Halloween
Halloween is een (verkleed)feest dat gevierd wordt op 31 oktober. Het wordt vooral gevierd in Groot-Brittannië, Ierland, de Verenigde Staten en Canada. Deze gewoonte was oorspronkelijk wijdverbreid, voornamelijk in het katholieke Ierland. Ierse immigranten in de VS cultiveerden hun gebruiken ter nagedachtenis aan hun thuisland en breidden ze uit. Maar ook in Europese landen als Nederland en België wordt het feest steeds populairder. Halloween is nu de eerste van 3 gebedsdagen van de Rooms-Katholieke Kerk. De 2 daarna volgende dagen zijn Allerheiligen en op 2 november Allerzielen. Halloween was bedoeld als een vooravond voor Allerheiligen en Allerzielen.
De geschiedenis van Halloween
De Encyclopædia Britannica ontleent het festival aan oude Keltische gebruiken. Halloween zou terug te voeren zijn op het Keltische festival van Samhain in het oude Groot-Brittannië en Ierland. Op de dag die overeenkomt met 1 november van de hedendaagse kalender, zou het nieuwe jaar beginnen. In de 7e eeuw voor onze jaartelling stelde Paus Bonifatius IV Allerheiligen in op 13 mei. In de volgende eeuw, mogelijk in een poging om de heidense feestdag te vervangen door een christelijke viering, werd het verplaatst naar 1 november: Paus Gregorius II voerde de 3 dagen in tussen 731 en 741. Halloween was bedoeld als de avond voorafgaand aan Allerheiligen. Ook bij Kerstmis of bij een begrafenis is een vooravond een belangrijke avond als voorbereiding op de belangrijke dag. De naam ‘Halloween’ komt van All Hallows Evening. Dat betekent letterlijk: ‘De avond voor Allerheiligen’. Allerheiligen wordt gevierd op 1 november. All Hallows Evening werd al snel verbasterd (als je iets snel uitspreekt) tot Hallows Evening , Evening werd in het Schots …e’ing (dat spreek je uit als: ieng) Dus: Hallow(s) ieng, Halloween!
Allerheiligen
Halloween geldt als een voorbereiding op Allerheiligen. Dat is de dag waar op alle heiligen uit de Katholieke Kerk worden herdacht. Veel heiligen komen uit de eerste 3 eeuwen van het christendom. Dat was een tijd waarin veel christenen werden vervolgd vanwege hun geloof in het Romeinse Rijk. Een beroemde heilige uit de begintijd van het christendom is Polycarpus van Smyrna.
Allerzielen
Volgens gelovige mensen gaat na je dood je ziel naar God in de hemel als je goed geleefd had. Je ging naar de hel) als je slecht geleefd had. Hoe snel je ziel naar God ging was een beetje afhankelijk wat je op aarde verder had ‘uitgespookt’. Sommige zielen gingen eerst nog even naar het ‘vagevuur’ om nog eens goed na te denken over de zonden die ze gedaan hadden. Ze konden sneller naar God, als er op aarde door hun familie en anderen flink voor ze gebeden werd.
Arme mensen en kinderen in Europa gingen op 2 november bij mensen en de kerk langs de deuren. Ze kregen dan een zielenbroodje (een soort krentenbol). Ze beloofden voor elk broodje een gebed te bidden, waardoor de zielen sneller in de hemel zouden komen. In de 9e eeuw kwam dit gebruik ook in Groot-Brittannië terecht. Men denkt dat de ‘Trick-or-Treat-tochten’ van later hier iets mee te maken hadden.
Mogelijke Keltische en Romeinse invloed
Mogelijk is Halloween een oud Keltisch feest. De Kelten waren een volk dat zich 2000-3000 jaar geleden vanuit het midden van Europa naar alle kanten in Europa verspreidde. Zo kwamen ze ook in Groot-Brittannië en Ierland terecht. De Kelten hadden feesten en gebruiken. In de Keltische kalender is 31 oktober de laatste dag van het jaar. Het nieuwe jaar begint weer op 1 november. Als alles goed was gegaan, was de oogst binnengehaald (voordat het te koud zou worden) en was er dus reden voor een oogstfeest. Dat feest noemden de Kelten Samhain. (Je spreekt dit uit als Saun.) Saun is ook het Ierse woord voor november. De Kelten in Groot-Brittannië geloofden ook dat de doden van het jaar dat ten einde was, op 31 oktober uit hun graf zouden kunnen komen om bezit te nemen van nog levende mensen. Ze verzamelden zich rond grote vuren die de druïden (een soort priesters) hadden aangelegd. Deze vuren werden bonfires genoemd. De vuren waren bedoeld om de boze geesten weg te jagen en om offers te brengen. Het is ook mogelijk dat ze met die vuren mensen offerden door ze levend te verbranden. Om deze doden verder af te schrikken, droegen de levenden allerlei dierenmaskers en huiden. Toen de Romeinen grote delen van Europa hadden veroverd en inmiddels ook in Groot-Brittannië zaten, brachten zij hun eigen feesten mee.
