Israël: verschil tussen versies
Naar navigatie springen
Naar zoeken springen
k (Tekst vervangen door " KANKER LAND KANKER ZIONISTEN") |
|||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
| + | KANKER LAND KANKER ZIONISTEN |
||
| − | {{Israël}} |
||
| − | '''Israël''' is een [[land]] in het [[Midden-Oosten]]. Israël grenst aan [[Libanon]], [[Syrië]], [[Jordanië]] en [[Egypte]] en ligt aan de [[Middellandse Zee]]. |
||
| − | Het land heeft zo'n 7,8 miljoen inwoners, en de hoofdstad is [[Jeruzalem]]. |
||
| − | Het is de enige staat in het Midden-Oosten waarvan de meerderheid van de inwoners geen moslim is, er wonen namelijk vooral Joden. |
||
| − | |||
| − | ==Geschiedenis== |
||
| − | ===Vroege geschiedenis=== |
||
| − | De geschiedenis van Israël is een van de meest rumoerige landgeschiedenissen die er is. |
||
| − | |||
| − | Ruim 4000 jaar geleden was het land vooral bevolkt door [[nomaden]] en volken. |
||
| − | Op een Egyptische steen van 1209 v.C. wordt er voor het eerst vermelding gemaakt van een volk dat de naam Israël draagt, hoewel het waarschijnlijk is dat ze er al wat eerder woonden. De Israëlieten werden in de loop van de eeuwen door letterlijk tientallen volken aangevallen en bedreigd en tot een paar maal toe zijn ze bijna uitgeroeid, maar ze hebben wonderlijk genoeg toch stand gehouden. |
||
| − | |||
| − | Een van de volken die er eerst woonden, de Filistijnen, kreeg het aan de stok met Israël, maar ze verloren en de Filistijnen gingen op in de volken rondom Israël. |
||
| − | |||
| − | ===Romeinse tijd en Middeleeuwen=== |
||
| − | [[File:Jerusalen siglo primero.jpg|300px|thumb|left|Jeruzalem in de Romeinse tijd]] |
||
| − | Israël, dat toen nog Judea heette, werd een [[Romeinen|Romeinse]] provincie in het jaar 6. Ook werd rond die tijd [[Jezus]] geboren. |
||
| − | In het jaar 66 begonnen de Joden te rebelleren tegen de Romeinse overheerser, waarna [[Jeruzalem]] werd belegerd en er een grote slachting onder de Joden plaatsvond. |
||
| − | De keizer van toen had een hekel aan de Joden, en verbande de Joden uit Jeruzalem en heel Israël, en noemde Israël Palestina, vernoemd naar de oude vijand van de joden, de Filistijnen. |
||
| − | Dat Israël Palestina genoemd werd is een belangrijke aanleiding voor het misverstand dat de Israëlieten Palestina hebben ingenomen en de bevolking daar hebben weggejaagd. |
||
| − | |||
| − | Ongeveer 1500 jaar geleden veroverden de Arabieren veel landen in het Midden-Oosten. Dit Ottomaanse Rijk werd bestuurd vanuit Turkije. Er zijn veel pogingen gedaan om Jeruzalem te veroveren en heroveren tijdens de bloedige kruistochten. Nadat Turkije door de Britten verslagen werd, besloot de wereldgemeenschap dit [[Ottomaanse Rijk]] op te splitsen. |
||
| − | Wat nu Israël en [[Jordanië]] heet, werd toen weer Palestina genoemd en kwam onder Brits bestuur te staan. |
||
| − | |||
| − | ===tot 1947=== |
||
| − | Door de bezetting van de Britten en de steeds groter wordende stroom Joodse immigranten uit Europa en Amerika kwamen de bewoners van Palestina in opstand, geholpen door de buurlanden. Joodse milities vochten aan de zijde van de Britten tijdens de [[Eerste Wereldoorlog]]. |
||
| − | Omdat de Joden nog steeds geen officiële eigen staat hadden en de Engelsen niet wisten wat ze met het nieuw veroverde land aanmoesten, werd Palestina (dus Israël en Jordanië) door de [[Volkenbond]] aan de Joden gegeven in de [[Balfour-verklaring]], die vanaf toen ook openlijk een thuisland gingen opbouwen. |
||
| − | |||
