Mexico

mexico

Mexico (Spaans: México), officieel de Verenigde Mexicaanse Staten (Spaans: Estados Unidos Mexicanos)[5] is een land in Noord-Amerika, grenzend aan de Verenigde Staten, Belize en Guatemala, de Grote Oceaan en de Golf van Mexico. Ook enkele eilanden behoren tot Mexico.

Mexico is een federale republiek bestaande uit 31 staten en het Federaal District, oftewel de hoofdstad Mexico-stad, gelegen op 2240 meter boven de zeespiegel en een van de grootste steden ter wereld. Het land heeft 109.955.400 (2008) inwoners. De meest gesproken taal is het Spaans, waarmee Mexico het grootste Spaanssprekende land ter wereld is; Indiaanse talen worden door zo'n 10% van de bevolking gesproken. Felipe Calderón van de Nationale Actiepartij (PAN) is president sinds 2006. Gerekend naar het bruto binnenlands product in ppp-dollars is Mexico de twaalfde economie ter wereld.

Inhoud [verbergen] 1 Geschiedenis 2 Politiek 2.1 Staatsinrichting 2.2 Politieke Partijen 2.3 Internationale betrekkingen 2.4 Mensenrechten 2.5 Binnenlandse conflicten 2.6 Bestuurlijke indeling 3 Geografie 3.1 Topografie 3.2 Klimaat 3.3 Flora en fauna 4 Demografie 4.1 Etnische samenstelling 4.2 Taal 4.3 Religie 4.4 Bevolkingsspreiding 4.5 Migratie 5 Cultuur 5.1 Muziek 5.2 Kunst 5.3 Literatuur 5.4 Cuisine 5.5 Feestdagen 6 Economie 7 Relatie Mexico-Verenigde Staten 8 Samenleving 8.1 Media 8.2 Sport 8.3 Onderwijs 8.4 Criminaliteit 8.5 Militaria 9 Transport 10 De naam "Mexico" 11 Zie ook 12 Externe links 13 Bronnen, noten en/of referenties

[bewerken] Geschiedenis

Zie Geschiedenis van Mexico voor het hoofdartikel over dit onderwerp. 

De ouderdom van de menselijke bewoning in Mexico is onderwerp van debat, de oudste algemeen aanvaarde vondsten dateren van 12.000 v. Chr. Rond 8000 v. Chr. werd in Oaxaca de pompoen gedomesticeerd, maïs volgde 2000 jaar later. Rond 1.200 v. Chr. kwam aan de zuidelijke golfkust de Olmeekse beschaving op, die rond het begin van de jaartelling werd overvleugeld door de Maya van Yucatán en de zuidelijke hoogvlaktes. Terwijl de Mayacultuur op haar hoogtepunt was bloeide op de centrale hoogvlakte de stad Teotihuacán. De klassieke periode van de Meso-Amerikaanse beschavingen eindigde rond 700, voor de Maya's waarschijnlijk door uitputting van de grond, voor Teotihuacán door nomadische invallers. Van de politieke fragmentatie profiteerden de Tolteken die in de 11e eeuw een machtig rijk opbouwden, maar niet veel later ook ten onder gingen, en de centrale hoogvlakte weer uiteenviel in rivaliserende stadstaatjes. Een van deze, Tenochtitlan verbond zich in 1427 met Texcoco en Tlacopan, waarmee het rijk van de Azteken werd gevormd dat in de daaropvolgende eeuw het grootste deel van Meso-Amerika zou onderwerpen.

De gevangenname van MorelosDe komst van de Spaanse conquistador Hernán Cortés in 1519 betekende het einde van het Azteekse rijk. De laatste Azteekse heerser Cuauhtémoc gaf zich in 1521 over, in de volgende decennia veroverden andere conquistadores de rest van Mexico. Dit was het begin van de periode waarin Mexico als het vicekoninkrijk Nieuw-Spanje een kolonie van Spanje was. De indiaanse bevolking nam door de ziektes die de Europese veroveraars met zich hadden meegebracht met zeker 75% af. Nieuw-Spanje werd een aantrekkelijk wingewest voor het Spaanse koloniale rijk, zeker nadat het gebied bleek te beschikken over de grootste zilvervoorraad ter wereld. De koloniale samenleving was streng gestratificeerd, gebaseerd op afkomst. De hoogste baantjes bleven weggelegd voor de peninsulares, de Europese Spanjaarden. Onder invloed van de Verlichting en de Amerikaanse onafhankelijkheidsoorlog kwam aan het eind van de 18e eeuw een emancipatiebeweging onder de criollos, in Amerika geboren Spanjaarden, op. De napoleontische oorlogen zorgden voor het wegvallen van de verbinding tussen Spanje en haar koloniën. In 1808 poogde de vicekoning daarom een autonome regering uit te roepen, maar werd hierin door conservatieven tegengewerkt. Nu er geen vreedzame uitweg meer was brak in 1810 de onafhankelijkheidsoorlog uit, aanvankelijk geleid door de priester Miguel Hidalgo, doch deze werd in 1811 gevangen genomen en geëxecuteerd door de Spaanse troepen, waarna José María Morelos de fakkel overnam. Deze liet formeel de onafhankelijkheid uitroepen, een congres samenkomen en een grondwet opstellen, maar ook Morelos werd verslagen en geëxecuteerd, en de door hem geschapen instituties opgeheven. De onafhankelijkheidsoorlog verzandde in een guerrillaoorlog tot de Spaanse officier Agustín de Iturbide in 1821 toenadering zocht tot de opstandelingenleider Vicente Guerrero. Onder het plan van Iguala schaarden zij zich onder de drie garantiën: religie, onafhankelijkheid en gelijkheid, en tezamen slaagden zij erin de onafhankelijkheid te consumeren.

Executie van MaxmiliaanEen jaar na de onafhankelijkheid riep Iturbide zich uit tot keizer. Hij bleek een inefficiënt en autocratisch bestuurder en werd een jaar later afgezet door een groep militairen geleid door Antonio López de Santa Anna. In 1824 werd de republikeinse grondwet geproclameerd, onafhankelijkheidsheld Guadalupe Victoria werd de eerste president, maar Santa Anna wist zich langzaam maar zeker tot de sterke man op te werpen. Hij vestigde in 1834 zijn dictatuur en trok de autonomie van de deelstaten in. Dit leidde in 1835 tot de onafhankelijkheidsverklaring van de Amerikaanse kolonisten in Texas, die uitliep op een gevoelige nederlaag voor de Mexicanen. Santa Anna werd gevangen genomen en gedwongen de Texaanse onafhankelijkheid te erkennen. Na zijn terugkeer in Mexico vestigde hij in 1841 opnieuw een dictatuur, tot hij drie jaar later werd verdreven. De annexatie van Texas door de Verenigde Staten leidde in 1846 tot het uitbreken van de Mexicaans-Amerikaanse Oorlog. Santa Anna, teruggeroepen om Mexico te verdedigen, wist de Amerikanen niet tegen te houden en in 1847 drong Winfield Scott door tot in Mexico-stad. Bij de vrede van Guadalupe Hidalgo in 1848 werd Mexico gedwongen de helft van haar grondgebied af te staan. De oorlog plaveide de weg voor weer een machtsovername van Santa Anna in 1853. Zijn excentrieke en dictatoriale gedrag leidde ertoe dat hij nu definitief de steun van de bevolking had verloren, en twee jaar later wordt hij definitief verdreven. De nieuwe regering had een liberaal karakter, en schafte privileges voor kerk en leger af. De proclamatie van de liberale grondwet van 1857 leidde tot de Hervormingsoorlog tussen liberalen en conservatieven, die in 1861 uitliep op een liberale overwinning en de installatie van Benito Juárez als president. Deze kondigde een moratorium op het afbetalen van schulden af, wat leidde tot een interventie van Spanje, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk. Nadat duidelijk werd dat de Fransen met steun van de Mexicaanse conservatieven in Mexico een marionettenkeizerrijk wilden vestigen trekken de Britten en Spanjaarden zich terug. Na een aanvankelijke nederlaag in de slag bij Puebla waarin generaal Ignacio Zaragoza op 5 mei 1862 de Fransen wist te verslaan stond het Franse leger een jaar later alsnog in Mexico-stad. De Oostenrijkse aartshertog Maximiliaan van Habsburg werd geïnstalleerd als keizer, doch Juárez gaf zich niet gewonnen en voerde vanuit het noorden van het land met zijn liberalen de strijd voort. De Fransen en monarchisten wisten het land nooit te pacificeren, en in 1866 begonnen de liberalen een tegenoffensief. De terugtrekking van de Franse troepen eind dat jaar bezegelde het lot van Maximiliaan. In 1867 werd hij verslagen en gefusilleerd en de republiek hersteld Juárez en zijn opvolger Sebastián Lerdo zetten het liberale hervormingsprogramma voort. In 1876 greep Porfirio Díaz, een liberale generaal uit de Franse interventie, de macht. Hij liet de democratische instituties op papier bestaan maar regeerde in feite als een dictator. Zijn regering, het Porfiriaat, kenmerkte zich door modernisering, vooruitgang en economische groei maar ook door onderdrukking en een groot deel van de bevolking dat in armoede leefde.

