met elektriciteit! Zeker met de bliksem.
Stroomverbruik
Elektriciteit komt in de meterkast het huis binnen. Veel huizen hebben een hoofdzekering of hoofdstop van 35 A. Elk apparaat of lamp verbruikt stroom. Dat wordt uitgedrukt in Watt (per uur). Bijvoorbeeld en spaarlamp gebruikt 9 W en een gewone gloeilamp met hetzelfde hoeveelheid licht 60 W. Daarom is een spaarlamp natuurlijk zuiniger. Een frituurpan of een waterkoker kan wel 2000 W stroom trekken.
Nu kun je met de formule stroomverbruik: Watt (W) = spanning U (V) x stroomsterkte I (A), uitrekenen hoeveel je maximaal kan gebruiken op die hoofdzekering. In dit voorbeeld kun je voor maximaal W = 230 V x 35 A = 8050 W aansluiten. Sluit je meer aan (verbruik je meer stroom), dan smelt de hoofdzekering door en zit je zonder stroom. De stroommaatschappij moet dan komen om een nieuwe hoofdzekering erin te plaatsen. Een duur geintje. Verbruikt een huishouden meer stroom, dan is er veelal 3 x 25 A aan hoofdzekeringen nodig of nog meer.