Tsjechië: verschil tussen versies
| Regel 84: | Regel 84: | ||
=== Nationale parken === |
=== Nationale parken === |
||
| − | In het noordoosten van [[Bohemen]] ligt het park ''Krkonoše'', op de grens met [[Polen]]. Het ligt in het Reuzengebergte. Het is een middelgebergte, dus de toppen zijn niet hoger dan 1500 meter. De streek is populair. Je kan er in de zomer heerlijk wandelen door de bordjes van de route te volgen. In de winter kan je er langlaufen |
+ | Er zijn vier nationale parken in Tsjechië te vinden, namelijk ''České Švýcarsko'', ''Krkonoše'', ''Podyjí'' en ''Šumava''. De laatste is met 6900 km² het grootste nationale park van het land. In het noordoosten van [[Bohemen]] ligt het oudste nationale park van Tsjechië, ''Krkonoše'', op de grens met [[Polen]]. Het ligt in het Reuzengebergte. Het is een middelgebergte, dus de toppen zijn niet hoger dan 1500 meter. De streek is populair. Je kan er in de zomer heerlijk wandelen door de bordjes van de route te volgen. In de winter kan je er langlaufen. |
=== Klimaat === |
=== Klimaat === |
||
Versie van 13 apr 2014 10:29
 |
Werk in uitvoering! Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken. |
|
Dit artikel is nog niet af. |
| Tsjechische Republiek Česká republika
| |
|---|---|
| Hoofdstad | Praag |
| Aantal inwoners | 10.524.167 (2021) |
| Oppervlakte | 78.865 km² |
| Regeringsvorm | Republiek |
| President | Miloš Zeman (sinds 2013) |
| Premier | Petr Fiala (sinds 2021) |
| Godsdienst | Geen religie (56,9%) Geen antwoord (30,1%) Christendom (11,7%) Overig (1,2%) |
| Taal | Tsjechisch (Čeština) |
| Munteenheid | Tsjechische kroon |
| Volkslied | Kde domov můj |
| Nationale feestdag | 28 oktober |
| Landcode | CZE |
Tsjechië of eigenlijk de Tsjechische Republiek is een land in Centraal-Europa. De hoofdstad is Praag. In het noorden grenst het aan Polen, in het oosten aan Slowakije, in het zuiden aan Oostenrijk en in het westen aan Duitsland. Tot 1993 vormde Tsjechië en Slowakije samen één land: Tsjecho-Slowakije. Sinds 2004 hoort Tsjechië bij de Europese Unie.
Geschiedenis
Vroege geschiedenis
Al vanaf de Steentijd leefden er mensen in en rond Tsjechië. De Boii, afstammelingen van de Kelten die tot 600 voor Christus in Tsjechië leefden, bleven wel op dit grondgebied wonen. De landstreek Bohemen is naar het volk Boii vernoemd. De Germanen en de Romeinen hebben er ook nog een tijd gewoond. Er zijn nog steeds oude Romeinse bouwwerken te vinden bij de rivier de Donau. In de vijfde en zesde eeuw n. Ch. bewoonden Slavische volken Tsjechië. Zo ontstonden de Tsjechische stammen. In de 9e eeuw stichtte Svatopluk, die toen de macht had, een groot rijk met grote delen van Polen en Hongarije erbij. Dit werd een belangrijke Europese macht. In de tiende eeuw, na de dood van Svatopluk, viel het rijk uit elkaar door invallen van de Magyaren (Hongaren). Dit volk vestigde zich in het Slowaakse gebied. De leiders van Bohemen vroegen hulp aan de Franken om zich tegen de indringers te verdedigen. Omdat de Franken rooms-katholiek waren, werd dit geloof verspreid over Tsjechië. In Bohemen waren de Tsjechen de belangrijkste stam en ze kregen de macht over de andere stammen die daar in de buurt woonden. Hierna werden nog een aantal rijken gevormd, maar de heersers hielden de macht niet lang vol.
Late geschiedenis
Op 28 oktober 1918 werd de onafhankelijkheid uitgeroepen, nadat Tsjechië een aantal eeuwen lang afhankelijk is geweest van verschillende grote rijken, zoals die van de Luxemburgers, Habsburgers en Oostenrijk-Hongarije. Al vanaf het begin van de 19e eeuw werden de Tsjechen zich steeds meer bewust van hun eigenheid, zoals hun eigen taal en cultuur. In Bohemen begon de industrie te ontwikkelen. Veel mensen verhuisden van het platteland naar de stad. De landbouw werd zo minder belangrijk. Tsjecho-Slowakije werd dus na de Eerste Wereldoorlog onafhankelijk van Oostenrijk-Hongarije en werd een republiek.
De Duitse gebieden in Bohemen en Moravië werden in maart 1939 door Adolf Hitler ingenomen. Duitsland had de Tsjechische industrie nodig voor wapens. Verzetsstrijders probeerden dit te voorkomen. Jozef Tiso, een Slowaak, stichtte in 1939 de Eerste Slowaakse Republiek. Een deel van Tsjechië werd nu onafhankelijk. De Eerste Slowaakse Republiek sloot zich aan bij de asmogendheden. De asmogendheden verloren de oorlog.