vlnr.: Pancho Villa, Eulalio Gutiérrez en Emiliano Zapata, drie hoofdrolspelers uit de revolutieNadat Díaz in 1910 door fraude de overwinning in de presidentsverkiezingen uit handen van de liberale grondbezitter Francisco I. Madero hield, brak de Mexicaanse Revolutie uit die in 1911 leidde tot de val van Díaz. Madero volgde hem op en voerde een democratisch en gematigd bewind, waarmee hij zowel revolutionairen als conservatieven tegen zich in het harnas joeg. In 1913 kwam hij om het leven bij een staatsgreep door de Porfiriaanse generaal Victoriano Huerta die een brute dictatuur vestigde. Zijn tegenstanders verenigden zich in het constitutionalistisch leger, geleid door Venustiano Carranza. Huerta werd verdreven maar een scheuring in het revolutionaire leiderschap betekende dat de strijd zich voortzette, waarbij Carranza's constitutionalisten en de conventie van Aguascalientes, geassocieerd met de legendarische Pancho Villa en Emiliano Zapata, elkaar bestreden. De constitutionalistische generaal Álvaro Obregón bleek de meest bekwame commandant, en in 1916 was de conventie grotendeels verslagen, hoewel over het hele land nog verzetshaarden bleven bestaan. In 1917 werd een nieuwe grondwet geproclameerd, waarin onder andere rechten van arbeiders en landverdelingen geregeld werden, en de macht van de geestelijkheid verder aan banden gelegd werd. Carranza werd tot president gekozen, maar maakte geen haast met hervormingen, zodat in 1920 een groep reformistische officieren Carranza omver wierpen. De nieuwe regering vaardigde een amnestie uit, waarna de laatste revolutionaire tegenstanders de wapenen neerlegden, en Álvaro Obregón werd president.

De postrevolutionaire regeringen van Obregón en vooral diens opvolger Plutarco Elías Calles kenmerkten zich door modernisering, landhervormingen en investeringen in het onderwijs. Onder Calles escaleerde het conflict met de geestelijkheid tot de cristero-oorlog, waarbij katholieke rebellen en het regeringsleger elkaar bevochten, en eindigde met een terugkeer naar de status quo in 1929. In 1928 werd Obregón herkozen tot president, maar kort na zijn verkiezing vermoord. Deze crisis vormde de aanleiding tot de oprichting van de Nationaal Revolutionaire Partij (PNR), die een einde moest maken aan de voortdurende interne twisten. Calles was als 'opperste leider' van deze leider feitelijk de machthebber en regeerde door middel van marionettenpresidenten, tot hij in 1936 in conflict kwam met president Lázaro Cárdenas, die hem naar de Verenigde Staten liet verbannen. Cárdenas maakte serieus werk met het naleven van de beloftes van de revolutie; hij deelde meer land uit onder landloze boeren dan alle andere presidenten bij elkaar, steunde stakingen en vakbonden en nationaliseerde de olie-industrie in 1938. Zijn opvolger Manuel Ávila Camacho voerde een gematigder koers en zette de socialistische experimenten van Cárdenas stop. De regeringspartij werd hernoemd tot Institutioneel Revolutionaire Partij (PRI), die de Mexicaanse politiek de rest van de eeuw zou blijven beheersen. Hoewel de jaren na de Tweede Wereldoorlog werden gekenmerkt door economische voorspoed en technologische vooruitgang was van democratie geen sprake meer en regeerde de PRI Mexico als eenpartijstaat. Daar de zittende president volgens de grondwet niet mag worden herkozen wijst deze de presidentskandidaat voor de PRI aan (dedazo), die uiteraard telkens de verkiezingen won. Mexico werd hiermee een toonbeeld van stabiliteit in het altijd onrustige Latijns-Amerika, echter ten koste van politieke vrijheden. In 1968 grepen studenten de Olympische Spelen van dat jaar aan om de aandacht te vestigen op het autoritaire karakter van de Mexicaanse regering van president Gustavo Díaz Ordaz. De protesten eindigden met het bloedbad van Tlatelolco, waarbij veiligheidstroepen het vuur openden om demonstranten, waarbij zeker 250 het leven verloren.

De centrale campus van de Nationale Autonome Universiteit van Mexico (UNAM)Tlatelolco betekende een omslagpunt, steun voor de PRI was niet meer vanzelfsprekend. Díaz Ordaz' opvolger Luis Echeverría opvolger voerde een populistisch programma waarin hij poogde de ideeën van de revolutie weer naar boven te halen en de linkse oppositie voor zich te winnen. Een onverantwoord uitgavenbeleid leidde echter tot toenemende inflatie en een devaluatie van de Mexicaanse peso in 1976. Zijn opvolger José López Portillo verhoogde het uitgavenpatroon nadat Mexico over enorme aardolievelden bleek te beschikken en leende op grote schaal geld. Toen de oliemarkt ineenstortte bleek dat Mexico haar schulden niet langer kon afbetalen, en in 1982 kwam het land in een zware economische crisis terecht. President Miguel de la Madrid gooide het roer om, en begon een programma van bezuinigingen en privatiseringen. De economische crisis, de bezuinigingen, het autoritaire karakter van de PRI en de non-reactie van de Mexicaanse regering na de aardbeving van 1985 deden het vertrouwen in de PRI tot een dieptepunt zakken, zodat de partij steeds vaker haar toevlucht moest nemen tot verkiezingsfraude om aan de macht te blijven. In 1988 gooide Cuauhtémoc Cárdenas, voormalig PRI-lid en zoon van Lázaro Cárdenas, hoge ogen bij de presidentsverkiezingen, die hij slechts verloor aan PRI-kandidaat Carlos Salinas nadat de PRI grootschalige verkiezingsfraude pleegde. Salinas intensiveerde het neoliberale beleid van De la Madrid en deed enige concessies aan de conservatieve Nationale Actiepartij (PAN), die daarmee als eerste oppositiepartij gouverneursposten en Senaatszetels wist te winnen. Salinas leek de economie te kunnen herstellen en tekende de Noord-Amerikaanse Vrijhandelsovereenkomst (NAFTA) met de Verenigde Staten en Canada, maar in het laatste jaar van zijn regering ging alles mis: in Chiapas kwam het Zapatistisch Nationaal Bevrijdingsleger (EZLN) in opstand, PRI-presidentskandidaat Luis Donaldo Colosio en secretaris-generaal José Francisco Ruiz Massieu werden vermoord en enkele weken na de inhuldiging van zijn opvolger Ernesto Zedillo stortte de economie na een devaluatie van de peso ineen. Nadat Salinas' familie in verband werd gebracht met de moord op Ruiz Massieu en verschillende corruptieschandalen verliet Salinas het land.