| − | De Arabieren in omringende landen vonden dit overigens prima, die hebben hun eigen landen uit de resten van het [[Ottomaanse Rijk]] gecreëerd. Een paar jaar later heeft Groot-Brittannië Oost-Palestina (het huidige Jordanië) toch cadeau gedaan aan de Arabieren. |
||
| − | Echter, doordat de Engelse regering oogluikend toestond dat ook veel illegale Arabieren in West-Palestina immigreerden, werd het steeds krapper en moeilijker om te immigreren. |
||
| − | Op een gegeven moment werd zelfs onder druk van de Arabieren daar een limiet opgelegd aan het aantal Joden dat immigreerde, terwijl er geen controle werd gehouden op het aantal immigrerende Arabieren. De economische ontwikkeling in het gebied door de Joodse immigratie trok namelijk ook veel Arabieren aan. In 1922 bestond de bevolking van (West) Palestina uit ca. 100.000 Joden en 650.000 Arabieren. |
||
| − | |||
| − | Ook in 1947 is Israël internationaal gelegitimeerd, ditmaal door de VN. Twee keer dus, wat zeer uitzonderlijk is. Zij stemden voor de twee-statenverdeling, een Joodse en een Arabische staat. Dit werd echter onmiddellijk afgewezen door de Arabieren, die een Joodse staat niet konden tolereren, omdat het [[antisemitisme]] sterk in opkomst was. Op de dagen die volgden op afwachting van een herziene versie van het VN-plan vielen Arabieren Israël binnen en veel Joden stierven door aanslagen. |
||
| − | |||
| − | ===Onafhankelijkheid en na 1948=== |
||
| − | [[File:Declaration of State of Israel 1948 2.jpg|thumb|left|250px|[[David Ben-Gurion]] roept de onafhankelijkheid uit]] |
||
| − | {{zieook|Zie ook [[Arabisch-Israëlisch conflict]]}} |
||
| − | Op 14 mei 1948 riep Ben-Gurion de onafhankelijkheid uit, omdat de Britten na de Eerste Wereldoorlog hadden afgesproken het land maar voor een een bepaalde tijd te besturen, en dat was die dag erna afgelopen. |
||
| − | De volgende dag, 15 mei dus, vielen 6 Arabische legers Israël binnen, die stuk voor stuk groter en natuurlijk georganiseerder waren dan die van Israël, dat pas 1 dag bestond. Israël sloeg terug, waarmee ze niet alleen hun spiksplinternieuwe grenzen verdedigden, maar die zelfs nog uitbreidden, hoewel ze sommige stukken land weer teruggaven aan de landen waarop ze het hadden veroverd. Deze oorlog heette de Onafhankelijkheidsoorlog. |
||
| − | [[File:PikiWiki Israel 16401 Israel Defense Forces.jpg|thumb|300px|Schuilen in een bomkelder tijdens de [[Zesdaagse Oorlog]]]] |
||
| − | De Arabische regeringen riepen van te voren op tot de Arabieren in Israël op om voor hun eigen veiligheid 'even' de grenzen over te steken, zodat zij Israël wel even weg zouden kunnen vegen, dachten ze. Israël was namelijk armzalig bewapend. |
||
| − | Jordanië annexeerde echter uiteindelijk wel het gebied wat nu de Westelijke Jordaanoever heet. |
||
| − | Daar werden de Arabische vluchtelingen in gestopt omdat geen een Arabisch land ze wilde opnemen, en Israël wilde de vijand liever niet binnen hun grenzen hebben, alhoewel ze wel aanboden om een gedeelte van de vluchtelingen weer op te nemen. |
||
| − | Later werd deze weer terugveroverd in 1967, tijdens een soortgelijke oorlog, de [[Zesdaagse Oorlog]]. |
||
| − | Echter moest Israël onder druk van de [[VN]] in ruil voor erkenning van Arabische landen en vrede, de veroverde stukken land weer teruggeven, maar de Arabieren kwamen hun belofte niet na. |
||
| − | |||
| − | In de jaren die volgden had Israël met de regelmaat van de klok te maken met internationale druk om stukken land af te staan in ruil voor onbereikbare vrede. De levensstandaard voor de Palestijnen werd echter steeds slechter. |
||
| − | |||
