Operatie Barbarossa

Operatie Barbarossa
Datum	22 juni 1941 - 5 december 1941
Locatie	Sovjet-Unie
Overwinning voor	Uiteindelijke overwinning Sovjet-Unie
Resultaat
Strijdende partijen
Asmogendheden	Geallieerden
Duitsland Roemenië Finland Italië Hongarije Slowakije 20px Kroatië Bulgarije	Sovjet-Unie
Leiders
Adolf Hitler Franz Halder Fedor von Bock Wilhelm Ritter von Leeb Gerd von Rundstedt Carl Gustaf Emil Mannerheim	Jozef Stalin Georgi Zjoekov Semyon Budyonny Kliment Voroshilov Semyon Timoshenko
Troepensterkte
3.900.000 soldaten 4000 tanks 4000 vliegtuigen 10.000+ artilleriestukken	5.500.000 (in totaal) 25.000 tanks 40.000 vliegtuigen
Verliezen
Meer dan 750.000 doden, gewonden en vermisten. 2400 tanks 2800 vliegtuigen	Meer dan 2.100.000 doden, gewonden en vermisten 3.000.000 krijgsgevangenen 20.500 tanks 21.200 vliegtuigen
Portaal Geschiedenis

Operatie Barbarossa (1941) was de codenaam van Duitse voor de aanval op de Sovjet-Unie. Het is de grootste militaire operatie uit de geschiedenis met de meeste ingezette troepen en slachtoffers. Het plan mislukte en betekende het keerpunt in de Tweede Wereldoorlog.

Oorlog in Europa

Duitsland en de Sovjet-Unie sloten in 1939 een pact. Deze werd op de dag van de Duitse inval in de Sovjet-Unie opgeheven.

Op 1 september 1939 begint de Tweede Wereldoorlog: Duitsland valt Polen binnen. Het Poolse leger vecht terug, maar het moet zich vrijwel een maand later noodgedwongen overgeven. Een week vóór de aanval op Polen sloten Duitsland en de Sovjet-Unie een pact, genaamd het Molotov-Ribbentroppact. Ze spraken af dat ze elkaar niet zouden aanvallen. Ook hadden ze al in het geheim afspraken gemaakt voor het verdelen van Polen. Na de Duitse overwinning op Polen werd Polen inderdaad verdeeld: Duitsland kreeg het westen en de Sovjet-Unie het oosten van Polen.

Vóór Operatie Barbarossa

Stalin verleende economische hulp aan Duitsland. Hij had Hitler 1 miljoen ton graan, 500.000 ton ijzererts en ook nog is 900.000 ton olie geleverd. Deze grondstoffen waren zeer belangrijk voor Duitsland, daarom gaf Hitler voorrang aan deze transporten.

Maar in de zomer van 1940, toen het sterke Duitse leger West-Europa aan het veroveren was, besloot Hitler de Sovjet-Unie te veroveren. In december 1940 hadden de Duitsers een plan gereed met de naam Operatie Barbarossa die op 15 mei 1941 van start zou moesten gaan. Het plan was de Sovjet-Unie te veroveren in een veldtocht van vijf maanden en het Rode Leger te omsingelen en vernietigen. De inval werd echter vijf weken uitgesteld, vanwege de oorlog op de Balkan.

De aanval

Het plan Barbarossa

De Duitse Legergroepen

Operatie Barbarossa begon 's ochtends vroeg op 22 juni 1941. 135 Duitse, Finse en Roemeense divisies steken de grens over met de Sovjet-Unie over een front van meer dan 2000 kilometer. De Wehrmacht was opgedeeld in drie grote groepen:

• Legergroep Noord met als aanvoerder Wilhelm von Leeb. Zij moesten naar Leningrad oprukken en zich verenigen met de Finse troepen die vanuit het noorden zouden komen, onder leiding van Mannerheim.

• Legergroep Midden stond onder het bevel van Fedor von Bock. Hun opdracht was via Minsk en Smolensk naar Moskou op te rukken.

• Legergroep Zuid werd aangevoerd door Karl von Rundstedt. Zij zouden door Oekraïne oprukken en daarna de Donetzbekken (oosten van Oekraïne) en de Kaukasus bezetten. Dat was een belangrijk doel voor de Duitsers, omdat de Sovjets daar hun graanschuren, kolen, ijzererts en 85% van hun hele olievoorraad hadden.
• De Duitsers kregen ook nog steun van: Roemenië, Finland, Slowakije, Bulgarije, Italië en Kroatië.

Het Rode Leger

Deze legergroepen stonden tegenover veel meer Russische divisies. Churchill en Roosevelt hadden Stalin gewaarschuwd voor een Duitse aanval, maar de Russen vertrouwden de Duitsers volledig en geloofden de geallieerde leiders niet. De plotselinge Duitse inval was dus een complete verrassing voor de Sovjets. Daar hadden de Duitsers een voordeel bij.

De luchtmacht van het Rode Leger bestond uit tienduizenden vliegtuigen. Een groot deel daarvan werd op haar vliegvelden al vernietigd. Alleen al op de eerste dag van Barbarossa werden duizend Russische vliegtuigen vernietigd, terwijl het Duitse leger de verraste Russische eenheden omver liep.

Op Stalins bevel werd de tactiek van de verschroeide aarde toegepast. De terugtrekkende Russische legers staken alles in brand om alles dat van waarde was voor de Duitsers te vernietigen. Ook kreeg Stalin hulp van de Britten en Amerikanen door middel van bevoorrading.