Na hulpprogramma's van de Verenigde Staten wist de Mexicaanse economie zich te herstellen en tegen het eind van Zedillo's termijn was het verlies van 1994 goeddeels ingehaald. Zedillo ging over tot democratische hervormingen, zodat de PRI in 1997 haar meerderheid in het Congres kwijtraakte. Zedillo schafte de dedazo af en liet de PRI-leden hun presidentskandidaat kiezen. Bij de presidentsverkiezingen van 2000 raakte de PRI voor het eerst in 71 jaar de macht kwijt toen haar kandidaat Francisco Labastida werd verslagen door Vicente Fox van de PAN. Fox' economische beleid bleek niet noemenswaardig af te wijken van dat van Zedillo. Fox werd in 2006 opgevolgd door partijgenoot Felipe Calderón. Deze versloeg in de verkiezingen de linkse kandidaat Andrés Manuel López Obrador, die de uitslag niet aanvaarde en een tegenregering vormde.

[bewerken] Politiek

Zie Politiek van Mexico voor het hoofdartikel over dit onderwerp. 

[bewerken] Staatsinrichting

Mexico vanuit de ruimteVolgens de Grondwet van 1917 is Mexico een 'democratische, federale en representatieve republiek' (República Democrática, Representativa y Federal) met een uitvoerende, een wetgevende en een juridische macht.

De wetgevende macht, het Congres van de Unie (Congreso de la Unión), bestaat uit een Kamer van Senatoren (Cámara de Senadores) en een Kamer van Afgevaardigden (Cámara de Diputados). De leden van het Congres worden direct gekozen, deels door evenredige vertegenwoordiging en deels door een districtenstelsel. Het is congresleden verboden twee opeenvolgende termijnen dienen, het is wel toegestaan meerdere termijnen te dienen wanneer deze niet opeenvolgend zijn. Verkiezingen voor de Kamer van Afgevaardigden vinden elke drie jaar plaats, voor de Kamer van Senatoren elke zes jaar.

De uitvoerende macht is gevestigd in de President van Mexico (Presidente Constitucional de los Estados Unidos Mexicanos), die zowel staatshoofd als regeringsleider is. De president heeft traditioneel erg veel macht, critici spreken dan ook wel van een 'keizerlijke president' (presidencia imperial). De belangrijkste beperking van de presidentiële macht is de sexenio, het feit dat de president na zijn zesjarige termijn niet meer herkozen kan worden. Het wordt in Mexico dan ook niet op prijs gesteld als voormalige presidenten zich met de politiek bemoeien. De president kan ministers benoemen en ontslaan, zijn kabinet maakt geen deel uit van de uitvoerende macht. Het kabinet bestaat uit 19 ministeries (secretarías), maar dat is geen vaststaand aantal. De huidige president is Felipe Calderón. Minister van binnenlandse zaken is Fernando Gómez-Mont Urueta, minister van buitenlandse zaken is Patricia Espinosa Cantellano en minister van haciënda is Agustín Carstens. Mexico heeft een presidentieel stelsel, wat betekent dat het Congres en de president onafhankelijk van elkaar opereren. De president is geen verantwoording schuldig aan het congres en kan ministers (m.u.v. de minister van justitie) benoemen en ontslaan zonder tussenkomst van het Congres. Daar staat tegenover dat de president het Congres nooit kan ontbinden.

De rechterlijke macht rust bij het Hooggerechtshof van de Natie (Suprema Corte de Justicia de la Nación) en een grote hoeveelheid lagere en gespecialiseerde rechtbanken. Het Hooggerechtshof bestaat uit 11 leden die door het Congres voor 15 jaar worden aangewezen.

Mexico kent universeel stemrecht vanaf 18 jaar. Algemeen mannenkiesrecht bestaat (met onderbrekingen) sinds 1857, vrouwenkiesrecht werd op nationaal niveau in 1953 ingevoerd. Officieel kent Mexico ook stemplicht, maar er staat geen straf op niet stemmen. Federale verkiezingen worden georganiseerd door het Federaal Electoraal Instituut (IFE), regionale verkiezingen door statelijke kiesinstituten. Wegens de dominantie van de PRI zijn verkiezingen en de onafhankelijkheid van politieke instituties lange tijd vooral een schijnvertoning geweest. De laatste jaren is daar verandering in gekomen, hoewel zeker op gemeentelijk en deelstaatniveau verkiezingen lang niet altijd eerlijk verlopen en politieke corruptie een groot probleem is.

[bewerken] Politieke Partijen

verdeling van gouverneurs over politieke partijen in de Staten van Mexico Zie ook Lijst van Mexicaanse politieke partijen

In het congres zijn acht politieke partijen vertegenwoordigd. De eerste drie zijn de drie grote partijen, de laatste vijf zijn kleinere:

Nationale Actiepartij (Partido Acción Nacional, PAN). Een conservatieve partij die op economisch terrein voorstander is van een vrijemarkteconomie. De huidige president, Felipe Calderón, is van de PAN, evenals zijn voorganger Vicente Fox. Institutioneel Revolutionaire Partij (Partido Revolucionario Institucional, PRI). Gevormd in 1929, vanaf dat moment (onder verschillende namen) tot 2000 aan de macht. Oorspronkelijk links georiënteerd, profileert zich tegenwoordig als partij in het politieke centrum. Heeft een imago van corruptie en oneerlijkheid. Partij van de Democratische Revolutie (Partido de la Revolución Democrática, PRD). Een linkse partij, opgericht in 1989. De controversiële politicus Andrés Manuel López Obrador is van de PRD en verloor de verkiezingen met een krappe marge, maar beschuldigde de PAN van fraude en vormde een tegenregering. Partij van de Arbeid (Partido del Trabajo, PT), socialistisch. Groene Ecologische Partij van Mexico (Partido Verde Ecologista de México, PVEM), groen/conservatief. Convergentie (Convergencia), sociaaldemocratisch. Nieuwe Alliantie (Nueva Alianza, PANAL), liberaal/belangenpartij voor leraren. Sociaaldemocratische Partij (Partido Socialdemócrata, PSD), sociaaldemocratisch/links-liberaal.

[bewerken] Internationale betrekkingen

President Calderón en minister-president Stephen Harper van CanadaMexico's buitenlandse beleid is traditioneel bepaald geweest door de principes van non-interventie en zelfbeschikkingsrecht, in 1930 geformuleerd als de Estradadoctrine. De Mexicaanse regering achtte het moreel onrechtvaardig op te treden, zowel militair als door politieke of economische drukmiddelen tegen vreemde mogendheden, daar dit de soevereiniteit van deze landen zou schaden. De laatste jaren is hier verandering in gekomen, en poogt Mexico een actievere rol te spelen in de wereldpolitiek. Wel weigert Mexico bijvoorbeeld nog steeds deelname aan militaire missies van de Verenigde Naties.

Mexico is lid van onder andere de Verenigde Naties, de Organisatie van Amerikaanse Staten, de Noord-Amerikaanse Vrijhandelsovereenkomst, de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling, de Veiligheids- en Welvaartsalliantie van Noord-Amerika en de G8+5 en is waarnemend lid van de Caricom, de Raad van Europa, de Organisatie van Niet-gebonden Landen en de Zuid-Amerikaanse Statengemeenschap.

[bewerken] Mensenrechten

Zie Mensenrechten in Mexico voor het hoofdartikel over dit onderwerp. 

