|
|
| (15 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven) |
| Regel 1: |
Regel 1: |
| | {{Infobox boek | | {{Infobox boek |
| − | | titel = Het portret van Dorian Gray | + | | titel = Jane Eyre |
| − | | afbeelding = ThreeSirensPress_-_Dorian_Gray.jpg | + | | afbeelding = 1931_Jane_Eyre.jpg |
| | | ander formaat = | | | ander formaat = |
| − | | alternatieve titel = The Picture of Dorian Gray | + | | alternatieve titel = Jane Eyre: An Autobiography |
| − | | schrijver = [[Oscar Wilde]] | + | | schrijver = [[Charlotte Brontë]] (als Currer Bell) |
| | | illustrator = | | | illustrator = |
| | | vertaler = | | | vertaler = |
| | | taal = [[Engels]] | | | taal = [[Engels]] |
| | | land = {{GB}} | | | land = {{GB}} |
| − | | genre = [[Gothic novel]] <br> [[Psychologische roman]] | + | | genre = [[Liefdesroman]] <br> [[Gothic novel]] <br> [[Bildungsroman]] |
| − | | datum = 1890 | + | | datum = 19 oktober 1847 |
| | | isbn = | | | isbn = |
| | | leeftijdscategorie = | | | leeftijdscategorie = |
| Regel 21: |
Regel 21: |
| | | tekst = | | | tekst = |
| | }} | | }} |
| − | '''Het portret van Dorian Gray''' ([[Engels]]: ''The Picture of Dorian Gray'') is een [[roman (literatuur)|roman]] van [[Oscar Wilde]]. Het boek is de enige roman die Wilde tijdens zijn leven schreef. In 1890 werd het boek gepubliceerd in ''Lippincott's Monthly Magazine'' als [[novelle]]. In 1891 schreef de langere versie van het boek. | + | '''Jane Eyre''' is een [[roman]] uit 1847, die door [[Charlotte Brontë]] geschreven is. Het boek is een van bekendste Engelstalige werken uit de 19e eeuw en is vandaag de dag nog steeds geliefd. Brontë publiceerde het boek zelf onder de naam ''Currer Bell''. Hoewel vrouwen toen al boeken konden uitgeven, werden deze vaak niet serieus genomen door mannen. Brontë wilde dat haar werk serieus genomen werd, waardoor zij een mannelijke naam gebruikte. Later zou ze die naam ook gebruiken voor haar andere twee romans; ''[[Shirley (roman)|Shirley]]'' en ''[[Villette (roman)|Villette]]''. |
| | | | |
| − | Het boek gaat over Dorian Gray, een knappe jongeman die bekendstaat om zijn schoonheid. De schilder Basil Hallward en Lord Henry Wotton zijn allebei geobsedeerd met Dorian. Basil maakt zelfs een schilderij van Dorian, maar Dorian is bang om oud te worden en zijn schoonheid te verliezen. Hij wenst dat hij voor altijd jong en knap kan blijven, terwijl het schilderij steeds ouder en lelijker wordt. Die wens komt in vervulling: Na achttien ziet Dorian Gray er nog steeds hetzelfde uit, maar het schilderij is lelijk geworden. Naar mate het schilderij lelijker wordt, wordt ook Dorians karakter lelijker. | + | Het boek gaat over Jane Eyre, een weesmeisje dat bij haar liefdeloze tante opgroeit. Ze wordt naar een kostschool gestuurd en vindt uiteindelijk een baan als [[gouvernante]] van Adèle Varens, de dochter van Edward Rochester. Rochester is een knappe, maar ook mysterieuze man. Ook gaan er geruchten rond dat zijn huis (waar Jane Eyre gaat wonen) vervloekt is. Jane en Rochester worden langzamerhand verliefd op elkaar, maar Rochester draagt een duister geheim met zich mee. Het verhaal wordt volledig verteld door Jane Eyre zelf. Het boek is deels gebaseerd op Brontës eigen ervaringen als gouvernante. |
| | | | |
| − | ''Het portret van Dorian Gray'' was erg omstreden toen het gepubliceerd was. Hoewel de oorspronkelijk tekst al voor de publicatie werd aangepast ([[censuur]]), merkten veel mensen de [[homoseksualiteit|homoseksuele]] ondertonen in het werk. Oscar Wilde had zelf een homoseksuele relatie met [[Alfred Douglas]]; iets dat toentertijd strafbaar was. Wilde werd niet veel later gearresteerd en veroordeeld vanwege zijn geaardheid. De oorspronkelijke tekst zonder censuur kwam pas in 2011 op de markt. Tegenwoordig geldt het boek als een klassieker en is verschillende malen verfilmd. | + | Er zijn talloze films, boeken en toneelstukken van de roman gemaakt. Ook heeft ''Jane Eyre'' veel invloed gehad op de literatuur. Het boek heeft ook enkele overeenkomsten met ''[[Agnes Grey]]'' van [[Anne Brontë]], de zus van Charlotte. |
| | | | |
| | ==Samenvatting== | | ==Samenvatting== |
| | {{verhaal}} | | {{verhaal}} |
| − | [[File:Doriangray.jpg|right|300px|thumb|Henry en Basil bekijken Dorians schilderij]] | + | [[File:P107b.jpg|left|300px|thumb|Jane ontmoet meneer Rochester als zijn paard ontsnapt.]] |
| − | Dorian Gray is een rijke en knappe jongeman. Lord Henry Wotton nodigt hem uit op zijn landgoed. Henry is een [[hedonisme|hedonist]] en gelooft dat schoonheid het enige is dat belangrijk is in het leven. Op het landgoed is ook een schilder, Basil Hallward, aanwezig. Hij is ook geïnteresseerd in Dorian en maakt een schilderij van hem. Dorian is diepgeraakt door het schilderij, maar wordt er ook verdrietig door. Het schilderij zal immers altijd mooi blijven, terwijl Dorian zijn schoonheid zal verliezen. Hij wenst dat het schilderij juist ouder zal worden, terwijl hij voor eeuwig jong en knap blijft. Basil wil eerst het schilderij verwoesten, maar Dorian stopt hem op het laatste moment. Dorian accepteert het schilderij. In werkelijkheid weet Dorian dat zijn wens is uitgekomen.