Na de Tweede Wereldoorlog werden Tsjechië en de Eerste Slowaakse Republiek weer één land. De communisten kregen de macht, de Sovjet-Unie. Op 1 januari 1993 werd Tsjechië een eigen republiek, net zoals Slowakije. In 1999 is Tsjechië toegetreden tot de NAVO en op 1 mei 2004 is het toegetreden tot de Europese Unie.
Indeling
Tsjechië bestaat historisch uit 3 deelregio's: Bohemen, Moravië en Tsjechisch Silezië. Zie de kaart hiernaast.
Het land is ook verdeeld in 14 regio's (Tsjechisch:Kraj). Zie de kaart hiernaast en de tabel hieronder.
|
|
Het land
Tsjechië heeft een oppervlakte van 78.865 km², waarvan 2% water is. Het land is ongeveer even groot als de Benelux. Dat zijn Nederland, België en Luxemburg samen. In Tsjechië wonen 10.180.000 mensen. Dat zijn 130 mensen per vierkante kilometer. Die bevolkingsdichtheid is redelijk laag. In Nederland zijn het 466 per km². Tsjechië ligt in Centraal-Europa. Dat is ongeveer het midden van Europa. Tsjechië grenst in het noorden en westen aan Duitsland, in het noorden aan Polen, in het westen aan Slowakije en in het zuiden aan Oostenrijk. De grens met Duitsland is het langste, 810 kilometer.
Gebergtes
Langs de grenzen zijn veel bergen te vinden. In het zuidwesten bijvoorbeeld ligt het Bohemer woud, in het noordwesten het Ertsgebergte en in het noorden Sudeten, het Reuzengebergte. In het oosten met de grens van Slowakije ligt de Beskiden en de Witte Karpaten. De Sněžka is met 1603 meter de hoogste berg van Tsjechië en het ligt in het Reuzengebergte. De meeste hoge bergen zijn in het Reuzengebergte te vinden. Het laagste punt van Tsjechië is 115 meter, in de buurt van het plaatsje Děčín in het noordwesten van het land.
Wateren
In Tsjechië ontspringen aan aantal grote rivieren. De Elbe ontspringt in het Reuzengebergte en stroomt richting Duitsland. Deze is wel meer dan 1100 kilometer lang. Een andere grote rivier is de Oder. Deze stroomt vanuit de Sudeten via Polen naar Duitsland. De Moldau is de langste rivier van Tsjechië met 440 kilometer. Er zijn niet zo veel natuurlijke meren in Tsjechië. Het grootste kunstmatige meer is het Rožmberk-meer met ongeveer een oppervlakte van 500 hectare.
Dieren
In de verschillende landschappen vind je ook verschillende dieren. In de bossen leven reeën, herten en soms ook vossen. De wilde kat en de lynx zijn erg zeldzaam. In de bergen vind je veel marmotten en gemzen. In de wateren kom je karpers, forellen, snoeken en palingen tegen waarop gevist wordt. In Tsjechië zijn veel soorten watervogels en zangvogels te vinden en ooievaars nestelen zich in het hele land. Roofvogels komen weinig voor, maar toch zie je regelmatig buizerds en valken.
Planten
In de bergachtige gebieden vind je grote bossen met loofbomen en naaldbomen, zoals de eik, berk, beuk, esdoorn, spar en de den. In de uitgestrekte grasvlakten vind je soms zeldzame bloemen, maar ook de gewone zoals de orchidee. Ongeveer 30% van de oppervlakte van Tsjechië is bedekt met bos. De nationale boom van Tsjechië is de winterlinde en de nationale bloem is de roos.
Nationale parken
Er zijn vier nationale parken in Tsjechië te vinden, namelijk České Švýcarsko, Krkonoše, Podyjí en Šumava. De laatste is met 6900 km² het grootste nationale park van het land. In het noordoosten van Bohemen ligt het oudste nationale park van Tsjechië, Krkonoše, op de grens met Polen. Het ligt in het Reuzengebergte. Het is een middelgebergte, dus de toppen zijn niet hoger dan 1500 meter. De streek is populair. Je kan er in de zomer heerlijk wandelen door de bordjes van de route te volgen. In de winter kan je er langlaufen.
Klimaat
Tsjechië ligt in het midden van Europa en ook een beetje in het oosten. In het westen heerst een gematigd landklimaat, met neerslag het hele jaar door, ongeveer 450 tot 650 mm per jaar. Het verschil in temperatuur in de winter en in de zomer is er niet heel groot. In het oosten heerst een echt landklimaat met hete zomers en koude winters. Omdat het hier erg bergachtig is, valt er meer neerslag dan in de lage delen van Tsjechië. In de bergen kan wel 1000 tot 2000 mm regen per jaar vallen. In de bergen ligt vaak sneeuw. In de zomer wordt het er erg warm, maar de gemiddelde temperatuur in de bergen is dan zo'n 11 graden. In de steden ligt die gemiddelde temperatuur rond de 19 graden. Begin oktober komt de temperatuur meestal weer onder de 10 graden. In de hoofdstad Praag is de gemiddelde temperatuur in januari 9,5°C en in de zomermaanden ligt die boven de 30°C.