Sinds de jaren '90 is in Mexico op mensenrechtengebied enige vooruitgang geboekt. Hoewel de mensenrechtensituatie in het verleden niet bijzonder goed was, was het voor Latijns-Amerikaanse maatstaven toch nog redelijk te noemen. De grootste punten van zorg zijn momenteel geweld tegen vrouwen, straffeloosheid qua mensenrechtenschendingen in het verleden, arbitraire gevangenname, marteling en de positie van de indianen. In het zuiden van Mexico is de mensenrechtensituatie over het algemeen slechter dan in het noorden.

[bewerken] Binnenlandse conflicten In verschillende Mexicaanse staten zijn er conflicten met een lage intensiteit. Het bekendst de opstand van het Zapatistisch Nationaal Bevrijdingsleger (EZLN) in Chiapas. Deze opstand krijgt internationaal veel aandacht maar sinds het uitbreken van de opstand in 1994 heeft er maar weinig geweld plaatsgevonden. Wel zijn er berichten over mensenrechtenschendingen begaan door overheidstroepen. Uit Guerrero is het minder bekende Revolutionaire Volksleger (EPR) afkomstig. Verder bestaan in Mexico nog zeker een dozijn gewapende bewegingen. De meeste daarvan zijn echter alleen op papier actief, en hun activiteiten bestaan uit weinig meer dan het publiceren van pamfletten en het sturen van bedreigingen. Noemenswaardig is verder de niet-gewapende Volksassemblee van de Volkeren van Oaxaca (APPO), die poogt de autoritaire gouverneur Ulises Ruiz uit het zadel te stoten. Tenslotte bestaat in Mexico de tegenregering van Andrés Manuel López Obrador, die de verkiezingsuitslag van 2006 niet erkend heeft en zichzelf heeft uitgeroepen tot 'legitiem president'.

[bewerken] Bestuurlijke indeling Mexico is een federatie verdeeld in 31 'vrije en soevereine' staten, en een Federaal District (Distrito Federal), dat gelijk staat aan Mexico-stad. Elke staat heeft aan het hoofd een gouverneur (gobernador), die voor zes jaar wordt verkozen in directe verkiezingen en niet herkiesbaar is, een staatscongres (congreso estatal) dat voor drie jaar wordt gekozen en een eigen grondwet. Het Federaal District heeft sinds 1997 een gekozen regeringsleider (jefe de gobierno) en wetgevende assemblee (asamblea legislativa), voorheen was het bestuur van het Federaal District de verantwoordelijkheid van de federale regering. Mexico is verder onderverdeeld in 2438 gemeentes (municipios), elk bestuurd door een voor drie jaar gekozen burgemeester (presidente municipal) bijgestaan door regidores. Het Federaal District is niet verdeeld in gemeentes, maar is opgedeeld in 16 districten (delegaciones).

De 31 staten van MexicoDe 31 staten van Mexico zijn de volgende:

1.Aguascalientes 2.Baja California 3.Baja California Sur 4.Campeche 5.Chiapas 6.Chihuahua

7.Coahuila 

8.Colima 9.Durango 10.Guanajuato 11.Guerrero 12.Hidalgo

13.Jalisco 

14.Mexico 15.Michoacán 16.Morelos 17.Nayarit 18.Nuevo León

19.Oaxaca 

20.Puebla 21.Querétaro 22.Quintana Roo 23.San Luis Potosí 24.Sinaloa

25.Sonora 

26.Tabasco 27.Tamaulipas 28.Tlaxcala 29.Veracruz 30.Yucatán 31.Zacatecas

[bewerken] Geografie

Zie Geografie van Mexico voor het hoofdartikel over dit onderwerp. 

De Piek van Orizaba, de hoogste berg van MexicoMexico ligt in het zuiden van Noord-Amerika. Geopolitiek gezien valt het land buiten Centraal-Amerika, maar geografisch gezien maakt het zuidoostelijke gedeelte, het deel dat voorbij de Landengte van Tehuantepec ligt wel deel uit van Centraal-Amerika. De geografie van dit gedeelte wijkt op punten sterk af van die van de rest van het land. De Balsasdepressie die ongeveer halverwege Mexico-stad en de Grote Oceaankust ligt wordt wel als geologische grens van Centraal-Amerika gezien.

De grens tussen Mexico en de Verenigde Staten wordt gevormd door de Rio Grande in ruwweg de oostelijke helft en geometrische lijnen in het westen, op een klein stukje van de Río Colorado na. De grens met Guatemala in het zuiden wordt eveneens grotendeels door rechte lijnen bepaald, maar volgt ook op stukken de Río Suchiate en de Río Usumacinta. De grens met Belize tenslotte wordt geheel gevormd door de Río Hondo.

[bewerken] Topografie Mexico heeft ongeveer de vorm van een driehoek met twee opvallende schiereilanden: Yucatán en Neder-Californië. Het land strekt zich meer dan drieduizend kilometer van het noordwesten tot het zuidwesten uit. In het noorden is Mexico tweeduizend kilometer breed, op het smalste punt van de Landengte van Tehuantepec is dat ongeveer 220 kilometer. Mexico ligt tussen de Grote Oceaan aan de ene kant en de Golf van Mexico en Caribische Zee, randzeeën van de Atlantische Oceaan, aan de andere kant. De Pacifische kustlijn is grillig, met veel inhammen, kapen en baaien, en vaak rijst direct na de kust een gebergte op. De Atlantische kustlijn is regelmatiger, wel bevinden zich hier vele lagunes en aan de kusten van het schiereiland Yucatán ook koraalriffen. Buiten het continentaal plat in de Grote Oceaan liggen het eiland Guadalupe en de vulkanische Revillagigedo-eilanden. In het verleden claimde Mexico ook het afgelegen atol Clipperton, maar het land heeft inmiddels de soevereiniteit van Frankrijk over dat eiland erkend.

De Mexicaanse Hoogvlakte neemt ongeveer een derde van het grondgebied in. In het noorden loopt deze vlakte door in de Verenigde Staten, in het westen wordt het begrensd door de Westelijke Sierra Madre, in het oosten door de Oostelijke Sierra Madre en in het zuiden door de Trans-Mexicaanse Vulkanengordel. Een bergachtiger stuk ten hoogte van Zacatecas deelt de hoogvlakte in een noordelijk en zuidelijk deel. Het noordelijk deel bestaat uit woestijn en halfwoestijn en heeft een hoogte van zo'n 1500 tot 1800, het zuiden is groener, heeft een hoogte van 2000 tot 2500 meter en is minder effen dan het noordelijk gedeelte. In dit gedeelte van het land bevinden zich de meeste grote steden (Mexico-stad, Guadalajara, Toluca, Puebla, León). De Trans-Mexicaanse Vulkanengordel vormt de zuidgrens van de hoogvlakte, deze keten van vulkanen doorsnijdt het land van west naar oost, en bevat Mexico's meest bekende vulkanen, waaronder de Popocatépetl en de Piek van Orizaba, met 5.636 de hoogste berg van het land.

De oude Mayastad Calakmul in het regenwoud van de staat Campeche op het schiereiland YucatánMet uitzondering van het schiereiland Yucatán is het gebied ten zuiden van de Vulkanengordel zeer bergachtig, hier bevindt zich Zuidelijke Sierra Madre die door de lagere landengte van Tehuantepec verbonden wordt met de Sierra Madre van Chiapas, die in feite een uitloper is van de gebergtes van Guatemala en de rest van Centraal-Amerika. Het schiereiland Yucatán vormt dat een groot en laaggelegen kalksteenplateau dat de Golf van Mexico van de Caribische Zee scheidt. Yucatán, evenals veel andere delen van het zuiden, is voor een groot deel bedekt met regenwouden.