Hoe wordt het feest gevierd?
Halloween wordt vooral gevierd in Groot-Brittannië, Ierland, de Verenigde Staten en Canada. In Amerika wordt Halloween heel uitbundig gevierd. Bijna iedereen gaat verkleed langs de deuren. Volwassenen doen ook mee. De meeste huizen zijn eng versierd en er staan uitgeholde pompoenen met lichtjes erin voor de deur en er komt griezelige muziek uit de huizen. In de grote steden zijn er zelfs grote optochten en Halloweenfeesten. Mensen maken thuis ook speciale gerechten voor Halloween.
Trick-or-Treat
Het is niet helemaal duidelijk waar het 'Trick-or-Treat' precies vandaan komt. Zowel de Kelten als de christenen hadden gebruiken die hier een beetje op leken. Zo hadden de Kelten het gebruik zich met Samhain zo eng mogelijk te verkleden om kwade geesten af te schrikken. Tijdens Samhain trokken Keltische jongens langs de deuren om hout voor de vreugdevuren (bonfires) op te halen, waar later ook vaak eten bij gegeven werd. De christenen bakten aan de vooravond van Allerheiligen en Allerzielen de zogenaamde zielenkoeken of zielencake (zie: Allerheiligen)
Tegenwoordig gaan kinderen zo eng mogelijk gekleed langs de deuren en roepen dan 'Trick-or-Treat!' Trick-or-Treat is Engels en betekent ongeveer een plagerijtje (of betovering) of iets lekkers. Kinderen die langs de deur gaan willen dus snoep. En als ze dat niet krijgen halen ze een plagerijtje met diegene uit. Bijna altijd krijgen ze bij de mensen die meedoen aan Halloween wel een snoepje o.i.d. In Nederland wordt niet overal Halloween gevierd. Het is plaatselijk en zelfs buurtgebonden. Veel vaker wordt het feest van Sint Maarten gevierd. Dat is op 11 november. Vooral in Noord-Nederland is dit feest populair.
Jack-o’-Lantern
Een Jack-o’-Lantern is een uitgeholde pompoen. De Kelten holden een raap uit, maar in Amerika gebruikten ze er een pompoen voor omdat die veel geschikter is. De pompoen heeft een ingekerfd gezicht en een kaars binnenin en dankt zijn naam aan de Ierse Jack.
Het verhaal gaat als volgt: Jack was een luie maar slimme boer, die de duivel in de val liet lopen. Hij lokte de duivel een boom in en zette hem vast door er een kruisteken (heilig) in te krassen. Hij weigerde de duivel te bevrijden, totdat de duivel hem beloofde, dat hij nooit in de hel toegelaten zou worden. Toen Jack later overleed, mocht hij de hemel niet in, omdat hij te zondig had geleefd. Maar de duivel, die zich aan zijn belofte hield, liet hem ook niet toe in de hel. Hij joeg Jack weg en gooide hem zelfs een gloeiend kooltje uit de hel achterna. Jack was gedoemd om over de aarde te blijven ronddolen en holde één van zijn rapen uit en stopte het kooltje erin. Zo had hij een lantaarn en begon aan zijn eindeloze zwerftocht, op zoek naar een rustplaats die hij nooit zou vinden. Hij kreeg de bijnaam ‘Jack met de lantaarn’ (Jack of the Lantern).
Populair in Amerika
De verspreiding van Halloween naar de Verenigde Staten en Canada gebeurde pas zo’n 150 jaar geleden. Het feest kwam in Amerika terecht met de grote groepen Ierse en Schotse immigranten. Eerst werd het alleen gevierd onder de Ierse en Schotse mensen, maar vanaf begin 1900 werd het over genomen door alle andere immigranten. Onder invloed van de Amerikaanse cultuur verspreidt het feest zich tegenwoordig steeds verder over de wereld. In Europa wordt Halloween steeds groter gevierd en ook in gebieden in Zuid-Amerika en Azië begint Halloween aan populariteit te winnen. Het feest is ook deels vergelijkbaar met het Mexicaanse Día de los Muertos, de Dag van de Doden, dat op 1 november wordt gevierd. Er zijn inmiddels 3 films over Halloween gemaakt.
Wat betekenen de kleuren bij Halloween?
| Kleur | Symboliek |
|---|---|
| Zwart | dood, nacht, heksen, zwarte katten, vleermuizen, vampiers |
| Oranje | pompoenen, herfst, de verkleurende bladeren, vuur |
| Paars | nacht, het bovennatuurlijke, mystiek |
| Groen | goblins, monsters |
| Rood | bloed, vuur, kwaad |
| Blauw | water, lucht |