Koninkrijk Frankrijk
| Koninkrijk Frankrijk Royaume de France
.svg) Dieu et mon droit | |
|---|---|
| Hoofdstad | Parijs |
| Talen | Frans |
| Adellijk huis | Huis Capet Huis Valois Huis Bourbon |
| Bestuursvorm | Absolute monarchie |
Portaal  Frankrijk en Geschiedenis
| |
Het koninkrijk Frankrijk (Frans: Royaume de France) was de periode waarin Frankrijk een koninkrijk was. Het koninkrijk bestond tussen 987 en 1791. Het land was een de belangrijkste landen in Europa. Het koninkrijk Frankrijk ging ten order als het gevolg van de Franse Revolutie. De Franse koning had de absolute macht tot aan de revolutie. In 1791 werd de macht van de koning ingeperkt.
Geschiedenis
Ontstaan
In 843 werd het Frankische Rijk in drie stukken verdeeld door het verdrag van Verdun. Het West-Frankische Rijk was het westelijke deel van het rijk. Het omvatte grotendeels het grondgebied van het huidige Frankrijk. Het West-Frankische Rijk werd bestuurd door de Karolingen. Dit was een dynastie (soort van familie) die in 987 uitstierf.
Hierdoor werd Hugo Capet hierdoor koning van het rijk. Vanaf dat punt veranderde het land zijn naam in "Frankrijk".
Onder het Huis Capet
Tussen 987 en 1328 stond Frankrijk onder het huis Capet. Frankrijk was in deze periode een erg middeleeuws land. Er was sprake van een leenstelsel met leenmannen. De leenman beloofde de koning zijn trouw, waardoor de leenman van de koning weer een stuk land kreeg. Hierdoor moest de koning steeds nieuwe gebieden veroveren, aangezien deze weer aan de leenmannen gegeven moesten worden. Frankrijk werd hierdoor steeds groter, maar in de 10e eeuw kwam er een einde aan deze uitbreiding. Frankrijk kwam hierdoor in een dieptepunt terecht en de koning had geen sterk bestuur.
Ondertussen wist de Normandische graaf Willem de Veroveraar om koning van Engeland te worden in 1066. De Engelse koning wist door middel van huwelijken met Franse leden van het koningshuis steeds meer Franse gebieden in handen te krijgen. Deze gebieden werden het Angevijnse Rijk genoemd. Rond 1180 had de Engelse koning vrijwel geheel West-Frankrijk in handen. Hierdoor had de Engelse koning een groter gebied van Frankrijk dan de koning van Frankrijk.
De Franse koning Filips II verklaarde de oorlog aan de Engelse koning Jan zonder Land over deze gebieden. Tijdens de slag bij Bouvines werd Jan verslagen door Filips II. Engeland raakte hierdoor vrijwel alle Franse gebieden kwijt. De Engelsen en Fransen zouden hierover nog lang ruzie hebben. Filips II zorgde ondertussen dat Frankrijk centraal bestuur werd. Er kwam een einde aan het stelsel van leenmannen. Ook wist Filips II verschillende gebieden bij Frankrijk te voegen, waaronder het graaf Artesië.
In 1229 wist koning Lodewijk IX het zuiden van Frankrijk (Occitanië) te verkrijgen. Koning Filips IV vocht tijdens de Vlaamse Opstand tegen het graafschap Vlaanderen. Vlaanderen wilde onafhankelijkheid, maar de Fransen wilden dit niet. Dit leidde uiteindelijk tot de Guldensporenslag van 1302, waarbij de Vlamingen wonnen.
Onder het huis Valois
In 1328 kwam het huis Valois aan de macht. Dat jaar overleed koning Karel IV uit het huis Capet. Hij werd opgevolgd door zijn neef Filips VI, waardoor het huis Valois aan de macht kwam. De Engelse koning Eduard III probeerde koning van Frankrijk te worden, maar dit mislukte.
