Schuiftrompet

Nagemaakte schuiftrompet

De schuiftrompet (ook wel, staaftrompet, Italiaans: tromba da tirarsi of Duits: zugtrompete genoemd) is een soort koperblazer. Het is een soort trompet die is uitgerust met een schuif die lijkt op een trombone. In de volksmond wordt een trombone ook wel een schuiftrompet genoemd, maar dat is fout. Uiteindelijk evolueerde de schuiftrompet naar de sackbut en die evolueerde naar de moderne trombone. Het belangrijkste verschil tussen deze twee instrumenten is dat de schuiftrompet slechts een enkele schuifkoppeling heeft, in plaats van de dubbele schuifkoppeling van de sackbut of de trombone. Het instrument lijkt verwant aan de bazuin.

Op dit oude schilderij van Hans Memling (rond 1430 – 1494) zie je rechts een schuiftrompet afgebeeld

Hoe het begon

De schuiftrompet is voortgekomen uit de oorlogstrompet zoals gebruikt en ontwikkeld in West- en Centraal-Europa: Onderzoeker Don Smithers denkt dat de schuif is voortgekomen uit de afneembare mondpijp waarin het mondstuk wordt geplaatst. Het gebruik van de trompet als als signaalmaker in oorlog veranderde in een trompet als blaasinstrument voor het begeleiden van dansen. Hoe de schuiftrompet uit de renaissance eruit heeft gezien weten we niet precies. Er zijn vrijwel geen exemplaren uit die tijd bewaard gebleven, maar je vindt ze wel op schilderijen uit die tijd. In het Berlijnse museum wordt een schuiftrompet uit 1651 bewaard, maar of die hetzelfde is als die uit de renaissance is de vraag. Met behulp van een moderne reconstructie (nagemaakt) denkt men hoe het instrument eruit heeft gezien, hoe het werkte en hoe het heeft geklonken.

Men had ook al ontdekt dat je buizen kon buigen. Metalen hebben een verschillend smeltpunt. Dat wil zeggen dat het ene metaal op een lagere temperatuur smelt dan een ander metaal. Eerst nam men een platte strook brons dat men rond sloeg tot een rechte pijp. Men smolt lood en goot dat in de dan nog rechte bronzen pijp. Die gevulde pijp kon dan vervolgens rond gebogen worden rond bijvoorbeeld een ronde houten paal. Door de gebogen pijp vervolgens opnieuw te verwarmen, smolt het lood dat er dan uit gegoten kon worden.

Gebruik

Met de ene hand wordt de buis van het instrument over de mondpijp getrokken, terwijl de andere hand het mondstuk op de lippen houdt. Dit maakt het instrument zowel geschikt voor links- als rechtshandigen.

In tegenstelling tot de natuurlijke trompet (met een niet uitschuifbare buis) die enkel natuurlijke tonen kunnen spelen, kan er op een schuiftrompet wél een hele toonladder worden gespeeld (harmonische reeks). De schuiftrompet werd bij religieuze (katholieke) vieringen gebruikt of bijvoorbeeld aan het Bourgondische hof. De katholieke kerk accepteerde het gebruik van de trompet, wat ze nog niet eerder had gedaan, en er werden enkele muziekstukken geschreven waarin dit instrument werd gebruikt. Dit was ook de trompet die werd gebruikt door Johann Sebastian Bach in zijn cantates. De schuiftrompet werd algemeen geaccepteerd in Engeland. Tot ver in de Barok periode was de schuiftrompet ook hét instrument van de torenwachters.

Links

• YouTube - Renaissance slide trumpet
• YouTube - Renaissance muziekstuk met schuiftrompet