| + | Jane Eyre is een tienjarig weesmeisje. Na de dood van haar ouders besluit haar oom, meneer Reed, om haar te [[adopteren]]. Meneer Reed overlijdt een korte tijd later, waarna Janes tante (Sarah Reed) haar [[voogd]] wordt. Sarah behandelt Jane erg slecht. Zo mogen Sarahs kinderen niet met Jane omgaan. Jane wordt hierdoor gemeen en alleen de huishoudster, Bessie, is aardig tegen Jane. Desondanks behandelt ook Bessie haar soms slecht. Een straf die Jane is opgesloten worden in de ''Rode kamer'', waar haar oom jaren geleden overleden is. Hier panikeert ze en valt flauw. Vervolgens moet ze door een [[apotheker]], meneer Lloyd, handelt worden. Lloyd overtuigt mevrouw Reed om Jane naar een weesschool te sturen, Lowood Institution. |
| | | | |
| − | Henry besluit om Dorians vriend te worden, waardoor Dorian ook hedonistisch wordt. Hij begint te leven voor het plezier. Dorian krijgt al snel een relatie met een actrice, Sibyl Vane. Hij doet na een korte periode een huwelijksaanzoek dat Sibyl meteen accepteert. Voor Sibyl is Dorian haar "Prince Charming". Sibyls broer, James, waarschuwt haar dat Dorian snel niet meer verliefd op haar zal zijn. Henry en Basil gaan samen met Dorian naar een nieuwe voorstelling van Sibyl. Sibyls acteerwerk is maar matig, omdat ze afgeleid is door Dorians schoonheid. Dorian trekt vervolgens zijn huwelijksverzoek weer in en is gemeen tegen haar. Als Dorian thuiskomt, ontdekt hij dat het schilderij lelijker geworden is.
| + | Op Lowood Institution is het leven nog wreder. Ze krijgt te maken met slechte maaltijden, koude kamers, gebrek aan kleding en lijfstraffen. Ze raakt bevriend met Helen Burns. Tijdens een uitbraak van de [[tyfus]] overlijd Helen. Jane wordt ziek, maar overleeft de ziekte. Hierna verbeteren de levensomstandigheden aan de school zich. |
| | | | |
| − | Dorian voelt zich schuldig en gaat terug naar Sibyl om zijn excuses aan te bieden. Het is echter te laat, omdat Sibyl [[zelfmoord]] gepleegd heeft. Dorian komt tot de conclusie dat de liefde niet voor hem is. Hij besluit om te doen waar hij zin in heeft, omdat hij toch onsterfelijk is. Hij bergt het portret op op zijn zolder. Vervolgens leidt hij een hedonistisch leven voor achttien jaar. Hij doet veel immorele dingen. Zo verleidt hij zowel vrouwen als mannen, manipuleert en chanteert mensen, gokt en gebruikt drugs en alcohol. Al die dingen doet hij voor zijn eigen plezier zonder dat er consequenties aan verbonden zijn.