Tijdens deze periode vond de Honderdjarige Oorlog plaats tussen Frankrijk en Engeland. Deze oorlog duurde 116 jaar en bestond verschillende kleinere oorlogen. Er werd niet constant gevochten; er waren ook periodes van vrede. De oorlog ontstond in 1337 en eindige in 1453. De Franse koning Filips VI verklaarde toen dat de Engelse koning zijn gebieden in Frankrijk verloor. De Engelse koning legde hierdoor een claim op de Franse troon. De Honderdjarige Oorlog is verbonden met verschillende andere conflicten in Europa, zoals de Bretonse Successieoorlog en de Castiliaanse Burgeroorlog. In deze periode vond ook nog eens een epidemie van de Zwarte Dood (pest) plaats, waardoor veel mensen stierven. Ook waren er hongersnoden en plunderingen door bendes. Aan het einde van de oorlog was de bevolking van Frankrijk gehalveerd. Toch was de oorlog belangrijk voor het opkomen van het Frans nationalisme. Jeanne d'Arc speelde een belangrijke rol tijdens de oorlog. Zij kreeg visioenen waarin heiligen en de aartsengel Michaël haar aanspoorde mee te helpen in de strijd. Hoewel ze eerst successen had, stierf ze uiteindelijk op de brandstapel.
Tussen 1410 en 1435 was er in Frankrijk ook een burgeroorlog gaande. De Franse koning Karel VI was niet in staat om te regeren, waardoor zijn vrouw voor hem regeerde. De hertog van Bourgondië, Filips de Stoute, had grote invloed op zijn vrouw. Toch kreeg Lodewijk van Orléans steeds meer invloed. Na de dood van Filips kwam Bourgondië onder Jan zonder Vrees. Hierdoor verloor Bourgondië nog meer macht en ontstond een burgeroorlog. Bourgondië koos de kant van de Engelsen in de Honderdjarige Oorlog. Uiteindelijk wist koning Karel VII weer vrede te sluiten met de Bourgondiërs. Op deze manier wilde hij de Engelsen afsluiten van hun bondgenoten. De Engelsen verloren de Honderdjarige Oorlog, waarna Frankrijk alle Engelse gebieden in Frankrijk innam. Enkel Calais bleef Engels.
Na de Honderdjarige Oorlog was het even rustig. In 1494 barstten de Italiaanse oorlogen los, die duurden tot 1559. Hierin vochten Frankrijk tegen de het huis Habsburg, wat over Spanje en het Heilige Roomse Rijk regeerde. Opnieuw was dit een serie van meerdere oorlogen, waaraan verschillende landen meededen. Tussen 1562 en 1598 was er ook een godsdienstig conflict in Frankrijk; de Hugenotenoorlogen. Dit was een oorlog tussen de katholieken en de protestanten (hugenoten) en was onderdeel van de Reformatie. De hugenoten waren beïnvloed door de leer van Johannes Calvijn en kregen ook steun van veel adel. Regentes Catherina de' Medici had echter goede banden met de paus, waardoor een burgeroorlog ontstond.
Huis Bourbon komt aan de macht
In 1589 komt het huis Bourbon aan de macht. De Hugenotenoorlogen waren nog steeds bezig in Frankrijk. Koning Hendrik IV wist deze oorlogen uiteindelijk te beëindigen door het Edict van Nantes in 1598. Frankrijk bleef een katholiek land, maar er kwam godsdienstvrijheid. Hierdoor mochten de protestanten hun religie ook uitoefenen en protestanten kregen het recht op een aantal versterkte steden. Koning Hendrik IV werd uiteindelijk vermoord in 1610, waarna zijn 8-jarige zoontje Lodewijk XIII koning werd.
