Overleg:Hoofdpagina: verschil tussen versies
(→Elektromagnetisme: nieuwe subkop) |
|||
Regel 3: | Regel 3: | ||
*[[Overleg:Hoofdpagina/archief3|Derde Archief]] |
*[[Overleg:Hoofdpagina/archief3|Derde Archief]] |
||
---- |
---- |
||
+ | |||
+ | == Elektromagnetisme == |
||
+ | |||
+ | |||
+ | Elektromagnetisme |
||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | Elektromagnetisme is de fysica van het elektromagnetische veld: een vectorveld dat heel de ruimte beslaat en bestaat uit twee componenten: het elektrisch veld en het magnetisch veld. De twee componenten bewegen zich te allen tijde loodrecht op elkaar door de ruimte met de lichtsnelheid. De term elektrodynamica wordt soms gebruikt om de combinatie van elektromagnetisme en mechanica aan te duiden. |
||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | Inhoud [verbergen] |
||
+ | 1 Elektrische en magnetische velden |
||
+ | 2 De elektromagnetische kracht |
||
+ | 3 Elektromagnetische straling |
||
+ | 4 Elektromagnetische theorie |
||
+ | 5 Eenheden |
||
+ | 6 Zie ook |
||
+ | |||
+ | |||
+ | Elektrische en magnetische velden[bewerken] |
||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | I is de richting van de stroom door de geleider, B is de richting van het magnetische veld dat door deze stroom wordt opgewekt. |
||
+ | Een elektrisch veld wordt geproduceerd door elektrische ladingen en zorgt voor een elektrische kracht op andere ladingen. Een magnetisch veld wordt geproduceerd door de beweging van elektrische ladingen. In een magneet bijvoorbeeld wordt het veld veroorzaakt door de bewegingen van de elektronen in het materiaal. Ook rondom een kabel waardoor een stroom vloeit (afbeelding links) ontstaat een magneetveld, omdat de stroom een beweging van ladingen is. |
||
+ | |||
+ | De term elektromagnetisme geeft aan dat elektrische en magnetische verschijnselen verstrengeld zijn. Zo zal een veranderlijk magnetisch veld een elektrisch veld opwekken en omgekeerd. Dit heet elektromagnetische inductie en vormt de basis voor de werking van dynamo's, elektromotoren en transformatoren. |
||
+ | |||
+ | De elektromagnetische kracht[bewerken] |
||
+ | |||
+ | De kracht die elektrische geladen deeltjes voelen door elektromagnetische velden, heet de elektromagnetische kracht. Het is een van de vier fundamentele natuurkrachten, naast zwaartekracht, sterke kernkracht en zwakke kernkracht. |
||
+ | |||
+ | De elektromagnetische kracht speelt naast de zwaartekracht een zeer grote rol in het dagelijkse leven. Deze kracht ligt aan de basis van de chemische eigenschappen van materie. Het elektromagnetisch veld en het elektrische veld zorgen ook voor de aggregatietoestand van de stof. Als de energie in de atomen laag genoeg is zullen deze minder bewegen waardoor de eerder genoemde krachten een rol spelen bij het bij elkaar houden van de atomen in de stof. Zo blijven de atomen/moleculen bij een bepaalde temperatuur in een aggregatietoestand. (meestal vast.). |
||
+ | |||
+ | Elektromagnetische straling[bewerken] |
||
+ | |||