| + | Enkele jaren later studeert Jane af en wordt lerares aan Lowood. Na twee jaar is ze toe aan een nieuwe uitdaging. Ze besluit een [[advertentie]] in een krant te plaatsen om [[gouvernante]] te worden. Alice Fairfax, de huidhoudster aan Thornfield Hall, reageert op de advertentie. Jane wordt op die manier de gouvernante van Adèle Varens, een Frans meisje dat aan Thornfield Hall woont. Thornfield Hall is het landhuis van de knappe en geheimzinnige Edward Rochester. Op een avond komt hij te paard aan op het landgoed. Rochester vertelt Jane dat Adèle door haar moeder verlaten werd, waarna hij haar in huis nam. Pas later wordt duidelijk dat Adèle zijn dochter is. Rochester en Jane hebben eerst wat spanningen, maar groeien vervolgens naar elkaar toe. In het huis gebeuren vreemde dingen. Zo hoort Jane vreemde geluiden en wordt een gast, meneer Mason, aangevallen. Ook ontstaat er een brand in meneer Rochesters kamer terwijl hij te slapen ligt. Jane weet Rochester echter op tijd te redden en de brand te blussen. Rochester is erg geheimzinnig over de gebeurtenissen. |
| − | [[File:From_The_Picture_of_Dorian_Gray_by_Eugène_Dété_after_Thiriat.png|left|250px|thumb|De dood van Dorian Gray]]
| |
| − | Basil wil Dorians ziel redden en confronteert hem. Dorian wordt echter boos en besluit om Basil te vermoorden. Vervolgens chanteert hij een oude vriend, de scheikundige Alan Campbell, om Basils lijk te vernietigen en de sporen uit te wissen. Alan werkt mee, maar heeft last van schuld en pleegt vervolgens uit schuld zelfmoord. Dorian voelt zich ook schuldig en wordt nog hedonistischer. In een café komt hij James tegen die inmiddels flink ouder geworden is. James wil nog steeds wraak nemen op Dorian voor de dood van zijn zus. James herkent Dorian, maar laat hem gaan, omdat Dorian gedurende 18 jaar niet ouder geworden is. Een vrouw in het café bevestigt echter dat Dorian daadwerkelijk Dorian is.
| |
| | | | |
| − | James begint Dorian te [[stalken]] en Dorian vreest voor zijn leven. James wordt echter doodgeschoten door een jager. Dorian gaat naar Londen en ontmoet Henry. Hij zegt tegen Henry dat hij nu de rest van zijn leven rechtvaardig zal leven. Hierdoor wil hij niet het hart van Hetty Merton, zijn huidige geliefde, breken. Dorian hoopt dat zijn goede gedrag het portret mooier gemaakt heeft, maar Dorian is gechoqueerd door het lelijke portret. Hij heeft het portret dan ook jarenlang niet gezien. Hierdoor gelooft Dorian dat hij zijn daden nooit ongedaan kan maken. Hij schrijft een volledige bekentenis en steekt het mes (waarmee hij Basil vermoordde) door het schilderij.
| + | Meneer Rochester ontmoet op de getalenteerde en knappe Blanche Ingram. Blanche is verliefd op Rochester en Rochester lijkt ook van haar te houden. Jane wordt jaloers op hun relatie en haat Blanche, omdat zij harteloos en een [[snob]] is. Jane moet terug naar huis, omdat haar tante een hersenbloeding heeft. Mevrouw Reed biedt haar excuses aan Jane aan voor alles wat zij haar heeft misdaan. Hierna sterft zij en Jane keert terug naar Thornfield Hall. Hier krijgt zij het nieuws dat Rochester en Blanche willen trouwen. Rochester vertelt Jane hoeveel hij haar zal missen, omdat Jane niet meer nodig is nadat Rochester en Blanche getrouwd zijn. Jane vertelt Rochester dat zij gevoelens voor hem heeft. Rochester vertelt dat hij helemaal geen gevoelens voor Blanche heeft. Hij wilde Jane jaloers maken en vraagt Jane ten huwelijk. Jane gaat akkoord. |
| | + | [[File:P413b.jpg|right|300px|thumb|Meneer Rochester probeert om zijn vrouw, Bertha, te redden.]] |
| | + | Op de trouwerij wordt Janes [[sluier]] plotseling in tweeën gescheurd. Volgens Rochester werd dat gedaan door Grace Poole. Als de trouwerij bezig is, wordt duidelijk dat Rochester niet met Jane kan trouwen. Rochester is namelijk al getrouwd met Bertha, de zus van meneer Mason. Rochester biecht op dat dat waar is, maar dat haar vader hem bedrogen had om haar te trouwen. Bertha heeft namelijk een [[aangeboren afwijking]] in haar hersenen, waardoor zij een slechte mentale staat heeft. Hij besloot haar daarom op zijn zolder op te sluiten, omdat Bertha een gevaar is voor anderen. Grace Poole is de verpleegster van Bertha. Als Grace dronken wordt, ontsnapt Bertha. Hierdoor wordt duidelijk dat Bertha de kamer van Rochester in de brand gestoken had en ook alle andere mysterieuze gebeurtenissen veroorzaakt heeft. De bruiloft wordt afgeblazen. Rochester vraagt Jane om met hem naar Frankrijk te vluchten en te doen alsof zij man en vrouw zijn. Jane wijst hem echter af. |
| | | | |
| − | Hierdoor verbreekt hij de [[vloek]]. Dorians bedienden worden wakker door een harde kreet en de politie arriveert. Op de zolder zien zij dat het schilderij in tweeën gesneden is. Op het schilderij ziet Dorian er precies zo uit als Basil hem 18 jaar geleden schilderde. Op de grond naast het schilderij ligt een oude, dode, onbekende man. Door de ringen aan zijn vingers kunnen de bedienden hem uiteindelijk identificeren: Het is Dorian Gray.