Lodewijk XIII had hierdoor verschillende regenten die voor hem regeerden. De bekendste regent is de Kardinaal de Richelieu. Nadat Lodewijk XIII meerderjarig werd verklaard, bleef de kardinaal veel invloed op hem hebben. Onder zijn invloed werd de macht van de koning versterkt. Hierdoor wordt de kardinaal gezien als de grondlegger van de absolute monarchie. Frankrijk ging zich ook meer bemoeien met het buitenland. Zo deed het land mee aan de Dertigjarige Oorlog. Het koos de kant van het protestantse Nederland en Zweden, tegen het katholieke huis Habsburg. De Habsburgers werden namelijk als aartsvijanden gezien. Overigens verslechterde de situatie van de protestanten in Frankrijk. In 1629 werd het edict van Nantes weer teruggedraaid, waardoor de protestanten hun rechten verloren. Zij werden vervolgd en vele van hen vluchtten naar Nederland en Engeland. Pas in 1685 kwam er weer godsdienstvrijheid door het edict van Fontainebleau; de opvolger van het edict van Nantes.
Lodewijk XIV; de Zonnekoning
In 1643 komt koning Lodewijk XIV aan de macht. Onder Lodewijk XIV komt er periode van economische en culturele bloei. Frankrijk wordt het belangrijkste land in Europa. Ook wordt de Franse cultuur en taal in andere landen enorm populair. Lodewijk XIV werd ook wel de Zonnekoning genoemd. Hij had de absolute macht in handen, waardoor alles en iedereen om hem draaide (zoals planeten om de zon). Voorheen had het parlement (Staten-Generaal) nog wat macht, maar onder Lodewijk XIV was er praktisch geen macht. De koning had immer het droit divin (goddelijk recht) om te regeren. De koning gaf ook veel geld uit aan de kunsten en de wetenschap. Hij leefde in grote luxe en liet het beroemde Kasteel van Versailles bouwen.
De koning voerde daarnaast verschillende oorlog. In 1672 viel hij Nederland tijdens het Rampjaar binnen als onderdeel van de Hollandse Oorlog. Ook mengde hij zich in in de Spaanse Successieoorlog. Na de dood van de koning van Spanje was er geen troonopvolger. Lodewijk XIV wilde daardoor ook koning van Spanje worden, maar de andere Europese landen waren bang dat Frankrijk dan te machtig zou worden. Deze landen wisten te verhinderen dat Lodewijk XIV ook koning van Spanje werd; al kwam Spanje wel onder het huis Bourbon.
Ondertussen werden de verschillen tussen verschillende lagen van de bevolking erg zichtbaar. Frankrijk had toentertijd drie standen; de adel, de geestelijkheid en het gewone volk. Terwijl de adel en geestelijkheid in grote luxe leefde, leefde het gewone volk grotendeels in armoede. Onder Lodewijk XIV werd Frankrijk ook op economisch gebied machtig door het mercantilisme.
De verlichting
Zie Verlichting voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Tijdens de achttiende eeuw kwam de Verlichting op in Europa. Frankrijk was het middelpunt van deze culturele en filosofische stroming. In deze periode stond de rede (het verstand) centraal. De denkers van de verlichting geloofde dat je voor middel van het verstand alles kon oplossen. Hierdoor keerde de verlichting zich tegen de macht van de kerk, bijgeloof en de absolute macht van de vorst. De denkers geloofden dat de mens bepaalde grondrechten had (zoals godsdienstvrijheid en vrijheid van meningsuiting) en geloofden in vrijheid en gelijkheid voor iedereen. De denkers vertrouwden op de wetenschap en de logica. Zo wilden ze alle kennis één boek verzamelen, de Encyclopédie, en kwamen vaak samen in koffiehuizen om te discussiëren.
De verlichting had verschillende belangrijke figuren. De belangrijkste Franse figuren waren Voltaire, Jean-Jacques Rousseau, Denis Diderot, René Descartes en Montesquieu. Later zou de verlichting invloed hebben op de idealen van de Franse Revolutie.