+ | Alle vormen van elektromagnetische straling vallen in het zogenaamde elektromagnetisch spectrum. De verschillende soorten elektromagnetische straling worden gekarakteriseerd door hun golflengte en frequentie. De verhouding tussen de golflengte en frequentie wordt bepaald door de voortplantingssnelheid (propagatiesnelheid) van elektromagnetische golven. Deze is gelijk aan de lichtsnelheid, die in de natuurkunde wordt aangeduid met de constante c. Licht kan worden gezien als zich voortbewegende verstoringen in het elektromagnetische veld (zie ook elektromagnetische straling). Alles wat optica betreft is dus een elektromagnetisch verschijnsel, maar ook radiogolven, microgolven, röntgenstraling en gammastraling behoren tot het elektromagnetisch spectrum. |
||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | Kenmerken van het elektromagnetisch spectrum |
||
+ | |||
+ | |||
+ | Kenmerken van het elektromagnetisch spectrum |
||
+ | Elektromagnetische theorie[bewerken] |
||
+ | |||
+ | James Maxwell ontdekte dat licht een elektromagnetisch verschijnsel is en vatte alle voorgaande ontdekkingen op dit gebied, van onder meer Faraday, samen in één theorie, het klassieke elektromagnetisme die hij uitdrukte in de Maxwellvergelijkingen. Later voegde Hendrik Lorentz de lorentzkracht toe. |
||
+ | |||
+ | Een van de eigenaardigheden van het klassieke elektromagnetisme is dat het niet compatibel is met de klassieke mechanica. Volgens de Maxwellvergelijkingen is de lichtsnelheid in vacuüm een universele constante die enkel afhangt van de elektrische permittiviteit en de magnetische permeabiliteit van het vacuüm. Dit is in strijd met de relativiteitsbetrekkingen van Galilei, een van de hoekstenen van de klassieke mechanica. Hierin wordt een snelheid altijd uitgedrukt ten opzichte van de beweging van het assenstelsel van de waarnemer. Uiteindelijk ontwikkelde Albert Einstein de speciale relativiteitstheorie, waarmee deze paradox uit de wereld werd geholpen. Met de komst van de kwantummechanica werd het nodig een kwantumtheorie voor het elektromagnetisme op te stellen. Deze theorie werd uitgewerkt in de jaren 1940-50 en heet kwantumelektrodynamica (QED). |
||
+ | |||
+ | Eenheden[bewerken] |
||
+ | |||
+ | Elektromagnetische eenheden maken deel uit van een systeem van elektrische eenheden die primair gebaseerd zijn op de magnetische eigenschappen van elektrische stromen, waarvan de SI-basiseenheid de ampère is. |
||
+ | |||
+ | |||
+ | Elektromagnetische SI-eenheden |
||
+ | |||
+ | |||
+ | Symbool |
||
+ | |||
+ | Naam van grootheid |
||
+ | |||
+ | Afgeleide eenheden |
||
+ | |||
+ | Eenheid |
||
+ | |||
+ | Basis eenheden |
||
+ | |||
+ | I Elektrische stroom ampère (SI-basiseenheid) A A (= W/V = C/s) |
||
+ | Q Elektrische lading coulomb C A·s |
||
+ | U, ΔV, Δφ; E Spanning, Potentiaalverschil; Elektromotorische kracht volt V J/C = kg·m2·s−3·A−1 |
||
+ | R; Z; X Elektrische weerstand, Resistantie; Impedantie; Reactantie ohm Ω V/A = kg·m2·s−3·A−2 |
||
+ | ρ Soortelijke weerstand, Resistiviteit ohm meter Ω·m kg·m3·s−3·A−2 |
||
+ | P Elektrisch vermogen watt W V·A = kg·m2·s−3 |
||
+ | C Elektrische capaciteit farad F C/V = kg−1·m−2·A2·s4 |
||
+ | ΦE Elektrische flux volt meter V·m kg·m3·s−3·A−1 |
||
+ | E Elektrische veldsterkte volt per meter V/m N/C = kg·m·A−1·s−3 |
||
+ | D Elektrische verplaatsing coulomb per vierkante meter C/m2 A·s·m−2 |
||
