Partij voor Vrijheid en Vooruitgang
| Partij voor Vrijheid en Vooruitgang (PVV) Parti de la Liberté et du Progrès (PLP) | |
| Oprichting | 1961 |
| Opheffing | 1972 (Waalse afdeling) 1992 (Vlaamse afdeling) |
| Actief in | .svg){kind=small} België
|
| Richting | Centrumrechts |
| Stroming | Liberalisme Klassiek liberalisme Neoliberalisme |
| Oprichter(s) | Omer Vanaudenhove |
| Overig | |
| Internationale organisatie | Liberale Internationale |
| Voorgaande partij(en) | Liberale Partij |
| Opvolgende partij(en) | Vlaamse Liberalen en Democraten (VLD) Parti réformateur libéral (PRL) |
Portaal  Politiek
| |
De Partij voor Vrijheid en Vooruitgang (PVV), of in het Frans Parti de la Liberté et du Progrès (PLP), was een Belgische politieke partij. De PVV-PLP werd opgericht in 1961 als opvolger van de Liberale Partij. De nieuwe liberale partij moest conservatieve en gematigde kiezers aanspreken.
De PVV-PLP was rechtser dan de Liberale Partij op economisch vlak. De partij stond voor lagere belastingen, een kleine rol voor de overheid, vrijhandel en Europese samenwerking. In 1972 werden de Vlaamse en Franstalige afdeling in twee aparte partijen gesplitst. De Vlaamse afdeling behield zijn naam, terwijl de Franstalige afdeling verder ging onder de naam Parti réformateur libéral (PRL). Dit was de voorloper van de Mouvement Réformateur (MR). Hierdoor was de PVV vanaf 1972 alleen in Vlaanderen actief. De partij begon toen ook de Vlaamse Beweging meer te omarmen en werd voorstander van het federalisme. In 1992 werd de PVV omgedoopt in de Vlaamse Liberalen en Democraten (VLD). Tegenwoordig staat deze partij bekend als de Open Vlaamse Liberalen en Democraten (Open Vld).
De Partij voor Vrijheid en Vooruitgang heeft aan verschillende regeringen meegedaan, maar nooit een premier geleverd.
Geschiedenis
Voorgeschiedenis
De Liberale Partij werd in 1846 als de eerste politieke partij van het land. Tijdens de 19e eeuw had de partij veel aanhang, maar dit veranderde in 1891. De Liberale Partij was vanaf toen slechts de derde partij van het land. De liberalen waren in deze tijd nog groot voorstander van de strikte scheiding van kerk en staat. Zo wilden zij dat alleen het openbaar onderwijs (scholen zonder religieuze grondslag) geld van de overheid kregen. Veel conservatieve en gematigde liberalen waren het hier niet mee eens. Zij stapten over naar de Katholieke Partij. Ook verloren de liberalen de stemmen van arbeiders aan de Belgische Werkliedenpartij (BWP).
Na de Tweede Wereldoorlog verloren de liberalen opnieuw zetels. In 1946 behaalde de Liberale Partij slechts 8% van de stemmen. Hier eindigden zij als vierde partij van het land onder de Kommunistische Partij van België (KPB). Later herstelde de Liberale Partij een klein beetje, maar de partij bleef hangen tussen de 11% en 15%.
Ontstaan
In 1961 besloot partijvoorzitter Omer Vanaudenhove het imago van de partij te verbeteren. De Liberale Partij werd naar Partij voor Vrijheid en Vooruitgang (PVV) of Parti de la Liberté et du Progrès (PLP) omgedoopt. Ook veranderden enkele standpunten. Zo was de partij niet meer voorstander van de strikte scheiding tussen kerk en staat. Hierdoor hoopte de partij ook kiezers van de Christelijke Volkspartij (CVP) aan te spreken. De partij voerde campagne tegen de impopulaire regering, waar de CVP onderdeel van was. De vernieuwing was een succes: de partij steeg van 20 naar 48 zetels.
De CVP vormde echter een regering met de Belgische Socialistisch Partij (BSP). Eén jaar later viel deze regering echter, waardoor de PVV-PLP samen met de CVP een regering vormde onder premier Paul Vanden Boeynants. De PVV-PLP was nog altijd tegen de Vlaamse Beweging. Het bestuur was namelijk grotendeels Franstalig en zag de Vlaamse Beweging als gevaar voor de eenheid van België. Plannen voor de gemeenschappen werden daardoor in de koelkast gezet. Toch groeiden de spanningen tussen de gemeenschappen. Zo was er een campagne om van de Katholieke Universiteit Leuven een Nederlandstalige universiteit te maken. In 1968 viel de regering hierdoor.
De PVV-PLP eindigde in de jaren hierna in de oppositie.
Splitsing
In 1971 werd besloten om de partij te splitsen in een Vlaamse en Franstalige partij. Dit gebeurde overigens ook met de twee andere grote partijen; de Christelijke Volkspartij en de Belgische Socialistische Partij. België werd immers omgebouwd van eenheidsstaat naar federatie. Het idee was dat beide partijen dezelfde naam in hun eigen taal bleven behouden. De Franstalige afdeling besloot echter zijn naam in 1972 te veranderden in Parti réformateur libéral (PRL). De Vlaamse afdeling behield de naam Partij voor Vrijheid en Vooruitgang.
Beide partijen werden voorstander van het federalisme. Zij vonden dat de gemeenschappen een bepaalde mate van zelfbestuur moesten hebben. De PRL besloot zelfs samen te werken met Waalse regionalistische partijen, zoals Rassemblement Wallon (RW) en Front démocratique des francophones (FDF). In Vlaanderen gebeurde dit niet. Hoewel de PVV een stuk positiever tegenover de Vlaamse Beweging stond, werd de partij als anti-Vlaams gezien. De Volksunie gaf de PVV zelfs de bijnaam "Pest Van Vlaanderen".