[bewerken] Klimaat Het klimaat van Mexico loopt door de grote verscheidenheid aan landschappen per plaats erg uiteen. De Kreeftskeerkring volgt ongeveer de grens van de tropische en de gematigde zone. Onder de keerkring zorgen het reliëf en de hoogte voor de voornaamste klimaatverschillen. De verschillen qua temperatuur over de verschillende jaargetijden zijn er klein, maar er is wel een regenseizoen dat ongeveer overeenkomt met de zomermaanden. Yucatán en de staten Tabasco, Chiapas, Veracruz en Oaxaca kennen voor een groot deel een tropisch regenwoudklimaat. Ten noorden van de kreeftskeerkring zijn de meeste gebieden met een woestijnklimaat te vinden, hoewel de kustgebieden en het noordoosten een zeer gematigd klimaat hebben. De hoogvlaktes in het noorden kennen hete zomers en koude winters. De centrale hoogvlaktes kennen de meest gematigde klimaten, en het is dan ook hier dat de meeste grote steden zich bevinden. De stad Campeche aan de westkust van het schiereiland Yucatán geldt als warmste stad qua jaargemiddelde van Mexico, Toluca op de hoogvlakte ten westen van Mexico-stad als koudste. In de zomermaanden zijn over de gehele Mexicaanse kust orkanen mogelijk.

[bewerken] Flora en fauna Mexico is een van de zeventien megadiverse landen, met meer dan 200.000 verschillende soorten herbergt Mexico 10 tot 12% van 's werelds biodiversiteit. Mexico is het land met de grootste verscheidenheid aan reptielen met 707 bekend soorten, tweede qua zoogdieren met 438 soorten, vierde in amfibieën met 290 en eveneens vierde in flora met 26.000 verschillende soorten. Ongeveer 2.500 soorten worden door Mexico's wetgeving beschermd. 170.000 km² van het land is beschermd als natuurgebied, waaronder 34 biosfeerreservaten, 68 nationale parken en 4 natuurlijke monumenten.

[bewerken] Demografie

Zie Demografie van Mexico voor het hoofdartikel over dit onderwerp. 

Bevolkingspiramide 2000Volgens de census van 2005 had het land 103.263.388 inwoners, 50.249.955 mannen en 53.013.433 vrouwen. Het geboortecijfer bedraagt 19/1000 inwoners, het sterftecijfer 4,9/1000. De bevolkingsgroei bedraagt 0,99% per jaar, een forse afname vergeleken het groeicijfer van 1965: 3,5%. De levensverwachting is 75,4 jaar.

[bewerken] Etnische samenstelling

Zapoteken in OaxacaDe Mexicaanse grondwet definieert Mexico als multiculturele natie gebaseerd op de inheemse bevolking van het land. Hoewel er geen officiële tellingen van worden bijgehouden, gaan de meeste schattingen ervan uit dat zo'n 70% van de bevolking mesties is, een vermeniging tussen Europeanen en Indianen. 12% tot 30% is Indiaans, in het hoogste cijfer worden ook diegenen die 'overwegend indiaans' zijn meegeteld. De staten met het grootste aandeel indiaanse bevolking zijn Yucatán (59%), Oaxaca (48%), Quintana Roo (39%), Chiapas (28%), Campeche (27%) en Hidalgo (24%). Blanken vormen ongeveer 15% van de bevolking, maar hebben nog altijd een onevenredig overwicht in welvaart politieke invloed. De overige paar procent wordt ingenomen door Afro-Mexicanen, Arabische Mexicanen en Aziaten.

[bewerken] Taal Ongeveer 90% van de bevolking heeft het Spaans als moedertaal, en wordt door 97% van de bevolking verstaan, waardoor het het land met het grootste aantal Spaanstaligen ter wereld is. Het Spaans is de facto de officiële landstaal. Het Mexicaans Spaans wijkt in uitspraak en woordenschat en in mindere mate in grammatica enigszins van het Spaans dat in Spanje wordt gesproken. Het Mexicaans Spaans heeft veel woorden uit inheemse talen opgenomen, voornamelijk het Nahuatl, en ook van het Amerikaans Engels. Het Spaans van de kuststreken van Veracruz en Tabasco wordt gerekend onder het Caribisch Spaans, het Spaans van Chiapas onder het Centraal-Amerikaans Spaans en de variant die op het schiereiland Yucatán wordt gesproken is als Yucateeks Spaans een aparte variëteit.

7,1% van de bevolking heeft een indiaanse taal als moedertaal. De Mexicaanse overheid heeft 62 inheemse talen erkend als 'nationale talen', met in het gebied waar ze gesproken worden eenzelfde geldigheid als het Spaans. Sommige inheemse talen hebben zeer goede overlevingskansen, waaronder het Nahuatl met 1,5 miljoen sprekers, het Yucateeks Maya met 800.000, het Mixteeks en Zapoteeks met elk 500.000 en het Tzeltal met 350.000 sprekers. Andere talen zijn echter met uitsterven bedreigd, Kiliwa en Cochimí bijvoorbeeld hebben minder dan 100 sprekers. Hoewel het Nahuatl de meest gesproken taal is met 1,5 miljoen sprekers, is de Oto-Mangue-taalfamilie (o.a. Zapoteeks, Mixteeks, Otomí, Mazateeks, Chinanteeks) met gezamenlijk 2,2 miljoen de grootste taalfamilie.

Tenslotte hebben verschillende groepen migranten hun eigen taal meegebracht. Meer dan een een half miljoen mensen spreken Engels, de meesten van hen Amerikaanse immigranten, en voornamelijk in de staten Baja California, Jalisco en Guanajuato. Het Plautdietsch, een Laagduits dialect dat gesproken wordt door de Mennonieten, heeft ongeveer 75.000 sprekers, de meesten in de staten Chihuahua, Campeche en Durango. Veel Mennonieten spreken ook gewoon Duits, een taal die ook gesproken door aanzienlijke Duitse gemeenschappen in Mexico-stad, Puebla, de Soconusco en het noorden van het land, met in totaal 280.000 sprekers. 340.000 Mexicanen hebben Frans als moedertaal, en in de plaats Chipilo in de staat Puebla is een bloeiende Venetiaanssprekende gemeenschap.

[bewerken] Religie

Zie Religie in Mexico voor het hoofdartikel over dit onderwerp. 

Volgens de census van Mexico beschouwt 95,2% van de Mexicanen als Christen. Het overgrote merendeel daarvan, 88% van de totale bevolking, is Rooms-katholiek. Desalniettemin neemt dit aantal snel af, en nog ongeveer de helft van de Mexicaanse katholieken is ook daadwerkelijk kerkgaand. De staten Jalisco, Aguascalientes en Guanajuato gelden traditioneel als bolwerken van het Mexicaanse katholicisme. Vooral in Indiaanse gebieden is het katholicisme in Mexico vaak sterk syncretisch, vermengd met inheemse tradities. 6,3% van de bevolking belijdt een protestantse of andere niet-katholieke Christelijke religie, een aantal dat snel toeneemt. Vooral in de staten Campeche, Chiapas en Tabasco wonen veel protestanten, vooral de evangelische varianten zijn populair in Mexico. 3,5% van de Mexicanen gaf aan geen religie te hebben, het merendeel in het zuiden. Ongeveer 0,9% vulde geen religie in, het merendeel daarvan waarschijnlijk protestanten of mensen zonder religie.

[bewerken] Bevolkingsspreiding De dichtstbevolkte gebieden van Mexico zijn het centrale hoogland, waar de meeste steden liggen, het noordoosten en de stedelijke gebieden aan de Amerikaanse grens. De zuidelijke regenwouden, de noordelijke woestijngebieden en het schiereiland Neder-Californië zijn het dunst bevolkt.

Mexico-stad is met afstand de grootste stad van het land, met 8,5 miljoen inwoners in het Federaal District, en 22 miljoen in de agglomeratie Mexico-stad. Het is op Tokio na het meest bevolkte stedelijk gebied ter wereld. Andere agglomeraties in Mexico met meer dan een miljoen inwoners zijn Guadalajara, Monterrey, Puebla, Toluca, Tijuana, León, Ciudad Juárez, La Laguna en San Luis Potosí. In totaal woont 76,5% van de bevolking in steden of stedelijke gebieden.