+ | ε Permittiviteit farad per meter F/m kg−1·m−3·A2·s4 |
||
+ | χe Elektrische susceptibiliteit (dimensieloos) - - |
||
+ | G; Y; B Elektrische geleidbaarheid, Conductantie; Admittantie; Susceptantie siemens S Ω−1 = kg−1·m−2·s3·A2 |
||
+ | κ, γ, σ Soortelijke geleidbaarheid, Conductiviteit siemens per meter S/m kg−1·m−3·s3·A2 |
||
+ | B Magnetische inductie tesla T Wb/m2 = kg·s−2·A−1 = N·A−1·m−1 |
||
+ | Φ Magnetische flux weber Wb V·s = kg·m2·s−2·A−1 |
||
+ | H Magnetische veldsterkte ampère per meter A/m A·m−1 |
||
+ | L, M Inductantie henry H Wb/A = V·s/A = kg·m2·s−2·A−2 |
||
+ | μ Magnetische permeabiliteit henry per meter H/m kg·m·s−2·A−2 |
||
+ | χ Magnetische susceptibiliteit (dimensieloos) - - |
||
+ | |||
+ | Zie ook[bewerken] |
||
+ | Elektromagneet |
||
+ | Elektrisch veld |
||
+ | Magnetisch veld |
||
+ | Lorentzkracht |
||
+ | Elektromagnetische straling |
||
+ | Elektrische flux |
||
+ | Magnetische flux |
||
+ | Magnetische fluxdichtheid |
||
+ | Inductie (elektriciteit) |
||
+ | Wetten van Maxwell |
||
+ | James Clerk Maxwell |
||
+ | Lagrangiaan |
||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | Wikimedia Commons Zie de categorie Electromagnetism van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |
||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | Categorieën: Fundamentele natuurkracht |
||
+ | Elektromagnetisme |
||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | Navigatiemenu |
||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | Niet aangemeld |
||
+ | Overleg |
||
+ | Bijdragen |
||
+ | Registreren |
||
+ | Aanmelden |
||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | Artikel |
||
+ | |||
+ | |||
+ | Overleg |
||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | Lezen |
||
+ | |||
+ | |||
+ | Bewerken |
||
+ | |||
+ | |||
+ | Geschiedenis |
||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | Zoeken |
||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | |||
+ | Hoofdpagina |
||
+ | Vind een artikel |
||
+ | Vandaag |
||
+ | Etalage |
||
+ | Categorieën |
||
+ | Recente wijzigingen |
||
+ | Nieuwe artikelen |
||
+ | Willekeurige pagina |
||
+ | |||
+ | |||
+ | Informatie |
||
+ | |||
+ | Gebruikersportaal |
||
+ | Snelcursus |
||
+ | Hulp en contact |
||
+ | Donaties |
||
+ | |||
+ | |||
+ | Hulpmiddelen |
||
+ | |||
+ | Links naar deze pagina |
||
+ | Verwante wijzigingen |
||
+ | Bestand uploaden |
||
+ | Speciale pagina's |
||
+ | Permanente koppeling |
||
+ | Paginagegevens |
||
+ | Wikidata-item |
||
+ | Deze pagina citeren |
||
+ | |||
+ | |||
+ | Afdrukken/exporteren |
||
+ | |||
+ | Boek maken |
||
+ | Downloaden als PDF |
||
+ | Printvriendelijke versie |
||
+ | |||
+ | |||
+ | In andere projecten |
||
+ | |||
+ | WikiWoordenboek |
||
+ | Mediabestanden |
||
+ | |||
+ | |||
+ | In andere talen |
||
+ | |||
+ | Afrikaans |
||
+ | Aragonés |
||
+ | العربية |
||
+ | Asturianu |
||
+ | Беларуская |
||
+ | Български |
||
+ | বাংলা |
||
+ | བོད་ཡིག |
||
+ | Bosanski |
||
+ | Буряад |
||
+ | Català |
||
+ | کوردیی ناوەندی |
||
+ | Čeština |
||
+ | Cymraeg |
||
+ | Dansk |
||
+ | English |
||
+ | Esperanto |
||
+ | Español |
||
+ | Eesti |
||
+ | فارسی |
||
+ | Suomi |
||
+ | Français |