| + | Jane besluit Thornfield Hall te ontvluchten. Ze verliest haar geld en bezittingen in de [[koets]] en moet buiten slapen. Ze is uitgeput en komt bij het huis van Diana en Mary Rivers aan, waar ze neervalt. Hun broer, John Rivers, helpt haar en zorgt dat ze een baan krijgt. John ontdekt na een tijdje Janes echte identiteit. Haar oom, John Eyre, blijkt te zijn overleden en heeft zijn fortuin aan haar achtergelaten. John, Mary en Diana blijken verre familie van Jane te zijn. John vraagt Jane om met hem te trouwen en naar [[Brits-Indië]] te gaan. Jane wijst zijn verzoek af, omdat zij niet van elkaar houden. In de nacht hoort ze Rochester die haar naam roept. |
| | + | |
| | + | Hierdoor besluit Jane om terug te gaan naar Thornfield Hall om te kijken of alles goedgaat. Ze treft echter een verbrandde ruïne aan op de plaats waar eens een groot landhuis stond. Rochester heeft mevrouw Fairfax met [[pensioen]] en Adèle naar een kostschool gestuurd kort na haar vertrek. Hierna brandde het landhuis af in een brand veroorzaakt door Bertha. Rochester probeerde Bertha en zijn bedienden uit het brandende gebouw te redden, maar raakte hierbij gewond. Hij verloor een oog en een hand. Ook is hij aan zijn andere oog blind. Bertha kwam in de vlammen om het leven. Jane en Rochester worden met elkaar herenigd en Rochester zegt dat hij een beter leven zal leiden. Jane vertelt dat zij nu een financieel onafhankelijke vrouw is, waardoor beide van gelijke status zijn. Rochester doet een nieuw huwelijksaanzoek en Jane accepteert die. Hierdoor gaan zij trouwen met elkaar. Diana en Mary krijgen elk een man en John wordt een [[missionaris]] in Brits-Indië. Jane besluit om Adèle als haar eigen dochter op te voeden. Ook krijgen Jane en Rochester een zoon. Rochester herwint het zicht in zijn ene oog net op tijd om zijn zoon te kunnen zien. |
| | | | |
| | ==Personages== | | ==Personages== |
| − | In het boek komen verschillende personages voor. De belangrijkste personages zijn:
| |
| − | * Dorian Gray, een rijke en knappe jongeman.
| |
| − | * Lord Henry Wotton, een [[aristocratie|aristocraat]] en [[hedonisme|hedonist]].
| |
| − | * Basil Hallward, een schilder met een goede [[moraal]].
| |
| − | * Sibyl Vane, een jonge actrice.
| |
| − | * James Vane, de zus van Sibyl.
| |
| − | * Alan Campbell, een scheikundige en vriend van Dorian.
| |
| − | * Mevrouw Vane, de moeder van Sibyl en James.
| |
| − | * Lady Agatha, de tante van Henry.
| |
| − | * Lord Fermor, de oom van Henry.
| |
| − | * Gravin van Monmouth, een knappe vrouw.
| |
| − | * Adrian Singleton, een knappe man.
| |
| − | * Victoria Wotton, de vrouw van Henry.
| |
| − | * Victor, de bediende van Dorian.
| |
| − | * Mevrouw Leaf, de huishoudster van Dorian.
| |
| | | | |
| | ==Achtergrondinformatie== | | ==Achtergrondinformatie== |
| − | ===Voorwoord===
| + | ===Ontstaan=== |
| − | Oscar Wilde voegde ook een [[voorwoord]] toe aan zijn boek. In het voorwoord beschrijft Wilde de rol van de kunstenaar. Wilde geloofde dat de kunstenaar vooral mooie kunst moest maken. In het Frans bestaat hiervoor het gezegde ''L'art pour l'art'' (Kunst omwille van kunst). Volgens Wilde zijn mensen die mooie dingen kunnen appreciëren, gecultiveerd. Volgens Wilde bestaat er niet zoiets als morele of immorele boeken. Boeken kunnen slechts goed of slecht geschreven zijn. Wilde sluit af met de zin "All art is quite useless" (Alle kunst is nogal waardeloos).
| |
| − | | |
| − | Wilde was een vertegenwoordiger van het [[estheticisme]]. Dat was een kunststroming aan het einde van de 19e eeuw. De kunstenaars van die stroming wilden vooral kunst maken die mooi was. Schoonheid was de belangrijkste waarde van de stroming. Waar het [[realisme (kunststroming)|realisme]] de wereld wilde weergeven zoals die was, wilde het estheticisme de wereld mooier maken. Het thema van schoonheid speelt ook een belangrijke rol in het boek zelf.
| |
| − | | |
| − | ===Ontstaan en invloeden=== | |
| − | [[File:Oscar_Wilde_and_Lord_Alfred_Douglas_1893.jpg|right|250px|thumb|[[Oscar Wilde]] (links) en [[Alfred Douglas]] (rechts). Ondanks dat het vaak gedacht wordt, is Dorian Gray niet op Alfred Douglas gebaseerd. Wilde en Douglas ontmoetten elkaar pas na de publicatie van het boek.]]