Godsdienst
De meeste Tsjechen zijn ongelovig. Ongeveer 30% is Rooms-katholiek, maar weinig mensen gaan naar kerk. Daarnaast zijn er hussieten, Boheemse broeders, evangelisten, orthodoxen, baptisten, herhutter, methodisten en joden. 73% van de Tsjechen noemt zichzelf atheïst (niet-gelovig).
Cultuur
Tsjechische keuken
In Tsjechië vind je ook gewoon Chinees eten, Grieks eten, Italiaanse pizza's en de hamburgers van de McDonald's. De Tsjechen eten net zoals de meeste landen in Europa drie maaltijden per dag. De echte Tsjechische gerechten maken de mensen vooral zelf, maar je kan ze ook in de winkel kopen. De maaltijd wordt soms gegeten met soep. Soms is de aardappelsoep, kippensoep of zuurkoolsoep zo rijk gevuld dat er daarna geen gerecht meer komt, omdat de mensen al vol zitten. Varkensvlees en kip wordt veel gegeten met aardappelen of noedels. Groeten wordt er soms bij gegeten. De mensen in Tsjechië eten niet veel groeten zoals wij dat hier gewend zijn. Een bekend bijgerecht bij vlees is knedlíčky. Dat wordt gemaakt van eieren, meel en witbrood. De Tsjechen eten niet zo veel vis. In de rivieren worden vooral karpers gevangen.
Goulash (guláš) en apfelstudel zijn bekende gerechten in Tsjechië. De gerechten zijn ook te vinden in andere landen. Dat komt door de geschiedenis van Oostenrijk-Hongarije. Dit land viel na de Eerste Wereldoorlog uit elkaar in allerlei verschillende landjes, waaronder Tsjechië]], Kroatië, Oostenrijk en Hongarije. Vandaar dat de Tsjechische gerechten ook in deze landen te vinden zijn.
Veel volwassen mensen drinken bier bij het eten. In Tsjechië is ook de pils uitgevonden, niet zo gek dus. Wijn wordt ook veel gedronken. In Moravië is veel wijnbouw.
Onderwijs
Als de kinderen 6 jaar zijn, moeten ze verplicht naar school. Heel veel kinderen, ongeveer 90%, gaan van hun derde tot zesde jaar naar de kleuterschool, de kindergarten. De basisschool is bedoeld voor kinderen van 6 tot 15 jaar. Kinderen die getalenteerd zijn mogen na hun zesde jaar op de basisschool naar het gymnasium. Als je 16 jaar bent, mag je van school af, maar de meeste kinderen studeren gewoon verder. Als je 19 jaar bent, mag je naar de universiteit. Het niveau van het onderwijs is in Tsjechië redelijk hoog. Er zijn ongeveer 30 hogescholen en universiteiten te vinden in Tsjechië. De 2 belangrijkste universiteiten van het land staan in de 2 grootste Tsjechische steden, de hoofdstad Praag en Brno. De Karelsuniversiteit is één van de oudste universiteiten van de wereld en er studeren 50.000 studenten. Er zijn in het land ook speciale beroepsopleidingen, bijvoorbeeld voor cultuur, economie en techniek.
Toerisme
Tsjechië telt ongeveer 2000 kastelen en monumenten, meer dan 40 beschermde historische steden, ongeveer 30 badplaatsen met geneeskrachtige bronnen en er zijn in Tsjechië 12 plekken die op de Werelderfgoedlijst van UNESCO staan. Tsjechië heeft dus veel te bieden aan toeristen. Het toerisme is ook belangrijk voor de Tsjechische economie. In 2002 kwamen 4,5 miljoen toeristen naar Tsjechië, waarvan de meeste met de auto kwamen. Nu zijn het rond de 8 miljoen toeristen per jaar. Ze komen uit alle landen over de hele wereld.
Fotogalerij
- Tsjechië lokatie.png
Lokatie in Europa
Satelietfoto
- Flag of the Czech Republic.png
Vlag van Tsjechië
- Tjechië wapen.gif
Wapen van Tsjechië
Externe link
|
Europese Unie | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|||||||||
| Landen, afhankelijke gebieden en niet-erkende staten in Europa | 
| ||
|---|---|---|---|
| Albanië · Andorra · Armenië · Azerbeidzjan · België · Bosnië en Herzegovina · Bulgarije · Cyprus · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Georgië · Griekenland · Hongarije · IJsland · Ierland · Italië · Kazachstan · Kroatië · Letland · Liechtenstein · Litouwen · Luxemburg · Malta · Moldavië · Monaco · Montenegro · Nederland · Noord-Macedonië · Noorwegen · Oekraïne · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Rusland · San Marino · Servië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Turkije · Vaticaanstad · Verenigd Koninkrijk · Wit-Rusland · Zweden · Zwitserland Alle schuine landen liggen ook in een ander werelddeel. Afhankelijke gebieden: Ålandseilanden · Faeröer · Gibraltar · Guernsey · Jan Mayen · Jersey · Man · Spitsbergen |
|||