[bewerken] Migratie Mexico is zowel een belangrijk immigratie- als emigratieland. Het netto migratiesaldo is -4,32 per 1000 inwoners.

De overgrote meerderheid van de Mexicanen in het buitenland woont in de Verenigde Staten. Sinds de beide wereldoorlogen stond de Amerikaanse regering het werven van Mexicaanse arbeiders toe, en werd ook illegale migratie getolereerd om de lege arbeidsplaatsen die door de oorlog waren ontstaan in te vullen en in te spelen op de toenemende vraag naar arbeidskrachten. In de jaren '50 poogde de Amerikaanse regering de migratiestroom stop te zetten en deporteerde een groot aantal illegale immigranten, maar de emigratie van Mexicanen naar de Verenigde Staten bleef doorgaan. Vanaf de jaren '90 is de migratiestroom fors gaan groeien; in de census van 2000 gaven 20 miljoen inwoners van de Verenigde Staten een Mexicaanse afkomst op. Het Mexicaanse bureau voor de statistiek schatte hetzelfde jaar dat 8 miljoen inwoners van de Verenigde Staten in Mexico zijn geboren, oftewel dat 8,7% van de Mexicaanse bevolking in de Verenigde Staten woont. In 2000 trokken 1.569.157 Mexicanen naar de Verenigde Staten, en keerden er 260.650 terug. Staten waar veel emigranten vandaan komen zijn Jalisco, Michoacán, Zacatecas, Guanajuato en Oaxaca. Na de Verenigde Staten is de belangrijkste bestemming voor Mexicaanse emigranten Canada, gevolgd door Duitsland,Spanje, het Verenigd Koninkrijk, België, Zwitserland en Nederland.

Het officiële aantal in Mexico woonachtige personen met een buitenlandse nationaliteit is 493.000 (2004), maar wegens illegale immigratie en slechte administratie is het werkelijke aantal veel hoger. De talrijkste groep immigranten wordt gevormd door Amerikanen. In Mexico wonen ongeveer een miljoen burgers van de Verenigde Staten, oftewel een kwart van alle Amerikanen in het buitenland. De meeste Amerikanen wonen nabij de noordgrens, in Mexico-stad, in Jalisco of aan de Grote Oceaankust. Een niet onaanzienlijk deel van hen bestaat uit gepensioneerden. De meeste andere migranten zijn afkomstig uit Latijns-Amerika, waarvan de Argentijnen, althans onder de legale migranten, het talrijkst zijn. Ook bevinden zich in Mexico veel Centraal-Amerikanen, waarvan een groot deel illegaal. Sommigen van hen verblijven enkel in Mexico om door te reizen naar de Verenigde Staten, anderen hebben Mexico zelf als eindbestemming. De status en sociaal-economische positie van Centraal-Amerikanen in Mexico is zeer slecht, en kan worden vergeleken met die van Mexicanen zelf in de Verenigde Staten.

In de koloniale periode migreerden vrijwel uitsluitend Spanjaarden naar Mexico, maar er was ook een toevoer van Afrikaanse slaven. In de tweede helft van de 19e eeuw is de Mexicaanse regering begonnen actief immigratie te promoten. Hoewel Mexico nooit zoveel migranten kreeg als bijvoorbeeld de Verenigde Staten of Argentinië in dezelfde periode, heeft het toch een belangrijke bijdrage aan de bevolking geleverd. Veel immigranten uit deze periode waren afkomstig uit Frankrijk, Duitsland en Italië. Rond de eeuwwisseling immigreerden veel Arabieren naar Mexico, om het repressieve Ottomaanse bewind te ontvluchten, evenals Oost-Europeanen en Aziaten. In de jaren '30 ving Mexico veel Spaanse republikeinen op die het land wegens de nationalistische overwinning in de Spaanse Burgeroorlog waren ontvlucht, evenals Europese Joden. Deze twee groepen leverden een aanzienlijke bijdrage aan de culturele en intellectuele ontwikkeling van het land. In de jaren '70 en '80 was Mexico een belangrijk toevluchtsoord voor politieke vluchtelingen uit Latijns-Amerika; Mexico ontving dissidenten die de verschillende militaire dictaturen waren ontvlucht met open armen. Ook nam het land veel Centraal-Amerikanen op die de oorlogen in hun regio ontvlucht waren.

Tenslotte is er een aanzienlijk interne migratie in Mexico; deze richt zich vooral van arme gebieden richting rijkere, dus van het platteland naar de stad en het zuiden naar het noorden.

[bewerken] Cultuur

De maagd van Guadalupe, de beschermheilige van Mexico Zie Cultuur van Mexico voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De Mexicaanse cultuur is een mengeling van inheemse Indiaanse culturen met de Spaanse cultuur. Later zijn hier weer invloeden uit de Verenigde Staten en Afrika bijgekomen.

Familiebanden zijn in Mexico doorgaans sterker dan in Europa. Vaak kan dit uitlopen op seksisme of geweld tegen vrouwen, maar de laatste decennia neemt dat sterk af, vooral in de steden. Machismo wordt tegenwoordig minder op prijs gesteld dan vroeger. Op het platteland hebben oude tradities ten goede of ten kwade beter stand weten te houden. 'De verhouding tussen Mexicanen en de overheid is vaak moeizaam. Er wordt wel gezegd dat Mexicanen twee manieren van omgaan met gezag hebben: ze gebruiken het gezag of ze worden door het gezag gebruikt. Corruptie is dan ook nog veel voorkomend maar wel afnemend.

[bewerken] Muziek Het bekendste muziekgenre is de ranchera, gespeeld door mariachi's. Deze stijl wordt gezien als ouderwets, maar wordt desalniettemin op prijs gesteld en is even populair als moderne muziek. Rancherastijlen, waaronder norteño, banda en corrido, zijn niet alleen populair in Mexico zelf maar ook in Mexicaans-Amerikaanse gemeenschappen. Van de son, die uit Cuba is overgekomen, hebben zich in Mexico verschillende regionale stijlen ontwikkeld, waaronder de son jalisciense en de son jarocho. Banda ontstond in de staat Sinaloa in de jaren '60. Andere nieuwe muziekstijlen als cumbia, pop en rock genieten een toenemende populariteit.

[bewerken] Kunst Het muralisme is een vorm van muurschilderkunst, ontstaan na de Mexicaanse Revolutie. Bekende muralisten zijn Diego Rivera, David Alfaro Sigueiros en José Clemente Orozco. De Muralisten waren vaak politiek geïnspireerd, en probeerden de idealen van de Mexicaanse Revolutie over te brengen aan de bevolking. Een andere bekende schilder uit dezelfde periode is Frida Kahlo.

Mexico is verder bekend wegens haar traditie van volkskunst, die afkomstig is van een combinatie tussen inheemse en Spaanse traditie. Bekend zijn onder andere het aardewerk uit Oaxaca, handwerkfiguren uit Tomala en sarapes uit Saltillo. Tussen de Spaanse verovering en het begin van de 20e eeuw was de Mexicaanse kunst veelal een nabootsing van de Europese tradities. Na de Mexicaanse Revolutie leidde een nieuwe generatie kunstenaars een nieuwe nationale kunstbeweging in, waarin politieke, historische en volksthema's in verwerkt werden.

