Efeze
| Efeze | |
|
| |
|---|---|
| Bibliotheek van Celsus | |
| Land |  Turkije
|
| Plaats | Efeze |
| UNESCO-regio | Europa en Noord-Amerika |
| Eigenschappen | |
| Werelderfgoed sinds | 2015 |
| Status | Niet bedreigd |
| Type | Cultureel |
| Meer informatie | www.unesco.org |
| Werelderfgoedlijst van UNESCO | |
Efeze of Efese was in de oudheid een grote haven- en handelsstad aan de westkust van Anatolië. Tegenwoordig is van de stad slechts een ruïne over. Efeze ligt in het huidige Turkije, in de buurt van Izmir en het eiland Samos. Efeze is één van de belangrijkste opgravingen uit de Griekse oudheid en vormt een belangrijk archeologisch gebied in Turkije. De stad werd vernoemd naar de vruchtbaarheidsgodin Artemis van Efeze.
Geschiedenis
De stad werd gesticht rond 1100 v.Chr. en bestond uit losse nederzettingen. De Grieken kwamen later aan en stelden hun godin Artemis gelijk aan de plaatselijke vruchtbaarheidsgodin. Androclus zou uiteindelijk een grote stad van de nederzettingen maken. In 560 v.Chr. werd Efeze voor het eerst één stad. 10 jaar later werd begonnen met de bekende tempel ter ere van Artemis, één van de zeven klassieke wereldwonderen. In 499 v.Chr. kwam Efeze onder Perzisch bewind en nam deel aan de Ionische opstand van de Grieken tegen de Perzen. Ook vocht het mee in de Peloponnesische Oorlog aan de kant Sparta. Vanaf 387 v.Chr. was Efeze weer onderdeel van het Perzische rijk. Even later wordt de tempel ter ere van Artemis verwoest, maar later begon men met de bouw van de veel grotere tempel. Nadat deze nieuwe tempel af was bloeide de stad op. De haven en de stad werden iets opgeschoven en het werd een echt centrum. Ook werden de bewoners van Colophen naar Efeze overgebracht, waardoor er 100.000 inwoners in Efeze woonden.
De stad werd in 133 v.Chr. veroverd door het Romeinse Rijk en bleef ook een belangrijke stad. In de Bijbel wordt Efeze in twee boeken genoemd. In 262 n.Chr. werd de tempel van de stad verwoest door de Goten. In 431 wordt in de stad ook de Concilie van Efeze bij elkaar geroepen. Efeze raakte in de jaren hierna in verval en werd in 1420 ingenomen door de Turken. De haven verzandde en de stad werd hierdoor volledig omringd door land. De economie viel hierdoor stil en de stad werd verlaten.
Engelse archeologen groeven het eerste deel van de stad op tussen 1894 en 1904 opgegraven. De Oostenrijkers begonnen in 1896 met het andere deel van de stad op te graven. De Engelsen en Oostenrijkers namen veel kunst mee naar hun eigen land. Het meeste is te zien in het Britisch Museum in Londen en het Kunsthistorisches Museum in Wenen. Tegenwoordig is wel een deel overgebracht naar een aantal Turkse musea in de buurt van de stad. Na de Turkse Onafhankelijkheidsoorlog raakte de stad in verval. Uiteindelijk maakte de Duitse Gustav Adolf Deissmann de wereld erop attent dat het behouden van de stad van belang was. Hij begon succesvol met het conserveren (bewaren) van de resten van Efeze. De restanten van de stad zijn vrij goed bewaard gebleven. Efeze is een toeristische attractie geworden. De stad geeft een goed beeld van hoe de Grieken en Romeinen leefden. Onder meer zijn er een theater, een bibliotheek, verschillende tempel, badhuizen en riolen te zijn. Tegenwoordig zijn Oostenrijkse wetenschappers nog steeds bezig met opgravingen en het bewaren van Efeze. Op deze manier proberen ze de geschiedenis van de stad te ontrafelen.