||
+ | Frysk |
||
+ | Gaeilge |
||
+ | Galego |
||
+ | עברית |
||
+ | हिन्दी |
||
+ | Fiji Hindi |
||
+ | Hrvatski |
||
+ | Magyar |
||
+ | Հայերեն |
||
+ | Interlingua |
||
+ | Bahasa Indonesia |
||
+ | Igbo |
||
+ | Ido |
||
+ | Íslenska |
||
+ | 日本語 |
||
+ | Patois |
||
+ | ქართული |
||
+ | ភាសាខ្មែរ |
||
+ | ಕನ್ನಡ |
||
+ | 한국어 |
||
+ | Latina |
||
+ | Lëtzebuergesch |
||
+ | Limburgs |
||
+ | Latviešu |
||
+ | Македонски |
||
+ | മലയാളം |
||
+ | Монгол |
||
+ | मराठी |
||
+ | Bahasa Melayu |
||
+ | नेपाल भाषा |
||
+ | Norsk nynorsk |
||
+ | Norsk bokmål |
||
+ | Occitan |
||
+ | ਪੰਜਾਬੀ |
||
+ | Polski |
||
+ | پنجابی |
||
+ | Português |
||
+ | Română |
||
+ | Русиньскый |
||
+ | Sicilianu |
||
+ | Scots |
||
+ | Srpskohrvatski / српскохрватски |
||
+ | සිංහල |
||
+ | Simple English |
||
+ | Slovenčina |
||
+ | Slovenščina |
||
+ | Shqip |
||
+ | Српски / srpski |
||
+ | Basa Sunda |
||
+ | Svenska |
||
+ | தமிழ் |
||
+ | Tagalog |
||
+ | Türkçe |
||
+ | Татарча/tatarça |
||
+ | Українська |
||
+ | اردو |
||
+ | Tiếng Việt |
||
+ | Winaray |
||
+ | Wolof |
||
+ | მარგალური |
||
+ | 中文 |
||
+ | Bân-lâm-gú |
||
+ | 粵語 |
||
+ | |||
+ | Koppelingen bewerken |
||
+ | |||
+ | Deze pagina is het laatst bewerkt op 21 feb 2016 om 17:24. |
||
+ | De tekst is beschikbaar onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de gebruiksvoorwaarden voor meer informatie. |
||
+ | Wikipedia® is een geregistreerd handelsmerk van de Wikimedia Foundation, Inc., een organisatie zonder winstoogmerk. |
||
+ | Privacybeleid |
||
+ | Over Wikipedia |
||
+ | Voorbehoud |
||
+ | Ontwikkelaars |
||
+ | Cookiesverklaring |
||
+ | Mobiele weergave |
Versie van 6 dec 2016 11:34
Elektromagnetisme
Elektromagnetisme
Elektromagnetisme is de fysica van het elektromagnetische veld: een vectorveld dat heel de ruimte beslaat en bestaat uit twee componenten: het elektrisch veld en het magnetisch veld. De twee componenten bewegen zich te allen tijde loodrecht op elkaar door de ruimte met de lichtsnelheid. De term elektrodynamica wordt soms gebruikt om de combinatie van elektromagnetisme en mechanica aan te duiden.
Inhoud [verbergen] 1 Elektrische en magnetische velden 2 De elektromagnetische kracht 3 Elektromagnetische straling 4 Elektromagnetische theorie 5 Eenheden 6 Zie ook
Elektrische en magnetische velden[bewerken]
I is de richting van de stroom door de geleider, B is de richting van het magnetische veld dat door deze stroom wordt opgewekt.
Een elektrisch veld wordt geproduceerd door elektrische ladingen en zorgt voor een elektrische kracht op andere ladingen. Een magnetisch veld wordt geproduceerd door de beweging van elektrische ladingen. In een magneet bijvoorbeeld wordt het veld veroorzaakt door de bewegingen van de elektronen in het materiaal. Ook rondom een kabel waardoor een stroom vloeit (afbeelding links) ontstaat een magneetveld, omdat de stroom een beweging van ladingen is.
De term elektromagnetisme geeft aan dat elektrische en magnetische verschijnselen verstrengeld zijn. Zo zal een veranderlijk magnetisch veld een elektrisch veld opwekken en omgekeerd. Dit heet elektromagnetische inductie en vormt de basis voor de werking van dynamo's, elektromotoren en transformatoren.