| |
| − | ''Het portret van Dorian Gray'' heeft verschillende elementen uit andere werken. De wens (of vloek) in het boek is waarschijnlijk geïnspireerd door de Duitse legende van ''[[Faust]]''. In de legende verkoopt Faust zijn ziel aan de [[Duivel]], waardoor hij weer jong wordt en ongelimiteerde kennis en plezier krijgt. Dorian Gray heeft ook zijn ziel verkocht om voor eeuwig jong te kunnen blijven. Wilde schrijft niet dat Dorian een deal met de Duivel sluit, maar toch heeft Henry overeenkomsten met de Duivel. Henry introduceert Dorian namelijk tot het [[hedonisme]] dat in die tijd als duivels gezien werd.
| |
| − | | |
| − | Een andere inspiratiebron is ''[[Hamlet]]'' van [[William Shakespeare]]. Sibyl Vane toont overeenkomsten met Ophelia. In Shakespeares toneelstuk is Ophelia verliefd op Hamlet. Laertes, haar broer, waarschuwt haar voor Hamlet, maar ze luistert niet. Hamlet wijst Ophelia af en Ophelia pleegt uiteindelijk zelfmoord. Laertes wil vervolgens wraak nemen op Hamlet. In Wildes boek gebeurt precies hetzelfde: Sibyl is verliefd op Dorian, maar Dorian wijst haar af. Sibyl pleegt hierna zelfmoord en James (haar broer) wil wraak nemen. Ook bevat het werk een verwijzing naar een ander toneelstuk van Shakespeare: ''[[De storm (toneelstuk)|De storm]]'' (The Tempest).
| |
| − | | |
| − | In het boek leest Dorian ook een immorele Franse roman die ervoor zorgt dat hij hedonisme omarmt. Dat boek is ''Tegen de keer'' (À rebours) van [[Joris-Karl Huysmans]]. De gebeurtenissen in die roman komen overeen met de immorele acties die Dorian onderneemt. Over de namen van de personages bestaan verschillende theorieën. Zo zou de naam Sibyl Vane zijn afgeleid van ''Sibyl'' van [[Benjamin Disraeli]] en zou Dorian Gray vernoemd zijn naar de Engelse dichter [[John Gray]]. Het is echter onduidelijk of dat ook het geval is.
| |
| − | | |
| − | Een bekend misverstand is Dorian Gray gebaseerd is op Wildes geliefde [[Alfred Douglas]]. Dat is niet waar, omdat Wilde en Douglas elkaar pas één jaar na de publicatie van het boek ontmoetten. Het boek was zelfs de reden dat Douglas Wilde wilde ontmoeten. Volgens Wilde zijn Dorian, Henry en Basil allemaal op zichzelf gebaseerd. Basil staat symbool voor hetgeen dat Wilde dacht dat hij was. Henry staat symbool voor hetgeen wat de wereld van Wilde dacht. Dorian staat symbool voor hetgeen dat Wilde wilde zijn. Ook zou Basil gebaseerd zijn op [[Charles Haslewood Shannon]] en Henry op [[Ronald Gower]]. Sommige geloven dat Dorian Gray gebaseerd is op [[Robert de Montesquiou]].
| |
| | | | |
| − | ===Publicatie=== | + | ===Tijd en plaats=== |
| − | [[File:Lippincott_doriangray.jpg|left|250px|thumb|''Het portret van Dorian Gray'' in ''Lippincott's Monthly Magazine'' in juli 1890.]]
| |
| − | Van ''Het portret van Dorian Gray'' bestaan in totaal drie versies. In 1890 zond Wilde zijn [[manuscript]] naar zijn uitgever George Lippincott. Lippincott besloot vervolgens enkele zeer omstreden passages uit het boek te verwijderen. Dat deed zonder dat Wilde hiervan afwist. In totaal ging het om ongeveer 500 woorden. In die passages hintte Wilde dat Dorian Gray homoseksuele relaties had met verschillende mannen in het boek. Ook zijn er passages verwijderd waarin Dorian zijn vrouwelijke geliefden "mistressen" noemt. Daarnaast zijn de verwijzingen naar ''Le Secret de Raoul'' van Catulle Sarrazin verwijderd. Dat laatste werk bestaat niet echt, maar werd door Wilde gebruikt om naar het controversiële werk ''Tegen de keer'' van [[Joris-Karl Huysmans]]. In dat boek komen allerlei omstreden zaken voor, waaronder homoseksuele relaties.
| |
| | | | |
| − | De eerste versie van het boek verscheen in juli 1890 in ''Lippincott's Monthly Magazine'' in het [[Verenigd Koninkrijk]] en de [[Verenigde Staten]]. Eén jaar later verscheen een langere versie in boekvorm. Enkele hoofdstukken zijn toen door Wilde uitgebreid. Beide versies zijn [[censuur|gecensureerd]], maar toch snapten veel lezers dat Dorian Gray ook op mannen viel. Wilde kreeg zelf een relatie met [[Alfred Douglas]]. In 1895 werd een rechtszaak tegen hem gestart, omdat homoseksualiteit toen verboden was in het Verenigd Koninkrijk. Tijdens die rechtspraak werden zelfs passages uit ''Het portret van Dorian Gray'' voorgelezen om te bewijzen dat Wilde homoseksueel was. Hij werd veroordeeld, terwijl zijn geliefde vrij uit ging (Douglas kwam uit een adellijke familie en kon daardoor niet berecht worden). De rechtszaak maakte een einde aan Wildes carrière.
