Schildpadden

De schildpad behoort tot de reptielen.
Wat de schildpad bijzonder maakt en geen enkel ander reptiel heeft is het rugschild.

Algemene informatie

Landschildpadden, zeeschildpadden en moerasschildpadden zijn reptielen. Ze hebben allemaal een hoornen of lederachtig schild. Net als alle andere reptielen zijn schildpadden koudbloedige dieren. Daarom komen ze vooral voor in de warmere gebieden. Fossielen hebben laten zien dat de eerste schildpadden ongeveer 180 miljoen jaar geleden leefden. Ze bestonden dus als toen de eerste dinosaurussen verschenen en leefden nog steeds toen de laatste dinosaurus uitstierf. Zoals de naam al doet vermoeden leven landschildpadden op het land, zeeschildpadden in zee en moerasschildpadden in moerassen of andere gebieden met zoet water. Er bestaan 244 soorten schildpadden: 41 landschildpadden, 7 zeeschildpadden en 196 moerasschildpadden.

Zintuigen

Hoewel de meeste schildpadden vrij goed kunnen zien, ten minste van dichtbij, maken ze gebruik van hun reukvermogen om voedsel op te sporen. De neusgaten van schildpadden die in het water levende liggen precies op het hoogste punt van de kop. Hierdoor kunnen de dieren ademhalen terwijl ze bijna helemaal onder water liggen. Schildpadden lijken qua vorm veel op elkaar, maar verschillen aanzienlijk in grootte. Een van de kleinste is de Noordamerikaanse moerasschildpad, met een schildlengte van minder dan 12cm. reuzenweekschildpad (115cm en 120kg) en de lederschildpad (185cm en 680kg). Lederschildpadden leven over het algemeen in warmere gebieden, maar heel af en toe spoelt er wel eens een aan de Noordzeekust. Het is de grootste schildpad die nu leeft, maar er zijn veel grotere fossielen gevonden en uitgestorven soorten die miljoenen jaren geleden leefden. De weekschildpadden uit Noord-Amerika, Afrika en Azië zien er het vreemdst uit van alle schildpadden. Ze zijn bijna rond, hebben zwemvliezen en zeer scherpe klauwen. Deze schildpadden brengen het grootste gedeelte van hun tijd door in het water (poelen, moerassen, meren en rivieren), maar moeten wel aan land komen om eieren te leggen. Ze hebben een smalle kop en een lange snuit met de neusgaten op het uiteinde. Het schild is niet bedekt met schubben. Het beenpantser is bedekt met een lederachtige huid die de schildpadden beschermt tegen de meeste roofdieren.

Voedsel:

Volwassen zeeschildpadden eten zeegras en algen. Een aantal soorten eet dierlijk voedsel, zoals de lederschildpad, die graag kwallen eet. De jongen eten meer dierlijk voedsel, zoals schaaldieren, weekdieren en zelfs vissen. Moerasschildpadden eten bijna alles wat ze tegenkomen: waterinsecten, weekdieren, schaaldieren, wormen, vissen, kikkers, kikkervisjes en zelfs slangen en kuikens van watervogels. Ze voeden zich ook met aas en sporen met hun goede reukvermogen een dood of rottend dier op in het water. De prooi wordt meestal tussen de kaken genomen en dan met de klauwen aan stukken gescheurd. Sommige schildpadden zijn actieve jagers en zoeken de wateren af naar prooi, andere lokken de prooi in een hinderlaag. Bij veel moerasschildpadden zijn de schilden bedekt met algen, waardoor ze op een gewone steen lijken die op de bodem ligt. Als er een prooi voorbij komt, schiet de kop uit het schild en grijpt de schildpad de prooi. De grootkopschildpad van Zuidoost-Azië leeft in snel stromende beekjes. Hij heeft een enorme kop en gebruikt zijn sterke kaken om zijn favoriete prooi, waterslangen, te doden. Landschildpadden eten bijna al het plantaardige materiaal dat ze tegenkomen, van droog gras en cactussen tot groene planten, bloemen en vruchten. Sommige soorten zijn dol op gele bloemen. Veel soorten die in de woestijn leven, kunnen lange tijd met maar een beetje voedsel en wachten op de regenperiode om groene planten te kunnen eten. Een aantal in bossen levende soorten eet paddenstoelen en schimmels, terwijl andere zelfs aas en soms uitwerpselen van dieren eten.

Zomer- en winterslaap

Zeeschildpadden houden geen winterslaap, ze leven in warme oceanen waar het water nooit te koud wordt. Als er één aanspoelt aan de kusten van Noord-Europa, zal hij hoogst waarschijnlijk sterven van de kou als hij niet op tijd gered wordt. Land- en moerasschildpadden leven in koudere regionen en houden meestal enkele maanden per jaar een winterslaap. Landschildpadden graven een hol van ongeveer 30-60cm diep. Als de winters niet te koud zijn, begraven ze zich onder de balderen van een struik en komen dan op zonnige dagen te voorschijn. Moerasschildpadden graven zich in de oever van een rivier of poel in of houden hun winterslaap in de modder onder water. Ze kunnen hier overleven omdat de koude temperatuur ervoor zorgt dat de hartslag en de bloeddruk omlaag gaan en er dus weinig zuurstof nodig is om te overleven. Veel schildpadden die in de woestijn leven, houden een zomerslaap tijden de heetste maanden, als de temperatuur stijgt en er weinig voedsel en water is. De Noord-Amerikaanse gopherschildpad komt tijdens het heetste gedeelte van de zomer weken of soms maanden niet uit zijn hol.

Onderdelen

Schildpadden hebben een buikschild (onderste schild) en een pantser (bovenste schild). Verder hebben ze een zwemvlies om mee te zwemmen.

Zonnebaden

Schildpadden zonnebaden om hun lichaamstemperatuur te verhogen, om meer energie te krijgen en om parasieten te doden.

Weetjes

• Schildpadden komen uit eieren
• Pas uitgekomen schildpadjes weten dat ze naar de zee moeten
• Jonge schildpadjes kunnen de winterkou overleven en worden in het voorjaar weer actief
• Schildpadden waren nog eerder dan dinosaurussen

Wikikids link

• Schildpadden redden

Links

• Informatie over schildpadden van Dierentuin Artis in Amsterdam
• Schildpaddencentrum
• Leuk werkstuk over schildpadden

Videolinks

• Voortplanting van een landschildpad
  
• Geboorte van een landschildpad
  
• Moerasschildpad
  
• Etende moerasschildpad
  
• Klokhuisfilmpje over schildpadden

• Filmpje over schildpadden