Openbaar Ministerie

Het Openbaar Ministerie (vaak het OM genoemd, spreek uit oo-em, niet om) is een overheidsinstantie die de leiding heeft over het opsporen en vervolgen van strafbare feiten. Met de handhaving van de wetten, wordt ook wel gezegd. Het is geen ministerie (waarom het dan wel zo heet weet niemand) en werd ingevoerd in 1811, tijdens de Franse bezetting van Nederland. Het OM wordt ook aangeduid als "parket" en - meer algemeen - als "justitie".

Taak

Het OM spoort zelf niet op en houdt ook niemand aan. Dat doet de politie. De politie valt niet onder het OM, maar is een aparte organisatie. Het OM kan wel zo nodig de regie over het onderzoek overnemen. Die bevoegdheid heeft het.

De rechtbank

Het OM komt meestal pas in actie als een verdachte is aangehouden en voor moet komen. Bij een rechtbank moet verschijnen dus. Dan krijgt hij/zij namens het OM te horen wat de strafeis is. De strafeis wordt uitgesproken door de zogeheten Officier van Justitie (ook Openbare Aanklager genoemd). De rechter spreekt dan de definitieve straf uit. De rechter valt niet onder het OM. De rechter is helemaal onafhankelijk.

Beroep aantekenen

Het kan zijn dat de verdachte het niet met de opgelegde straf eens is. Hij kan dan in "hoger beroep" gaan. Hij moet dan verschijnen bij een gerechtshof. Dat is een hogere instantie dan een rechtbank. De Officier van Justitie heet daar advocaat-generaal. Dat is geen advocaat en ook geen generaal. Want een advocaat is iemand die de verdachte als raadsman moet bijstaan. En 'generaal' betekent hier 'algemeen'.

Vindt de verdachte ook hier geen gehoor, dan kan hij nog een stapje hoger: naar de Hoge Raad. In cassatie gaan heet dat. De rechters bij de Hoge Raad worden, net als bij het gerechtshof, raadsheren genoemd. Dat is wel wat verwarrend, want "raadsheer" lijkt op "raadsman" en dat is nu juist geen rechter, maar een advocaat.

Overigens kan ook het OM in beroep gaan, bijvoorbeeld als het de straf, die de rechter heeft opgelegd te laag vindt.

Bij het OM werken bijna 5000 mensen en ongeveer 1000 daarvan zijn officier van justitie. Ze huizen in de diverse gerechtsgebouwen.