Als Vlaamse partij
De partij deed vervolgens mee aan verschillende regeringen, zoals de regering van Edmond Leburton (1973-1974), Leo Tindemans (1974-1977) en Wilfried Martens (1980, 1981-1988 en 1991-1992). De partij zat altijd met haar Waalse zusterpartij in de regering. De rest van de tijd voerden zij oppositie. In deze tijd waren Willy De Clercq en Guy Verhofstadt belangrijke namen binnen de partij. De partij werd ook voorstander van het neoliberalisme. Het neoliberalisme was een ideologie in de jaren 1980 uit de Verenigde Staten overwaaiden. Vooral onder Verhofstadt werd de partij neoliberaal. De PVV wilde lagere belastingen, een kleinere overheid en meer taken aan het bedrijfsleven afstoten (privatiseringen). Verhofstadt werd zelfs vergeleken met de Britse premier Margaret Thatcher.
Een belangrijk standpunt van de PVV was het verkleinen van de staatsschuld. Volgens de partij zou de hoge staatsschuld in de toekomst tot problemen kunnen leiden. Ook wilden zij niet dat latere generaties hiermee opgezadeld zaten. Verhofstadt was tussen 1986 en 1988 minister van Begroting, waardoor hij zijn plannen kon uitwerken. Toen hij in 1991 campagne voerde, was de hoge staatsschuld een van zijn belangrijkste standpunten. De kiezers hielden hem echter medeverantwoordelijk voor de omvang van de staatsschuld. Dit kostte hem de verkiezingsoverwinning. In plaats van Verhofstadt won Jean-Luc Dehaene van de CVP de overwinning. De PVV eindigde opnieuw in de oppositie.
Einde
Verhofstadt besloot in 1992 de partij te verruimen. Hij haalde mensen weg bij de CVP, de Volksunie en zelfs Vlaams Blok. Het doel was het oprichten van een brede Vlaamse liberale partij. In 1992 ontstonden hierdoor de Vlaamse Liberalen en Democraten (VLD). De naamswijziging was een succes. In 1999 werd de VLD uiteindelijk de grootste partij en Verhofstadt werd premier. Tegenwoordig staat de VLD bekend onder de naam Open Vlaamse Liberalen en Democraten (Open Vld).
In de Duitstalige Gemeenschap bestond tot 2023 de Partei für Freiheit und Fortschritt (PFF). Dit was de Duitstalige afdeling van de partij die in 1972 ook onafhankelijk werd. Tegenwoordig staat deze partij bekend onder de naam Perspektiven, Freiheit, Fortschritt (PFF).
Ideologie
De Partij voor Vrijheid en Vooruitgang was een centrumrechtse, liberale partij. De partij pleitte voor een kleine overheid, een kleinere staatsschuld en lagere belastingen. Zo wilden de liberalen meer overheidstaken afstoten aan het bedrijfsleven. Dit wordt privatiseren genoemd. De PVV was voorstander van vrijhandel en economische Europese samenwerking. De partij was een van de grootste voorstanders van de Europese Unie (EU). Volgens de partij zouden bezuinigingen, lagere belastingen en vrijhandel tot meer welvaart leiden. De partij was daarnaast voorstander van zelfbeschikking. Zo was de PVV voorstander van abortus en euthanasie. Overigens had de PVV wel een conservatieve en progressieve vleugel.
De partij was oorspronkelijk vóór een Belgische eenheidsstaat. Toch waren er Vlaamsgezinde liberalen binnen de partij actief. Zij wonnen vanaf de jaren 1970 aan invloed. Vanaf de jaren 1970 begonnen de liberalen het federalisme positief te zien. Zij vonden dat zelfbestuur voor Vlaanderen en Wallonië nodig was om België als land te behouden. In de jaren 1980 begonnen de liberalen zich ook bezig te houden met de Vlaamse identiteit. Zo waren Karel Poma en Patrick Dewael in de jaren 1980 Vlaams minister van Cultuur.
Verkiezingsresultaten
Hieronder vind je een overzicht van de verkiezingsresultaten voor de Kamer van Volksvertegenwoordigers. De PVV was ook vertegenwoordigd in de Senaat.
| Jaar | Partijvoorzitter | Zetels | +/- |
|---|---|---|---|
| 1965 | Omer Vanaudenhove | 48/212 |
+28 |
| 1968 | Omer Vanaudenhove | 47/212 |
-1 |
| 1971 | Pierre Descamps | 34/212 |
-13 |
| 1974 | Frans Grootjans | 30/212 |
-4 |
| 1977 | Frans Grootjans | 17/212 |
-13 |
| 1978 | Willy De Clercq | 22/212 |
+3 |
| 1981 | Willy De Clercq | 28/212 |
+6 |
| 1985 | Guy Verhofstadt | 22/212 |
-6 |
| 1987 | Annemie Nyts-Uyttebroeck | 25/212 |
+3 |
| 1991 | Guy Verhofstadt | 26/212 |
+1 |
Bronnen
- Laroy, Peter (2023). "Liberale Partij". Encyclopedie van de Vlaamse Beweging.
- Onbekend (onbekend). "Geschiedenis" via www.openvld.be.
- Preventier, Walter (1990). "De essentie van het politiek liberalisme in België". De Vlaamsche Gids, jaargang 74. Bladzijde 5-6.
- Witte, Els, Craeybeckx, Jan en Meynen, Alain (1997). Politieke Geschiedenis van België: Van 1830 tot heden. Zesde herziende uitgave, Standaard Uitgeverij NV, Antwerpen.