| − | In 1963 kwam de [[Palestijnse Bevrijdingsorganisatie]] (PLO) op onder leiding van Yasser Arafat. Zij had zich ten doel gesteld de Joodse staat Israël te vernietigen en in plaats daarvan een Palestijnse staat te stichten. Daarmee begon ook de propaganda dat Israël uitsluitend aan de Palestijnen zou toebehoren. |
||
| − | |||
| − | In 1993, met het achtste vredesaanbod van Israël (er zijn er tot 2000 10 geweest), bekend als de Oslo-akkoorden, werd er onderhandeld over vrede. Yasser Arafat en de minister van buitenlandse zaken van Israël ondertekenden onder internationale druk op Israël een vredesverdrag. |
||
| − | |||
| − | Daarna bleef het relatief rustig, totdat er in 2001 opnieuw gevechten uitbraken tussen Israël en de Palestijnen. Sindsdien zijn er om de paar jaar in en rond de [[Gazastrook]] steeds nieuwe conflicten geweest. De laatste grote uitbarsting was in de zomer van 2014. |
||
| − | |||
| − | ==Bevolking== |
||
| − | [[File:Annava165.jpg|400px|left|thumb|Verkeersborden in het [[Hebreeuws]], [[Arabisch]] en [[Engels]]]] |
||
| − | Israël heeft 8.238.300 inwoners. Daarvan is 75% Joods en 21% Arabisch. Het [[Hebreeuws]] en het [[Arabisch]] zijn de officiële talen, maar ook het [[Engels]] wordt veel gebruikt. Zo zijn alle verkeersborden drietalig. |
||
| − | |||
| − | De twee grootste geloven zijn het [[jodendom]] en de [[islam]]. Er wonen ook [[Christendom|christelijke]] immigranten en ook een deel van de Arabische bevolking is christelijk. Voor alle drie de geloven is Israël, en dan vooral Jeruzalem, een heilige plaats. Ook het kleine [[Bahá'í]] geloof heeft Israël als heilige plaats, maar dan niet Jeruzalem, maar [[Haifa]]. |
||
| − | [[Bestand:PikiWiki Israel 7260 Knesset-Room.jpg|thumb|De Knesset van binnen; een soort van "Tweede Kamer"]] |
||
| − | |||
| − | === Regering === |
||
| − | Israël is een [[Republiek]] en heeft een [[parlementaire democratie]]. Dat houdt in dat Israël een parlement, kabinet en premier heeft (net als in Nederland), maar ook een president. De president heeft een symbolische functie, net als in Nederland de koning een symbolische functie heeft. Het parlement zetelt in het zogenaamde [[Knesset]], maar is erg verdeeld. Daardoor is het moeilijk om een [[coalitiepartij|coalitie]] te vormen tussen verschillende partijen. De huidige premier, [[Benjamin Netanyahu]], heeft de grootste partij, [[Likoed]]. Netanyahu heeft met vier partijen een coalitie gevormd: [[Kulanu]], [[HaBajiet HaJehoedie]], [[Shas]] en [[Jahadoet ha-Torah ha-Meoechèdèt]]. Niettemin heeft de coalitie weinig steun in het parlement. |
||
| − | |||
| − | ==Geografie== |
||
| − | [[File:BnotYaakovBridge.JPG|thumb|400px|De [[Jordaan]]]] |
||
| − | ===Klimaat=== |
||
| − | In Israël heerst een [[middellands zeeklimaat]]. Dit betekent dat de zomers over het algemeen heet en droog zijn, en de winters nat en zacht. De meeste regen valt aan zee in de winter en het voorjaar. |
||
| − | |||
| − | Heel af en toe valt er wel eens sneeuw in Israël, maar dat komt bijna nooit voor. |
||
| − | |||
| − | ===Natuur=== |
||
| − | Het zuidelijke deel van Israël (ongeveer 60% van het land) is voor het grootste deel woestijn, deze woestijn heet de [[Negev]]. In het uiterste noordoosten, op de [[Golanhoogten]] (een betwist gebied), vind je wel bergen waar je kunt skiën. Het landschap in Israël is dus overal anders. |
||
| − | |||
| − | De oostgrens met [[Jordanië]] wordt gevormd door de rivier de [[Jordaan]]. Deze rivier mondt uit in de [[Dode Zee]]. Dit is het laagste punt op aarde. Deze Doze Zee is eigenlijk geen zee, maar een meer. Het water is zo zout dat je met gemak blijft drijven. Er zijn veel drijvende toeristen en dagjesmensen die een boekje lezen te vinden. |
