Onderwerp

Het woord onderwerp wordt gebruikt in de volgende betekenissen:

• Een lijst van (hoofd)onderwerpen zoals het PIM-systeem, de index van WikiKids
• In een journaal worden een aantal onderwerpen besproken / belicht
• Een spreekbeurt gaat over een bepaald onderwerp
• Een onderwerp is taalkundig een deel van een zin. Het kan een persoon, voorwerp of verschijnsel zijn. Het kan ook iets zijn waaraan je denkt. Het onderwerp is datgene wat of diegene die iets doet.

Taalkundig:

Het onderwerp is het deel in een zin (zinsdeel) dat bepalend is voor de persoonsvorm in "persoon" (1ste, 2de, 3de persoon) en het "aantal" (één of meer: enkelvoud of meervoud).

Voorbeeld:

Je broer speelt niet onverdienstelijk gitaar. We zeggen speelt en niet speel of spelen, omdat er een verband bestaat met "je broer"; dit is dan het onderwerp.

Deze eigenschap kunnen we gebruiken om het onderwerp van een zin te vinden, Veranderen we hierboven "je broer" in "je broers", dan verandert de persoonsvorm mee; "speelt" wordt dan "spelen".

Nog een voorbeeld:

Je broer zag ik niet eens. Veranderen we "broer" in "broers", dan blijft "zag" onveranderd. Veranderen we "ik" in "wij", dan moet "zag" in "zagen" veranderen. Dus: "ik" is het onderwerp van deze zin.

Het onderwerp is een persoon

In de volgende zinnen is het onderwerp een persoon.

• Jan loopt naar school.

Jan is het onderwerp. Jan is namelijk degene die iets doet. Wat hij doet is lopen.

• Mijn tante uit Marokko komt naar Nederland.

Mijn tante uit Marokko is het onderwerp in deze zin. Zij is namelijk degene die iets doet. Namelijk naar Nederland komen. Een onderwerp kan dus ook uit meer woorden bestaan.

Het onderwerp is een voorwerp

In de volgende zinnen is het onderwerp een voorwerp.

• De kaars schijnt in het donker.

De kaars is het onderwerp. De kaars doet iets. Het schijnt in het donker.

• Het restaurant op de hoek van de straat gaat om vijf uur open.

Het restaurant op de hoek van de straat is het onderwerp. Dit restaurant doet namelijk het volgende: het gaat om vijf uur open.

Het onderwerp is een verschijnsel

• Het weer in Nederland is regenachtig.

Het weer in Nederland is het onderwerp.

Truc om het onderwerp in een zin te vinden

Een handige truc om het onderwerp in een zin te vinden is door een wat- of wie-vraag te stellen. Het antwoord op de wat- of wie-vraag is het onderwerp van de zin.

• Zin: Jan loopt naar school.
• Wie-vraag: Wie loopt naar school?
• Antwoord: Jan

• Zin: De kaars schijnt in het donker.
• Wat-vraag: wat schijnt in het donker?
• Antwoord: de kaars.