| + | ===Genre=== |
| − | | |
| − | De oorspronkelijke versie (zonder de censuur) werd pas in 2011 gepubliceerd onder de titel ''The Picture of Dorian Gray: An Annotated, Uncensored Edition''. Een belangrijk verschil met de meest verspreide versie is dat Basil opbiecht gevoelens voor Dorian te hebben.
| |
| − | | |
| − | ===Plaats en tijd=== | |
| − | ''Het portret van Dorian Gray'' speelt zich af in [[Londen]] tijdens het [[Victoriaans tijdperk]]. Het Victoriaans tijdperk is de naam van de regeerperiode van koningin [[Victoria van het Verenigd Koninkrijk|Victoria]] die tussen 1837 en 1901 regeerde. In die tijd was het Verenigd Koninkrijk het machtige land ter wereld en had een gigantisch koloniaal rijk. Het Victoriaans tijdperk staat bekend om zijn strikte omgangsregels en conservatieve normen en waarden. Soberheid was een waarde van de Victoriaanse samenleving, maar die samenleving was ook erg [[hypocriet]]. Veel Britten (vooral in de [[bovenklasse]]) leefden in overvloed en erg plezierig. Aan het einde van de Victoriaanse tijd ontstond ook het idee dat de samenleving in verval was en zijn conservatieve waarden aan het verliezen was.
| |
| − | | |
| − | Dorian Gray besluit om afstand van die Victoriaanse soberheid te nemen. Hij besluit om een [[hedonisme|hedonistische]] levensstijl te leiden. Hierdoor leidt hij een leven dat precies het tegenovergestelde is van wat de samenleving wil. Wilde drijft in het boek de spot met de waarden van de Victoriaanse samenleving in verval. Dorians levensstijl is dan ook hetgeen dat het boek zo controversieel maakte.
| |
| | | | |
| | ===Thema's=== | | ===Thema's=== |
| − | In het boek komen vele [[thema (literatuur)|thema's]] voor zoals:
| |
| − | * Kunst: In het voorwoord schrijft Wilde over het doel van de kunst. In de 19e eeuw bestonden er verschillende ideeën over welke doelen de kunst moest hebben. Zo geloofde het [[realisme (kunststroming)|realisme]] dat de kunst de samenleving zo goed mogelijk moest weergeven. Ook geloofden veel kunstenaars en schrijvers in Wildes tijd dat kunst moreel en educatief moest zijn. In andere woorden, de kunst moest mensen leren hoe zij zich moesten gedragen en ook zaken leren over de samenleving. Wilde geloofde echter dat de kunst geen doel had. Kunst bestond slechts omwille van de kunst (''L'art pour l'art''). De kunst moest daarom schoonheid nastreven. Dorian staat symbool voor de schoonheid. Henry en Basil representeren beide de waarden van of de afwezigheid van waarden in de samenleving.
| |
| − | * Jeugd en schoonheid: In het boek worden jeugd en schoonheid geprezen door verschillende personages. Henry en Basil zijn beide geobsedeerd door Dorians schoonheid. Ook de andere personages zijn gecharmeerd door Dorians schoonheid en andere mooie objecten, zoals zeldzame tapijten en juwelen. Schoonheid is echter iets oppervlakkigs; het zit aan de achterkant. Volgens het boek zit echte schoonheid van binnen. Het portret is een reflectie van Dorians innerlijk. Hoewel Dorian er na 18 jaar nog steeds knap uitziet, is zijn binnenkant lelijk geworden. Het portret beeldt dat af. Door de obsessie met uiterlijke schoonheid vergeet de samenleving innerlijke schoonheid.
| |
| − | * Invloed: In het boek speelt invloed een grote rol. Henry's filosofie heeft invloed over het leven van Dorian. Dorian begint te geloven dat Henry gelijk heeft en leeft volgens zijn filosofie (het [[hedonisme]]). Dorian heeft zelf ook invloed over andere personages, zoals Alan, Basil en Sibyl. Toch is dat vaak een slechte invloed, omdat hij anderen ongelukkig maakt voor zijn eigen plezier. Daarnaast heeft Dorian ook invloed over het portret. Het boek legt niet uit hoe Dorians wens om altijd jong en knap te blijven, uitkomt. Wel is duidelijk dat Dorian een grote invloed heeft.
| |
| − | * Gender: In het Victoriaans tijdperk waren er duidelijke genderrollen voor mannen en vrouwen. Mannen hadden ook meer rechten dan vrouwen. Henry zegt dat vrouwen het "decoratieve gender" zijn. Hiermee bedoelt hij dat mannen verwachten dat vrouwen er mooi uitzien en dat dat hun enige doel is. Uiteindelijk verlaat Henry's vrouw, Victoria, hem ook. Dorian heeft in het boek zowel interesse in vrouwen als mannen. Hoewel dat laatste niet expliciet beschreven wordt, wordt dat wel duidelijk gehint. Ook op dat vlak speelt gender een rol.