Lodewijk XVI
Lodewijk XIV overleed in 1715 en werd opgevolgd door Lodewijk XV. De luxe levensstijl van Lodewijk XIV zorgde voor financiële problemen. Lodewijk XV wist deze problemen niet op te lossen. Lodewijk XV was geen goede koning en de monarchie werd steeds minder populair. Hij had ook een zwak bestuur over Frankrijk en heel veel schandalen. Na zijn dood in 1774 werd hij tenslotte opgevolgd door zijn kleinzoon Lodewijk XVI.
Toen Lodewijk XVI aan de macht kwam had Frankrijk nog grotere geldproblemen. Lodewijk XVI wilde Frankrijk hervormen en de situatie van het volk verbeteren. Zo bevorderde hij de verlichting en vond dat er meer vrijheid moest komen. Hoewel Lodewijk XVI ambitieus was, was niet erg slim. Veel van zijn hervormingen mislukten. Hierdoor ging het juist steeds slechter met Frankrijk. De geldproblemen werden steeds groter, waardoor Lodewijk XVI uiteindelijk het parlement bijeen moest roepen. In het parlement hadden de drie standen (adel, geestelijkheid en gewone burgers) allemaal even veel stemmen. Dit was niet eerlijk, aangezien de adel en geestelijkheid samen 66% van de stemmen hadden en maar 3% van de bevolking vormde. Tijdens de Staten-Generaal werd besloten om de belastingen voor het gewone volk te verhogen. De gewone burgers leefden toen al in armoede. Hierdoor kregen ze te maken met nog meer armoede.
Het gewone volk werd hierdoor enorm ontevreden. Lodewijk XVI, de adel en geestelijkheid leefden namelijk nog steeds luxe levens. Het volk vond dat het bestuur van het land niet meer verbonden was met het gewone volk. De vrouw van de koning, Marie-Antoinette, werd het symbool van deze luxe. Zij groeide uit tot de meest gehate vrouw van heel Frankrijk.
Franse Revolutie
Zie Franse Revolutie voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Kort na de Staten-Generaal kwam de Nationale Vergadering bijeen in 1789. Het gewone volk was het zat en claimde het landsbestuur. De koning probeerde dit tegen te houden, maar de Nationale Vergadering zwoor een eed. In deze eed beloofden ze niet uit elkaar te gaan voordat ze een grondwet hadden. In de weken hierna bleef het onrustig in Parijs. Uiteindelijk begon de Franse Revolutie 14 juli 1789 met de bestorming van de Bastille. De Bastille was een gevangenis in Parijs, waar veel tegenstanders van de koning zaten. De demonstranten wisten de Bastille binnen te dringen, wapens te stelen en de macht over Parijs te grijpen. Veel edelen vluchtten vervolgens uit de stad en de revolutie sloeg over naar de rest van het land.
De revolutionairen wilden een grondwet, maar Lodewijk XVI weigerde deze eerst te tekenen. Hierdoor besloten de revolutionairen naar Versailles te marcheren, waar de koning woonde, en namen de koninklijke familie mee naar Parijs. De koning tekende uit de grondwet. Hierdoor kwam er een einde aan de absolute macht van de koning. In plaats hiervan moest de koning zijn macht delen met de revolutionaire regering en volksvertegenwoordiging. Er kwamen verkiezingen, de provincies werden vervangen door departementen en gemeenten, de burgers kregen rechten en de macht van de adel en kerk nam aanzienlijk af.
Hierdoor ontstond het Tweede Franse Koninkrijk in 1791; een constitutionele monarchie. Overigens werd een jaar later de monarchie afgeschaft, nadat de koninklijke familie probeerde te vluchten naar het buitenland.
Koningen
Zie Lijst van koningen en keizers van Frankrijk voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Hieronder zie alle koningen die over het koninkrijk Frankrijk hebben geregeerd. In de lijst zijn geen regenten of medekoningen opgenomen.