Moskou

Duitse soldaten op de eerste dag van Barbarossa met op de achtergrond een brandend huis.

De Duitsers boekten enorme terreinwinst. Legergroep Midden veroverde Minsk en Smolensk in korte tijd. Alle legergroepen maakten heel veel krijgsgevangenen. In oktober 1941 waren Duitse pantserdivisies klaar voor Operatie Taifun, het plan voor de verovering van Moskou). Maar Hitler was het hier niet mee eens. Hij stuurde pantsereenheden naar Von Leeb (Legergroep Noord) om hem te helpen Leningrad in te nemen. Daardoor kwam de opmars van Von Bock (Legergroep Midden) tot stilstand. Zij konden eind september weer verder en ze stonden in een halve maand tijd voor de poorten van Moskou.

Op 17 oktober verplaatsten de Sovjet-regering en de industrie zich naar achter de Oeral, waar ze voorlopig veilig waren. Achter de Oeral stonden fabrieken om wapens te produceren. Stalin bleef in het Kremlin om de strijd tegen de Duitsers te leiden.

De Duitse opmars stokt

In november komt de snelle Duitse opmars tot stilstand door de regen en de modder. De ijskoude Russische winter valt in. De Duitsers waren hier totaal niet op voorbereid, omdat Hitler dacht dat ze Moskou voor de winter wel veroverd zouden hebben. Soldaten bevroren letterlijk. De asmogendheden moesten zich terugtrekken omdat Hitler had besloten om alle troepen over te plaatsen naar fronten bij Moskou, Leningrad (nu Sint-Petersburg) en Stalingrad (nu Wolgograd). Vooral de slag om Stalingard was rampzalig voor de asmogendheden, ze wonnen bijna, maar werden verslagen, omdat Hitler de vijand had overschat en de stellingen op de verkeerde had gezet. Na Stalingrad wonnen de asmogendheden geen enkele aanvallende slag meer, de laatste gewonnen aanvallende slag was de slag om Naltsjik tussen Roemenië en de Sovjet-Unie in november 1942, vlak voordat de Roemenen werden overgeplaatst naar Stalingrad. Het Rode Leger kon vrij zijn gang gaan. In tegenstelling tot wat veel mensen denken, gingen de asmogendheden niet ten onder door de ijskoude Russische winter.

Legergroep Zuid met als aanvoerder Von Rundstedt had tegen november bijna heel Oekraïne veroverd, alleen een gedeelte van de Krim was nog niet in handen. Von Rundstedt vroeg, net als Von Leeb in het noorden, of ze zich mochten terugtrekken in winterstellingen, omdat het begon te sneeuwen. Hitler weigerde. Von Rundstedt vond dit waanzin en vroeg ontslag, daarom werd hij begin december opgevolgd door Von Reichenau. Hij trok zijn troepen terug in de winterstellingen.

Russische tegenaanval

Nieuwe en verse Russische soldaten lopen richting het front bij Moskou, 1 december 1941.

Na het mislukken van de Slag om Moskou gaf Stalin het bevel de Duitsers uit Rusland te verdrijven. Op 5 december begon de Russische generaal Zjoekov een tegenaanval tegen Von Bocks troepen bij Moskou. In de tijd dat de Duitsers de opmars stopten, konden de Russen nieuwe, verse eenheden aanvoeren. Deze werden gesteund door T-34-tanks. De Duitsers werden 80 tot 160 kilometer teruggedrongen en Moskou werd veiliggesteld door de Russen. Hitler was woedend en ontsloeg alle generaals. Hij nam zelf de leiding over.

Het einde

Op 8 december erkende Hitler zijn nederlaag. De Duitsers hadden een tekort aan alles, onder andere winteruniformen en ze konden moeilijk worden aangevoerd. De militaire operaties werden stopgezet. De Duitsers hadden 740.000 doden, gewonden en vermisten te betreuren. De Russen hadden veel meer verliezen: 2.100.000. En met de krijgsgevangenen erbij nog eens 3 miljoen. Dit alles zijn nog voorzichtige schattingen.

Het Rode Leger was pas in 1942 optimaal bereid om een groot tegenoffensief te lanceren. In augustus 1942 begint de Slag om Stalingrad waarbij de Duitsers uit de stad worden verdreven. In juli 1943 wordt ook de Slag om Koersk verloren, waarna de Duitsers echt zijn verslagen. Het Russische leger rukt op en de nazi's moesten na de Slag om Berlijn capituleren, waardoor er een einde kwam aan de Tweede Wereldoorlog in Europa.

Het verhaal achter Barbarossa

Hitler wilde met Operatie Barbarossa onder andere leefruimte (Lebensraum) creëren voor het Duitse volk. Zijn doel was een groot rijk te veroveren met alleen het "Arische Ras". Hitler vond dat de "Untermenschen", zoals joden en zigeuners, uitgeschakeld moesten worden. Toen Duitsland op 22 juni 1941 de Sovjet-Unie binnenviel, volgden Einsatzgruppen de Wehrmacht op de voet. Dat zijn groepen van gewapende nazi's die alle "ongewenste elementen" doodden. Honderdduizenden joden, zigeuners, partizanen, communisten en gehandicapten werden vermoord door de Einsatzgruppen. In de Baltische Staten, Oekraïne, Wit-Rusland en Rusland werden tienduizenden executies uitgevoerd. Hun lijken werden verbrand of in een massagraf gegooid.