[bewerken] Literatuur Hoewel de meeste Mexicanen weinig belezen zijn heeft het land een lange literaire traditie, die teruggaat op de precolumbiaanse periode. De bekendste literaire schrijver uit Mexico is Octavio Paz, winnaar van de Nobelprijs voor de Literatuur. Andere bekende schrijvers zijn de pre-Columbiaanse dichter-koning Nezahualcoyotl, de non Sor Juana Inés de la Cruz uit de koloniale tijd, José Joaquín Fernández de Lizardi, wiens Periquillo Sarniento als nationale roman van Mexico wordt gezien, Juan Rulfo en Carlos Fuentes.

[bewerken] Cuisine De Mexicaanse keuken wordt gekenmerkt door flink gekruide gerechten. Veel van deze gerechten werden al tijdens de pre-Columbiaanse periode gegeten. Onder andere tamale, tortilla, taco, guacamole en mole komen uit de Mexicaanse keuken (de bekendste soort is de mole poblano), maar ook chocola is oorspronkelijk uit Mexico afkomstig. Vaak is wat in het buitenland als Mexicaans geserveerd wordt in werkelijkheid Tex-Mex, uit het grensgebied met de Verenigde Staten. Maïs, tomaten, pompoenen, chilipepers en vanille zijn enkele gewassen die voor het eerst verbouwd werden in Mexico.

Als alcoholische dranken zijn vooral mezcal, het drankje waar een worm in zit, tequila, bier en het goedkopere aguardiente populair. In plaats van koffie drinkt men in Mexico ook wel chocolademelk. Ook frisdranken en aguas frescas zijn populair.

[bewerken] Feestdagen 1 januari - Nieuwjaar (*) 5 februari - Dag van de Grondwet (sinds 2006 nationaal gevierd op de eerste maandag van februari) (*) 18 maart - Expropiación Petrolera 21 maart - Geboorte van Benito Juárez (vanaf 2007 nationaal gevierd op de derde maandag van maart)(*) 30 april - Dia del niño 1 mei - Dag van de Arbeid (*) 5 mei - Cinco de Mayo, viering van de overwinning in de Slag bij Puebla 16 september - Onafhankelijkheidsdag (*) 12 oktober - Día de la Raza 1 november - Allerheiligen (zie ook Dag van de Doden) 20 november - Verjaardag van de Mexicaanse Revolutie (sinds 2006 gevierd op derde maandag van november) (*) 12 december - Verschijning van de Maagd van Guadalupe 25 december - Kerstmis (*) 31 december - Nocheviaje (*) nationale rustdagen bij wet

[bewerken] Economie

Zie Economie van Mexico voor het hoofdartikel over dit onderwerp. 

Tot de jaren '80 werd de Mexicaanse economie voor een groot deel door de overheid geleid. Sinds president Miguel de la Madrid wordt Mexico echter in toenemende mate een neo-liberale vrijemarkteconomie, en is het beleid van importsubstitutie-industrialisatie vervangen door een op de export gericht economisch beleid. Het aantal bedrijven in handen van de overheid is de afgelopen 20 jaar met 80% gedaald. Onder andere de spoorwegen, telecommunicatie en elektriciteit zijn geprivatiseerd. In 1994 is Mexico toegetreden tot de Noord-Amerikaanse Vrijhandelsorganisatie. Sindsdien is de export met 170% toegenomen. De lonen zijn echter gedaald en de werkgelegenheid is maar weinig gegroeid. Veel Mexicanen emigreren naar de Verenigde Staten, of werken bij Amerikaanse bedrijven in het noorden van het land. De laatste jaren is in Mexico weer sprake van economische groei, hoewel minder dan de andere grote Latijns-Amerikaanse economieën.

Oliewinning in de Golf van MexicoMet een bruto nationaal product van 10.700 per hoofd van de bevolking hoort Mexico tot de landen met een hoog-middel inkomen, en hoeft het in Latijns-Amerika alleen Chili en (gecorrigeerd naar koopkracht) Costa Rica en Uruguay voor zich te laten. De welvaart is erg ongelijk verdeeld; de hoogste 20% is goed voor 55% van de inkomens. 40% van de bevolking leeft onder de armoedegrens. De schuldenlast van 174 miljard Amerikaanse dollar (2005) drukt zwaar op de begroting. Onder economen bestaat onenigheid of Mexico wel of niet als ontwikkelingsland gezien dient te worden. Bovendien zijn er per regio grote verschillen in welvaart. Delen van Nuevo León en het Federaal District zijn bijna even welvarend als Europa, terwijl Chiapas en Oaxaca qua armoede niet onder hoeven te doen voor de landen van Centraal-Amerika. 18% van de Mexicanen werkt in de landbouw, goed voor 4% van het Bruto Nationaal Product. De grootste sector, zowel qua werkgelegenheid als qua aandeel aan het BNP is de dienstverlening.

De munteenheid van Mexico is de Mexicaanse peso (MXN), die in haar huidige vorm bestaat sinds in 1993 de waardeloos geworden oude peso werd vervangen. Mexico is een van 's werelds grootste exporteurs van aardolie en ook is er enige aardgaswinning. De winning van deze fossiele brandstoffen is door de grondwet vastgelegd als overheidsmonopolie en worden geëxploiteerd door het staatsbedrijf PEMEX. Het is 's werelds grootste producent van zilver. Het belangrijkste agrarische exportproduct is maïs (4e exporteur ter wereld). Olie is de belangrijkste bron van inkomsten, gevolgd door geld dat door Mexicaanse immigranten in de Verenigde Staten terug naar Mexico wordt gestuurd. Mexico's belangrijkste handelspartners zijn de Verenigde Staten, Canada, Japan, Duitsland en China. Mexico heeft 32 vrijhandelsverdragen met meer dan 40 landen, die meer dan 90% van haar internationale handel dekken.

[bewerken] Relatie Mexico-Verenigde Staten

Het monument voor de Niños HéroesLange tijd leefden de Amerikanen en Mexicanen op gespannen voet met elkaar. In de negentiende eeuw is Mexico een groot deel van zijn grondgebied kwijtgeraakt aan de Verenigde Staten, iets wat in Mexico beter herinnerd wordt dan in de V.S. Na de Mexicaanse Revolutie ontstond er in de VS een wantrouwen tegenover Mexico, omdat men bang was dat het socialisme zich vanuit Mexico over Latijns-Amerika zou verspreiden. Door de kalmering van de Revolutie werd de relatie echter beter. In de Tweede Wereldoorlog vocht Mexico aan de zijde van de geallieerden mee in de Grote Oceaan. Tekenend voor het herstel van de goede relaties was het bezoek van Harry Truman aan het monument voor de Niños Héroes, jonge soldaten die tijdens de Mexicaans-Amerikaanse oorlog waren omgekomen, in 1952.

Tegenwoordig is het belangrijkste twistpunt de immigratie. Veel arme Mexicanen willen hun geluk beproeven in de Verenigde Staten, terwijl de Verenigde Staten de instroom van immigranten zoveel mogelijk wil beperken. In de jaren '90 is er in de stedelijke gebieden aan de grens tussen Mexico en de Verenigde Staten een barrière gebouwd, die in 2006 zal worden uitgebreid. Er komen per jaar gemiddeld 300 Mexicanen die door de woestijn naar de VS trekken om, en er worden enkele honderdduizenden Mexicanen per jaar gearresteerd door de Amerikaanse grenspolitie. Naar aanleiding van de oorlog tegen het terrorisme is de Amerikaanse grenscontrole strenger geworden. Er worden vaak vingerafdrukken afgenomen, wat veel kwaad bloed zet in Mexico. Een ander heikel punt is de uitlevering van gevangenen. Mexico weigert gevangenen uit te leveren aan de VS, omdat die daar de doodstraf kunnen krijgen, waar de Mexicaanse regering tegen is. Dit heeft tot gevolg dat veel Amerikaanse criminelen naar Mexico vluchten om hun straf te ontlopen. Bovendien zijn veel Mexicaanse immigranten in de VS het slachtoffer van discriminatie of racisme. Dit wordt door de Amerikaanse regering uiteraard ook niet op prijs gesteld, en er zijn vanuit de federale overheid en in meerdere staten programma's actief die positieve discriminatie ten aanzien van de Mexicaanse minderheid moeten bevorderen.

