Glorious Revolution

Werk in uitvoering! Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken.

Dit artikel is nog niet af.

Stadhouder Willem III komt aan land bij het Engelse Torbay om de Engelse kroon te claimen.

De Glorious Revolution, in het Nederlands ook de Roemrijke Omwenteling of de Glorieuze Overtocht genoemd, is de naam die wordt gegeven aan de machtsovername van de Nederlandse stadhouder Willem III en zijn vrouw, de Engelse koningin Mary II in Engeland, Schotland en Ierland. De Glorious Revolution speelde een belangrijke rol bij de eenwording van Groot-Brittannië en het ontstaan van het Verenigd Koninkrijk. De revolutie vond plaats tussen 1688 en 1689.

De revolutie maakte een einde aan het bestuur van de katholieke koning Jacobus II, die door een groot deel van de bevolking gehaat werd. Willem III en Mary II waren beide protestants en regeerden na de Glorious Revolution als koningspaar. Door de Glorious Revolution kwam er een einde aan de vervolging van protestanten in Engeland, Schotland en Ierland en de zeeoorlogen tussen Nederland en Engeland.

Voorgeschiedenis

Politieke situatie op de Britse Eilanden

Gedurende de Glorious Revolution bestond het Verenigd Koninkrijk nog niet, deze werd pas ruim 120 jaar later gesticht. De Britse Eilanden bestonden toentertijd uit drie aparte koninkrijken, namelijk Engeland (inclusief Wales), Schotland en Ierland (inclusief Noord-Ierland). Alle drie de koninkrijken waren verbonden in een personele unie, oftewel ze hadden één vorst. Na de dood van de Engelse koningin Elizabeth I werd namelijk de koning van Schotland ook de koning van Engeland. Ierland werd in die tijd al door de Engelse vorst bestuurd. Ondanks het feit dat Engeland en Schotland koninkrijken verbonden nu verbonden onder één vorst, betekende het niet dat het meteen ook één land werd. De twee bleven aparte landen met eigen parlementen, wetten, regels en overheden. Enkel de koning werd gedeeld.

Religieuze situatie

Er was alleen één probleem hiermee; het geloof. Ierland en Schotland waren beide katholiek, terwijl Engeland de Anglicaanse Kerk volgde. Deze kerk was ontstaan nadat de Engelse koning Hendrik VIII niet van de paus mocht scheiden van zijn vrouw. Hij splitste de kerk van Engeland af en maakte zichzelf leider van de Engelse kerk. Aanvankelijk bleven alle katholieke tradities behouden, maar de Engelse koningin Elizabeth I voegde ook een hoop protestantse dingen toe, aangezien zij zelf protestants was. De bevolking van Engeland werd hierdoor ook steeds protestantser, ook vanwege de oorlog met het katholieke Spanje.

De koningen van Schotland waren echter grotendeels katholiek en vooral koning Jacobus II was streng katholiek. Hij was zelfs geen lid van de Angilicaanse Kerk, waar hij zelf het hoofd van was, maar van de katholieke kerk. Dit wakkerde het conflict tussen de katholieken en protestanten in het land alleen maar aan.

Regering Jacobus II

Koning Jacobus II had zowel politieke als religieuze problemen. Aanvankelijk had de koning steun van de conservatieve leden van het parlement. Hoewel zij protestants waren en Jacobus II katholiek was, speelde dat toen geen rol. De politici wisten dat Jacobus II twee protestantse dochters had en dus dat het land weer een protestantse koning zou krijgen. Jacobus II introduceerde een wet, die zorgde voor minder discriminatie onder buitenlanders in het rechtssysteem. De conservatieven waren hier voorstander van en de band met de koning werd losser. Jacobus II voerde een beleid van religieuze tolerantie en wilde zelfs het Ierse parlement in de toekomst meer bevoegdheden geven. Hiermee verwierf Jacobus veel steun in Ierland, ook omdat Ierland en de koning beide katholiek waren.

In 1686 diende Jacobus II een verzoek in bij de rechtbank om wetten van het parlement naast zich neer te kunnen leggen. Hij ontsloeg hiervoor de rechters en verving ze door zijn volgelingen. 11 van de 12 rechters oordeelden dan ook dat Jacobus II dit mocht doen. Vanaf hier begon Jacobus II zijn zin door te drukken. Hij verving de professoren op de universiteit van Oxford door katholieken. In 1687 maakte hij voorbereidingen voor een nieuw parlement met zo veel mogelijk van zijn aanhangers. Ook bracht hij een groot leger tot stand met in de hogere posities enkel katholieken. In 1688 kreeg Jacobus II dan ook een zoon, die katholiek opvoedde. Hoewel de protestantse Mary Stuart de troonopvolgster was, gingen mannen in die tijd voor vrouwen.

Verloop

Samenzwering

Mary Stuart was getrouwd met haar neef, stadhouder Willem III van Oranje. De stadhouder was tevens protestants. Hoewel Mary Stuart tweede in de lijn van troonopvolging was, wilden veel politici, edelen, geestelijken en mensen aan het hof dat Mary Stuart de nieuwe koningin werd, samen met Willem III. Willem III stond bekend als de voorvechter van het protestantisme in Europa en respecteerde bovendien het parlement. Hij was tegen het absolutisme, waarbij de koning alle macht naar zich toe trekt. Daarom werd er een samenzwering getroffen tussen aan de ene kant Willem III en Mary Stuart en aan de andere kant de Engelse protestanten. Het is onduidelijk of de Engelsen of de Nederlanders met het voorstel kwamen.

In 1687 stuurde Willem III een brief naar het Engelse volk, waarin hij de politiek van Jacobus II betreurde.

Gevolgen

De gevolgen van de Glorious Revolution waren voornamelijk in Engeland te bemerken. De Glorious Revolution zou namelijk leidden tot de Bill of Rights in 1689. Hierbij werd de macht van de koning ingeperkt en kreeg het parlement meer macht. Het ging om een restauratie van de oude rechten van het parlement, zoals in de Magna Carta stonden. De koning had nog wel wat rechten, pas in de 19e eeuw bij koningin Victoria had de koning(in) helemaal geen macht meer. Daarnaast zorgde de Glorious Revolution ook tot de eenwording van het Verenigd Koninkrijk. Schotland, Ierland en Engeland hadden nog steeds wel eigen rechten, wetten en parlementen, maar ook een gezamenlijke wetten en een gezamenlijk parlement.

Willem III werd de held van de protestanten in het land en ook de protestanten in Noord-Ierland. Ierland was grotendeels katholiek, maar in Noord-Ierland leeft een grote groep protestanten, waardoor Noord-Ierland altijd nog een onderdeel is van het Verenigd Koninkrijk. Tijdens de conflicten tussen katholieken en protestanten in Noord-Ierland werd Willem III ook gezien als de held van de protestanten, aangezien hij de katholieken versloeg in de Slag aan de Boyne. De protestanten hielden ieder jaar marsen (en nog steeds). Dit leidde tot veel woede bij de protestanten.

De Glorious Revolution vond plaats na het Rampjaar van 1672, waarbij de Nederlandse Republiek ernstig verzwakte. Na de Glorious Revolution had de Nederlandse Republiek (opnieuw) Engeland als bondgenoot. Dit was belangrijk tijdens de Negenjarige Oorlog en de Spaanse Successieoorlog. Na de laatste oorlog raakte Nederland wel verzwakt en werd qua welvaart ingehaald door Engeland en ook Frankrijk. Frankrijk en Engeland (vanaf 1713 het Verenigd Koninkrijk) werden elkaars grote rivalen tijdens de 18e eeuw.