| |
| | | | |
| | ==Adaptaties== | | ==Adaptaties== |
| − | [[Bestand:Angela_Lansbury_in_The_Picture_of_Dorian_Gray_trailer.jpg|right|300px|thumb|[[Angela Lansburg]] als Sibyl Vane in ''The Picture of Dorian Gray'' (1945).]]
| |
| − | ''Het portret van Dorian Gray'' is verschillende keren verfilmd. De eerste verfilming was in 1910. Daarna werd het boek nog verfilmd in 1913, in 1915 (twee keer), 1916, 1917, 1918, 1945, 1970, 2009 en 2021. De bekendste verfilming is de zwart-witfilm uit 1945 met in de hoofdrollen [[Hurd Hatfield]] (als Dorian), [[Lowell Gilmore]] (als Basil), [[George Sanders]] (als Henry) en [[Angela Lansbury]] (als Sibyl). Ook de filmversie uit 2009 is een bekende verfilming met in de hoofdrollen [[Ben Barnes]] (als Dorian), [[Ben Chaplin]] (als Basil) en [[Colin Firth]] (als Henry). De verfilming uit 2021 is een moderne versie van het boek. In de film is Dorian Gray een sociale-media-influencer gespeeld door [[Fionn Whitehead]] en is het portret een [[selfie]].
| |
| − |
| |
| − | Daarnaast er ook enkele [[televisiefilm]]s, [[televisieserie]]s en [[hoorspel]]en gemaakt over het boek. Dorian Gray komt ook voor als personage in ''[[Penny Dreadul]]'', ''[[The Librarians]]'' en ''[[Chilling Adventures of Sabrina]]''.
| |
Jane Eyre is een roman uit 1847, die door Charlotte Brontë geschreven is. Het boek is een van bekendste Engelstalige werken uit de 19e eeuw en is vandaag de dag nog steeds geliefd. Brontë publiceerde het boek zelf onder de naam Currer Bell. Hoewel vrouwen toen al boeken konden uitgeven, werden deze vaak niet serieus genomen door mannen. Brontë wilde dat haar werk serieus genomen werd, waardoor zij een mannelijke naam gebruikte. Later zou ze die naam ook gebruiken voor haar andere twee romans; Shirley en Villette.
Het boek gaat over Jane Eyre, een weesmeisje dat bij haar liefdeloze tante opgroeit. Ze wordt naar een kostschool gestuurd en vindt uiteindelijk een baan als gouvernante van Adèle Varens, de dochter van Edward Rochester. Rochester is een knappe, maar ook mysterieuze man. Ook gaan er geruchten rond dat zijn huis (waar Jane Eyre gaat wonen) vervloekt is. Jane en Rochester worden langzamerhand verliefd op elkaar, maar Rochester draagt een duister geheim met zich mee. Het verhaal wordt volledig verteld door Jane Eyre zelf. Het boek is deels gebaseerd op Brontës eigen ervaringen als gouvernante.
Er zijn talloze films, boeken en toneelstukken van de roman gemaakt. Ook heeft Jane Eyre veel invloed gehad op de literatuur. Het boek heeft ook enkele overeenkomsten met Agnes Grey van Anne Brontë, de zus van Charlotte.
Samenvatting
Let op!
Hieronder staat de samenvatting van een verhaal.
Soms is het niet leuk als je al weet hoe het verhaal afloopt!
|
Jane ontmoet meneer Rochester als zijn paard ontsnapt.
Jane Eyre is een tienjarig weesmeisje. Na de dood van haar ouders besluit haar oom, meneer Reed, om haar te adopteren. Meneer Reed overlijdt een korte tijd later, waarna Janes tante (Sarah Reed) haar voogd wordt. Sarah behandelt Jane erg slecht. Zo mogen Sarahs kinderen niet met Jane omgaan. Jane wordt hierdoor gemeen en alleen de huishoudster, Bessie, is aardig tegen Jane. Desondanks behandelt ook Bessie haar soms slecht. Een straf die Jane is opgesloten worden in de Rode kamer, waar haar oom jaren geleden overleden is. Hier panikeert ze en valt flauw. Vervolgens moet ze door een apotheker, meneer Lloyd, handelt worden. Lloyd overtuigt mevrouw Reed om Jane naar een weesschool te sturen, Lowood Institution.
Op Lowood Institution is het leven nog wreder. Ze krijgt te maken met slechte maaltijden, koude kamers, gebrek aan kleding en lijfstraffen. Ze raakt bevriend met Helen Burns. Tijdens een uitbraak van de tyfus overlijd Helen. Jane wordt ziek, maar overleeft de ziekte. Hierna verbeteren de levensomstandigheden aan de school zich.