Aan de andere kant beschuldigt de Amerikaanse regering Mexico ervan niet genoeg te doen tegen drugssmokkel en illegale immigratie, waar de zuidwestelijke Amerikaanse staten veel overlast van ondervinden. Verder heeft de Amerikaanse regering in het verleden regelmatig kritiek geuit op de mensenrechtenomstandigheden en het gebrek aan democratie in Mexico.

Overigens is de relatie tussen de Mexicaanse en Amerikaanse regeringen op wat incidenten na over het algemeen goed te noemen. Beide landen werken op tal van punten samen en maken samen met Canada deel uit van de Noord-Amerikaanse Vrijhandelsorganisatie. Andere organisaties waar zowel Mexico als de VS deel van uitmaken zijn de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling en de Organisatie van Amerikaanse Staten.

[bewerken] Samenleving

[bewerken] Media In het verleden stonden de Mexicaanse media bekend om hun nonkritische houding ten opzichte van de regering, iets wat sinds de jaren '90 is veranderd. Televisa is het grootste en machtigste Mexicaanse televisienetwerk, met TV Azteca als belangrijkste concurrent. Hiernaast zijn er ook nog twee publieke televisiekanalen. Zeer populair in Mexico zijn de telenovela's, de Latijns-Amerikaanse variant van de soap. Naast Mexicaanse programma's worden ook veel Amerikaanse programma's op de Mexicaanse tv uitgezonden. De nasynchronisering in het Spaans wordt vaak door Mexicaanse stemacteurs voor geheel Latijns-Amerika gedaan, daar het Mexicaanse Spaans bekend staat als de duidelijkst verstaanbare variant van Latijns-Amerika. Er bestaat in Mexico een grote verscheidenheid aan radiostations, waarvan de meeste regionaal zijn. Ongeveer een kwart van de Mexicanen heeft beschikking over een internetaansluiting. Qua lectuur zijn in Mexico vooral genres populair die in Europa als pulp worden geclassificeerd, hoewel het land ook een lange literaire traditie heeft. Mexico's belangrijkste dagbladen zijn La Jornada, Reforma en El Universal.

[bewerken] Sport De populairste sport is het voetbal. In de hoogste afdeling worden jaarlijks twee seizoenen gespeeld. De twee kampioenen komen vervolgens tegen elkaar uit in een grote finale. Honkbal is de tweede meest populaire sport, gevolgd door boksen, worstelen, wielrennen, tennis, Amerikaans voetbal en taekwondo. De nationale sport van Mexico is charrería, dat als een vorm van rodeo kan worden gezien.

[bewerken] Onderwijs Mexico heeft opvallend goede resultaten gehaald op onderwijsgebied de afgelopen decennia. De geletterdheid is 92%. Sinds de jaren '90 zijn er bovendien programma's opgezet waarbij indiaanse kinderen tweetalig onderwijs kunnen krijgen. Onderwijs was tot voor kort gratis, en nog steeds is het niet erg duur vergeleken met West-Europese landen. Mexico heeft een groot aantal universiteiten. Elke staat heeft er minstens één. Met afstand de grootste en meest vooraanstaande universiteit is de Nationale Autonome Universiteit van Mexico (UNAM) in Mexico-stad.

[bewerken] Criminaliteit Zoals in de meeste Latijns-Amerikaanse landen is criminaliteit een van de grootste problemen in Mexico. Mexico is een van de belangrijkste doorvoerlanden voor drugs. De daarbij gepaard gaande corruptie en geweld zorgen voor veel overlast. Hoe groot dit probleem is wordt duidelijk wanneer blijkt dat bijvoorbeeld de helft van het BNP van de deelstaat Sinaloa vermoedelijk afkomstig is van drugshandel. Criminaliteit is vooral een probleem in de grote steden en in het noordwesten. Hoewel Mexico-stad internationaal berucht staat vanwege de hoge criminaliteit, bestaat het grootste deel van de misdaden aldaar uit berovingen; het aantal moorden is voor een metropool als Mexico-stad zelfs relatief laag. De geweld- en misdadigste steden zijn Tijuana, Nuevo Laredo en Ciudad Juárez, die alle drie aan de grens met de Verenigde Staten liggen. De laatste van deze drie steden is berucht vanwege het hoge aantal moorden op vrouwen. Het moordcijfer in Mexico is een van de hoogste ter wereld.

[bewerken] Militaria Het Mexicaanse leger telt 300.000 man, waarvan driekwart bij de landmacht. Het standaardwapen is de Heckler & Koch G36. De president is opperbevelhebber van het leger. De Mexicaanse luchtmacht is een van de oudste ter wereld. Mexico kent de dienstplicht. Volgens een loterijsysteem wordt bepaald wie er wel en niet daadwerkelijk wordt opgeroepen. Er zijn ook mogelijkheden voor een alternatieve dienstplicht. Vrouwen zijn toegestaan in het leger.

[bewerken] Transport

MonterreyMexico heeft het een van de meest uitgebreide wegennetwerken van Latijns-Amerika. Mexico kent 4000 kilometer snelweg, waarvan het meeste tolweg. Mexico kent verder een redelijk uitgebreid spoorwegennetwerk, al vindt er sinds de privatisering van de spoorwegen nauwelijks nog personenvervoer plaats. Een lijn waar dat nog wel gebeurt is de beroemde Chihuahua al Pacifico, die door de Koperkloof voert. Het meeste binnenlandse vervoer is per bus of vliegtuig. Mexico heeft 108 havens waarvan Tampico en Veracruz Llave aan de Golf van Mexico en Acapulco de Juárez en Mazatlán aan de Grote Oceaan de grootste zijn.

[bewerken] De naam "Mexico" Het woord Mexico is uit het Nahuatl afkomstig. Het was oorspronkelijk de naam van de centrale deelstaat van het Azteekse Rijk. De betekenis is niet zeker. Een mogelijke afkomst is "Plaats van Mextli", een mythische leider. Een andere mogelijkheid is een archaïsch woord voor zon, of de naam van een grassoort uit het Texcocomeer. Volgens de Mexicanist Miguel León Portilla is het afkomstig van de woorden meztli (maan), xictli (navel, centrum) en -co (plaats) het zou dan dus "centrum van de maan" betekenen.

Door de Azteken werd Mexico als "Mesjiko" uitgesproken, maar tegenwoordig wordt het in het Spaans als "Meggiko" uitgesproken. In het Spaans van de 16e eeuw werd de sj als x opgeschreven, en aangezien het Nahuatl voor het eerst door Spanjaarden naar het Latijnse alfabet is omgezet werd Mexico dus met een x geschreven. Maar gedurende de eeuwen veranderde in het Spaans de uitspraak van de x van sj naar g. Er werd daarom besloten de x te vervangen door een j (die in het Spaans als g wordt uitgesproken). Ximénez veranderde dus in Jiménez en exercicio in ejercicio. In Spanje werd sindsdien Mexico regelmatig als Méjico geschreven, maar in Mexico besloot men vast te houden aan de oude spelling. Ook in Spanje wordt tegenwoordig Mexico weer met een x geschreven, al komt Méjico sporadisch nog wel voor. Het gebruik van Méjico als spelling wordt in Mexico soms als beledigend en imperialistisch ervaren.

Dezelfde spellingsverandering is wel algemeen aanvaard in veel andere Mexicaanse topografische namen. Zo werd Jalisco oorspronkelijk als Xalisco geschreven en Guanajuato als Guanaxuato. Oaxaca heeft dan wel weer haar oude spelling behouden terwijl In het geval van Xalapa zowel de spellingen Xalapa als Jalapa gebruikelijk zijn.