De elektromagnetische kracht[bewerken]
De kracht die elektrische geladen deeltjes voelen door elektromagnetische velden, heet de elektromagnetische kracht. Het is een van de vier fundamentele natuurkrachten, naast zwaartekracht, sterke kernkracht en zwakke kernkracht.
De elektromagnetische kracht speelt naast de zwaartekracht een zeer grote rol in het dagelijkse leven. Deze kracht ligt aan de basis van de chemische eigenschappen van materie. Het elektromagnetisch veld en het elektrische veld zorgen ook voor de aggregatietoestand van de stof. Als de energie in de atomen laag genoeg is zullen deze minder bewegen waardoor de eerder genoemde krachten een rol spelen bij het bij elkaar houden van de atomen in de stof. Zo blijven de atomen/moleculen bij een bepaalde temperatuur in een aggregatietoestand. (meestal vast.).
Elektromagnetische straling[bewerken]
Alle vormen van elektromagnetische straling vallen in het zogenaamde elektromagnetisch spectrum. De verschillende soorten elektromagnetische straling worden gekarakteriseerd door hun golflengte en frequentie. De verhouding tussen de golflengte en frequentie wordt bepaald door de voortplantingssnelheid (propagatiesnelheid) van elektromagnetische golven. Deze is gelijk aan de lichtsnelheid, die in de natuurkunde wordt aangeduid met de constante c. Licht kan worden gezien als zich voortbewegende verstoringen in het elektromagnetische veld (zie ook elektromagnetische straling). Alles wat optica betreft is dus een elektromagnetisch verschijnsel, maar ook radiogolven, microgolven, röntgenstraling en gammastraling behoren tot het elektromagnetisch spectrum.
Kenmerken van het elektromagnetisch spectrum
Kenmerken van het elektromagnetisch spectrum
Elektromagnetische theorie[bewerken]
James Maxwell ontdekte dat licht een elektromagnetisch verschijnsel is en vatte alle voorgaande ontdekkingen op dit gebied, van onder meer Faraday, samen in één theorie, het klassieke elektromagnetisme die hij uitdrukte in de Maxwellvergelijkingen. Later voegde Hendrik Lorentz de lorentzkracht toe.
Een van de eigenaardigheden van het klassieke elektromagnetisme is dat het niet compatibel is met de klassieke mechanica. Volgens de Maxwellvergelijkingen is de lichtsnelheid in vacuüm een universele constante die enkel afhangt van de elektrische permittiviteit en de magnetische permeabiliteit van het vacuüm. Dit is in strijd met de relativiteitsbetrekkingen van Galilei, een van de hoekstenen van de klassieke mechanica. Hierin wordt een snelheid altijd uitgedrukt ten opzichte van de beweging van het assenstelsel van de waarnemer. Uiteindelijk ontwikkelde Albert Einstein de speciale relativiteitstheorie, waarmee deze paradox uit de wereld werd geholpen. Met de komst van de kwantummechanica werd het nodig een kwantumtheorie voor het elektromagnetisme op te stellen. Deze theorie werd uitgewerkt in de jaren 1940-50 en heet kwantumelektrodynamica (QED).
Eenheden[bewerken]
Elektromagnetische eenheden maken deel uit van een systeem van elektrische eenheden die primair gebaseerd zijn op de magnetische eigenschappen van elektrische stromen, waarvan de SI-basiseenheid de ampère is.