Enkele jaren later studeert Jane af en wordt lerares aan Lowood. Na twee jaar is ze toe aan een nieuwe uitdaging. Ze besluit een advertentie in een krant te plaatsen om gouvernante te worden. Alice Fairfax, de huidhoudster aan Thornfield Hall, reageert op de advertentie. Jane wordt op die manier de gouvernante van Adèle Varens, een Frans meisje dat aan Thornfield Hall woont. Thornfield Hall is het landhuis van de knappe en geheimzinnige Edward Rochester. Op een avond komt hij te paard aan op het landgoed. Rochester vertelt Jane dat Adèle door haar moeder verlaten werd, waarna hij haar in huis nam. Pas later wordt duidelijk dat Adèle zijn dochter is. Rochester en Jane hebben eerst wat spanningen, maar groeien vervolgens naar elkaar toe. In het huis gebeuren vreemde dingen. Zo hoort Jane vreemde geluiden en wordt een gast, meneer Mason, aangevallen. Ook ontstaat er een brand in meneer Rochesters kamer terwijl hij te slapen ligt. Jane weet Rochester echter op tijd te redden en de brand te blussen. Rochester is erg geheimzinnig over de gebeurtenissen.
Meneer Rochester ontmoet op de getalenteerde en knappe Blanche Ingram. Blanche is verliefd op Rochester en Rochester lijkt ook van haar te houden. Jane wordt jaloers op hun relatie en haat Blanche, omdat zij harteloos en een snob is. Jane moet terug naar huis, omdat haar tante een hersenbloeding heeft. Mevrouw Reed biedt haar excuses aan Jane aan voor alles wat zij haar heeft misdaan. Hierna sterft zij en Jane keert terug naar Thornfield Hall. Hier krijgt zij het nieuws dat Rochester en Blanche willen trouwen. Rochester vertelt Jane hoeveel hij haar zal missen, omdat Jane niet meer nodig is nadat Rochester en Blanche getrouwd zijn. Jane vertelt Rochester dat zij gevoelens voor hem heeft. Rochester vertelt dat hij helemaal geen gevoelens voor Blanche heeft. Hij wilde Jane jaloers maken en vraagt Jane ten huwelijk. Jane gaat akkoord.
Meneer Rochester probeert om zijn vrouw, Bertha, te redden.
Op de trouwerij wordt Janes sluier plotseling in tweeën gescheurd. Volgens Rochester werd dat gedaan door Grace Poole. Als de trouwerij bezig is, wordt duidelijk dat Rochester niet met Jane kan trouwen. Rochester is namelijk al getrouwd met Bertha, de zus van meneer Mason. Rochester biecht op dat dat waar is, maar dat haar vader hem bedrogen had om haar te trouwen. Bertha heeft namelijk een aangeboren afwijking in haar hersenen, waardoor zij een slechte mentale staat heeft. Hij besloot haar daarom op zijn zolder op te sluiten, omdat Bertha een gevaar is voor anderen. Grace Poole is de verpleegster van Bertha. Als Grace dronken wordt, ontsnapt Bertha. Hierdoor wordt duidelijk dat Bertha de kamer van Rochester in de brand gestoken had en ook alle andere mysterieuze gebeurtenissen veroorzaakt heeft. De bruiloft wordt afgeblazen. Rochester vraagt Jane om met hem naar Frankrijk te vluchten en te doen alsof zij man en vrouw zijn. Jane wijst hem echter af.
Jane besluit Thornfield Hall te ontvluchten. Ze verliest haar geld en bezittingen in de koets en moet buiten slapen. Ze is uitgeput en komt bij het huis van Diana en Mary Rivers aan, waar ze neervalt. Hun broer, John Rivers, helpt haar en zorgt dat ze een baan krijgt. John ontdekt na een tijdje Janes echte identiteit. Haar oom, John Eyre, blijkt te zijn overleden en heeft zijn fortuin aan haar achtergelaten. John, Mary en Diana blijken verre familie van Jane te zijn. John vraagt Jane om met hem te trouwen en naar Brits-Indië te gaan. Jane wijst zijn verzoek af, omdat zij niet van elkaar houden. In de nacht hoort ze Rochester die haar naam roept.
Hierdoor besluit Jane om terug te gaan naar Thornfield Hall om te kijken of alles goedgaat. Ze treft echter een verbrandde ruïne aan op de plaats waar eens een groot landhuis stond. Rochester heeft mevrouw Fairfax met pensioen en Adèle naar een kostschool gestuurd kort na haar vertrek. Hierna brandde het landhuis af in een brand veroorzaakt door Bertha. Rochester probeerde Bertha en zijn bedienden uit het brandende gebouw te redden, maar raakte hierbij gewond. Hij verloor een oog en een hand. Ook is hij aan zijn andere oog blind. Bertha kwam in de vlammen om het leven. Jane en Rochester worden met elkaar herenigd en Rochester zegt dat hij een beter leven zal leiden. Jane vertelt dat zij nu een financieel onafhankelijke vrouw is, waardoor beide van gelijke status zijn. Rochester doet een nieuw huwelijksaanzoek en Jane accepteert die. Hierdoor gaan zij trouwen met elkaar. Diana en Mary krijgen elk een man en John wordt een missionaris in Brits-Indië. Jane besluit om Adèle als haar eigen dochter op te voeden. Ook krijgen Jane en Rochester een zoon. Rochester herwint het zicht in zijn ene oog net op tijd om zijn zoon te kunnen zien.
Personages
Achtergrondinformatie
Ontstaan
Tijd en plaats
Genre
Thema's
Adaptaties
.svg){kind=small}
Verenigd Koninkrijk
Literatuur
