Spiraal van geweld

De spiraal van geweld is een denkbeeldig spiraal laat zien hoe geweld (vaak huiselijk geweld) binnen de psychologie te werk gaat. Geweld sluipt meestal langzaam een relatie binnen. Vaak is het moeilijk om aan te geven wanneer en hoe het precies begon. Het kan beginnen met jaloezie. Of met dat je partner controleert wat je doet en met wie je omgaat. Dat hij/zij bepaalde dingen verbiedt.

In veel gevallen van huiselijk geweld zie je een soort geweldsspiraal. Dat betekent dat naarmate het geweld vaker voorkomt, het steeds ernstiger wordt.

Begin

In alle relaties zijn spanningen. In een gezonde relatie spreken de partners hun ongenoegen uit en zoeken ze samen naar een oplossing. Daarna is de spanning uit de lucht. Het blijft dan bij de eerste klap en mensen schrikken zo van zichzelf en de ander dat ze het nooit meer doen. Maar bij velen gaat het daarna door.

In een gewelddadige relatie leiden spanningen bij het slachtoffer tot conflictvermijdend gedrag. Het slachtoffer gaat mee in wat de pleger wil. Het slachtoffer doet alles om te voorkomen dat er weer geweld komt. Vaak merkt de dader aan het slachtoffer dat hij of zij het hem/haar zo veel mogelijk naar de zin wil maken. Hierin ziet de pleger een rechtvaardiging voor het controleren en domineren van de partner. Hij is ook bang dat de partner de relatie zal beëindigen. Deze angst kan op zich weer leiden tot jaloers gedrag en proberen meer controle te krijgen over het slachtoffer.

De explosie

Een echte aanleiding voor een uitbarsting van geweld is er vaak niet. Op de aanleiding heeft het slachtoffer geen invloed. Het kan een lekke band zijn, een rotdag op het werk of een kind dat te laat thuis komt. Vaak is door de oplopende spanning de situatie niet langer houdbaar. De dader ziet vaak geen andere uitweg dan geweld.

Het berouw

Plegers van geweld gebruiken verschillende manieren om met gevoelens van spijt om te gaan. Sommigen proberen hun acties te rechtvaardigen en zeggen dat ze echt niet anders konden. Ze vinden het hun goed recht om geweld te gebruiken of voeren stress van buitenaf aan als excuus. Andere plegers bagatelliseren hun daden. Ze zeggen bijvoorbeeld dat ze maar een klein tikje hebben uitgedeeld. Ook zijn er plegers die de schuld bij het slachtoffer leggen door bijvoorbeeld te zeggen dat zij of hij hem heeft uitgedaagd.

Terugwinnen

Cadeaus, etentjes, bloemen en de belofte dat het nooit en nooit meer zal gebeuren. Plegers van huiselijk geweld stellen zich daarbij ook vaak hulpeloos op. Ze vragen het slachtoffer hen te helpen niet meer gewelddadig te worden. Als het slachtoffer deze hulpvraag accepteert, dan maakt deze zichzelf verantwoordelijk voor het gedrag van de pleger. Een andere manier om het slachtoffer terug te winnen is bedreiging, bijvoorbeeld met moord of zelfmoord.

Alles weer goed ?

Na de geslaagde lijmpoging, breekt een fase aan waarin alles goed lijkt. Het incident wordt vergeten, maar er is niets opgelost. Door het goed te maken komen partners emotioneel weer dicht bij elkaar. Door alle moeite die de pleger doet om de partner weer bij zich te houden, ziet het slachtoffer weer alle positieve kanten. Dit maakt het juist moeilijk om iets aan de relatie te doen of weg te gaan.

Het begint weer opnieuw

Als er niets gebeurt in de relatie, zal na verloop van tijd de spanning weer oplopen en de cirkel herhaalt zich. Hoe vaker de cirkel wordt doorlopen, hoe slechter het gesteld is met het zelfvertrouwen van het slachtoffer en hoe moeilijker het wordt om uit de relatie te stappen.