Elektromagnetische SI-eenheden
Symbool
Naam van grootheid
Afgeleide eenheden
Eenheid
Basis eenheden
I Elektrische stroom ampère (SI-basiseenheid) A A (= W/V = C/s) Q Elektrische lading coulomb C A·s U, ΔV, Δφ; E Spanning, Potentiaalverschil; Elektromotorische kracht volt V J/C = kg·m2·s−3·A−1 R; Z; X Elektrische weerstand, Resistantie; Impedantie; Reactantie ohm Ω V/A = kg·m2·s−3·A−2 ρ Soortelijke weerstand, Resistiviteit ohm meter Ω·m kg·m3·s−3·A−2 P Elektrisch vermogen watt W V·A = kg·m2·s−3 C Elektrische capaciteit farad F C/V = kg−1·m−2·A2·s4 ΦE Elektrische flux volt meter V·m kg·m3·s−3·A−1 E Elektrische veldsterkte volt per meter V/m N/C = kg·m·A−1·s−3 D Elektrische verplaatsing coulomb per vierkante meter C/m2 A·s·m−2 ε Permittiviteit farad per meter F/m kg−1·m−3·A2·s4 χe Elektrische susceptibiliteit (dimensieloos) - - G; Y; B Elektrische geleidbaarheid, Conductantie; Admittantie; Susceptantie siemens S Ω−1 = kg−1·m−2·s3·A2 κ, γ, σ Soortelijke geleidbaarheid, Conductiviteit siemens per meter S/m kg−1·m−3·s3·A2 B Magnetische inductie tesla T Wb/m2 = kg·s−2·A−1 = N·A−1·m−1 Φ Magnetische flux weber Wb V·s = kg·m2·s−2·A−1 H Magnetische veldsterkte ampère per meter A/m A·m−1 L, M Inductantie henry H Wb/A = V·s/A = kg·m2·s−2·A−2 μ Magnetische permeabiliteit henry per meter H/m kg·m·s−2·A−2 χ Magnetische susceptibiliteit (dimensieloos) - -
Zie ook[bewerken] Elektromagneet Elektrisch veld Magnetisch veld Lorentzkracht Elektromagnetische straling Elektrische flux Magnetische flux Magnetische fluxdichtheid Inductie (elektriciteit) Wetten van Maxwell James Clerk Maxwell Lagrangiaan
Wikimedia Commons Zie de categorie Electromagnetism van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Categorieën: Fundamentele natuurkracht
Elektromagnetisme
Navigatiemenu
Niet aangemeld
Overleg
Bijdragen
Registreren
Aanmelden
Artikel
Overleg
Lezen
Bewerken
Geschiedenis
Zoeken
Hoofdpagina
Vind een artikel
Vandaag
Etalage
Categorieën
Recente wijzigingen
Nieuwe artikelen
Willekeurige pagina
Informatie
Gebruikersportaal Snelcursus Hulp en contact Donaties
Hulpmiddelen
Links naar deze pagina Verwante wijzigingen Bestand uploaden Speciale pagina's Permanente koppeling Paginagegevens Wikidata-item Deze pagina citeren
Afdrukken/exporteren
Boek maken Downloaden als PDF Printvriendelijke versie
In andere projecten
WikiWoordenboek Mediabestanden
In andere talen
Afrikaans Aragonés العربية Asturianu Беларуская Български বাংলা བོད་ཡིག Bosanski Буряад Català کوردیی ناوەندی Čeština Cymraeg Dansk English Esperanto Español Eesti فارسی Suomi Français Frysk Gaeilge Galego עברית हिन्दी Fiji Hindi Hrvatski Magyar Հայերեն Interlingua Bahasa Indonesia Igbo Ido Íslenska 日本語 Patois ქართული ភាសាខ្មែរ ಕನ್ನಡ 한국어 Latina Lëtzebuergesch Limburgs Latviešu Македонски മലയാളം Монгол मराठी Bahasa Melayu नेपाल भाषा Norsk nynorsk Norsk bokmål Occitan ਪੰਜਾਬੀ Polski پنجابی Português Română Русиньскый Sicilianu Scots Srpskohrvatski / српскохрватски සිංහල Simple English Slovenčina Slovenščina Shqip Српски / srpski Basa Sunda Svenska தமிழ் Tagalog Türkçe Татарча/tatarça Українська اردو Tiếng Việt Winaray Wolof მარგალური 中文 Bân-lâm-gú 粵語
Koppelingen bewerken
Deze pagina is het laatst bewerkt op 21 feb 2016 om 17:24. De tekst is beschikbaar onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de gebruiksvoorwaarden voor meer informatie.
Wikipedia® is een geregistreerd handelsmerk van de Wikimedia Foundation, Inc., een organisatie zonder winstoogmerk.
Privacybeleid Over Wikipedia Voorbehoud Ontwikkelaars Cookiesverklaring Mobiele weergave