||
| − | |||
| − | In het westen van Israël ligt de [[Middellandse Zee]]. Langs de kust wonen de meeste mensen. In het uiterste zuiden van Israël ligt de stad [[Eilat]]. Eilat ligt aan de [[Rode Zee]], ingeklemd tussen Jordanië en [[Egypte]]. Hier komen veel toeristen om van de zon, de zee en het strand te genieten. |
||
| − | <gallery> |
||
| − | File:Israel-2013-Ein Avdat 02.jpg|De [[Negev]]woestijn |
||
| − | File:World's lowest point (1971).jpg|Het laagste (droge) punt van de wereld |
||
| − | File:Dead sea newspaper.jpg|Een krantje lezen op de [[Dode Zee]] |
||
| − | File:Dover tverya17.jpg|Het [[Meer van Tiberias]] in het noorden, waar het een stuk groener is |
||
| − | File:MakhteshGadolAcacia.jpg|Een acaciaboom |
||
| − | File:Eilat ST 05.jpg|Zon, zee en strand in [[Eilat]] |
||
| − | File:Nubian Ibex in Negev.JPG|Een [[Nubische steenbok]] in de Negev |
||
| − | </gallery> |
||
| − | ===Steden=== |
||
| − | Zo'n 92% van de Israëli's woont in een stad. Hieronder staan de zes grootste steden: |
||
| − | {| class="infobox" style="text-align:center; width:97%; margin-right:10px; font-size:90%" |
||
| − | ! align=center colspan=11 | Lijst met de 6 grootste steden |
||
| − | |- |
||
| − | ! rowspan=23 width:150|<br> |
||
| − | [[Bestand:Westernwall2.jpg|200px|Jeruzalem]]<br>[[Jeruzalem]]<br> |
||
| − | [[Bestand:Old yaffo 3.JPG|200px|Tel Aviv]]<br>[[Tel Aviv]]<br> |
||
| − | [[Bestand:Bahá'í gardens by David Shankbone.jpg|200px|Haifa]]<br>[[Haifa]]<br> |
||
| − | ! align=center style="background:#f5f5f5;" | Nummer |
||
| − | ! align=center style="background:#f5f5f5;" | Stad |
||
| − | ! align=center style="background:#f5f5f5;" | Inwoners |
||
| − | ! align=center style="background:#f5f5f5;" | District |
||
| − | ! rowspan=23 width:150| |
||
| − | [[Bestand:RishonKikarHaMeyasdim02.jpg|200px|Risjon Letsion]]<br>[[Risjon Letsion]]<br> |
||
| − | [[Bestand:Ashdod Marina Aerial View.jpg|200px|Asjdod]]<br>[[Asjdod]]<br> |
||
| − | [[Bestand:PetahTikva FoundersSquare.jpg|200px|Petach Tikwa]]<br>[[Petach Tikwa]]<br> |
||
| − | |- |
||
| − | | align=center style="background:#f0f0f0;" | 1 ||align=center | '''[[Jeruzalem]]''' ||align=center | 815.300 ||align=center | Jeruzalem |
||
| − | |- |
||
| − | | align=center style="background:#f0f0f0;" | 2 ||align=center | '''[[Tel Aviv]]''' ||align=center | 414.600 ||align=center | Tel Aviv |
||
| − | |- |
||
| − | | align=center style="background:#f0f0f0;" | 3 ||align=center | '''[[Haifa]]''' ||align=center | 272.200 ||align=center | Haifa |
||
| − | |- |
||
| − | | align=center style="background:#f0f0f0;" | 4 ||align=center | '''[[Risjon Letsion]]''' ||align=center | 235.100 ||align=center | Centraal |
||
| − | |- |
||
| − | | align=center style="background:#f0f0f0;" | 5 ||align=center | '''[[Asjdod]]''' ||align=center | 214.900 ||align=center | Zuidelijk |
||
| − | |- |
||
| − | | align=center style="background:#f0f0f0;" | 6 ||align=center | '''[[Petach Tikwa]]''' ||align=center | 213.900 ||align=center | Centraal |
||
| − | |} |
||
| − | |||
| − | Andere bekenede plaatsen in het land zijn [[Nazareth]], [[Beër Sjeva]], [[Akko]] en [[Eilat]] |
||
| − | |||
| − | {{Navigatie landen Azië}} |
||
| − | |||
| − | [[Categorie:Landen]] |
||
| − | [[Categorie:Midden-Oosten]] |
||
| − | [[Categorie:Landen van Azië]] |
||
| − | |||
| − | |||
| − | [[es:Israel]] |
||
| − | [[fr:Israël]] |
||
| − | [[it:Israele]] |
||
Versie van 7 mei 2016 15:53
KANKER LAND KANKER ZIONISTEN