Angst

Angst is een normale emotie die ieder mens kan hebben. Het betekent dat iemand zich dan heel erg ongemakkelijk voelt, bang is of schrikt van bepaalde dingen.

Wanneer een angst voor iets bepaalds bij iemand enorm groot is en zo erg wordt dat het leven van die persoon er door wordt beheerst, dan spreken we over een fobie daarvoor. Cursussen kunnen iemand dan van zijn of haar angst afhelpen.

Voorbeelden van angsten

• Vliegangst - Hierbij ben je bang om te vliegen met bijvoorbeeld een vliegtuig en durft iemand soms ook niet een vliegtuig binnen te gaan. Sommige mensen hebben vliegangst, maar vliegen wel. Ze voelen zich daar niet prettig bij, maar doen het wel. In feite overwinnen ze hierbij (deels) hun vliegangst.
• Zwemangst - Hierbij durf je niet te zwemmen. Soms heb je bijvoorbeeld iets ergs meegemaakt, waardoor je niet meer durft te zwemmen. Dat is best rot op warme dagen. Sommige mensen die zwemangst hebben zwemmen wel, maar dan met beschermde hulpmiddelen of in ondiep water. De angst bestaat er dan vooral uit geen bodem meer onder de voeten te (kunnen) voelen. Beginnende zwemmers moeten die angst ook overwinnen, omdat zwemmen voor mensen eigenlijk iets onnatuurlijks is.
• Hoogtevrees - Hierbij heb je dan angst om bijvoorbeeld op hoge gebouwen te staan of in een vliegtuig te zitten, want dat is natuurlijk heel hoog. Deze angst krijg je meestal meteen bij de geboorte, tenzij je misschien iets heb gezien of meegemaakt waardoor er hoogtevrees ontstaat. Mensen met hoogtevrees durven voor geen goud op een doorzichtige vloer te staan. Gebeurt dat onverwachts toch, dan kan die persoon letterlijk stijf van de schrik worden en geen kant meer op kunnen.
• Faalangst - Hierbij ben je bang dat je gaat falen. Dus bijvoorbeeld dat je bij een toets gaat zakken of een slecht cijfer gaat krijgen. 6 van de 10 kinderen krijgen bij hun geboorte al faalangst. Anderen kunnen het op latere leeftijd krijgen.
• Angst voor de tandarts - Veel mensen zijn bang voor een behandeling bij de tandarts. Sommigen durven er nauwelijks naar toe te gaan en zien er vreselijk tegenop. Maar er is ook geestig over geschreven. Bijvoorbeeld in het stripverhaal van Bulletje en Bonestaak. Vaak heeft deze angst te maken met de te verwachten pijn, of iemand heeft al eens een nare ervaring gehad. Ook heeft het met het onbekende te maken en dat je afhankelijk bent van een ander (je hebt er zelf geen macht over, je moet je als het ware aan de tandarts overgeven). De tandarts zal veel geduld moeten hebben en vertrouwen moeten geven om iemand er overheen te helpen.
• Lichaamsangst is een angst voor een lichamelijke dreiging. De angst voor de tandarts valt daar onder.
• Sociale angst - Hierbij heb je de angst dat anderen op jou letten, je bekritiseren, je uitlachen. Men is vooral bang voor de reactie van de ander. Men is dan geneigd om sociale situaties uit de weg te gaan. Hierdoor wordt de angst echter alleen maar erger. Ook plankenkoorts zou je hiertoe kunnen rekenen. Zelfs de meest ervaren toneelspeler of artiest kan nog de bibbers in de benen hebben voordat hij of zij het toneel op gaat. Een beetje gezonde spanning kan geen kwaad, maar er straalmisselijk van worden is niet fijn en stressvol.

Wat kan angst met je doen

In veel gevallen kun je te maken hebben met lichamelijke klachten, zoals trillen, buikpijn of hoofdpijn en zelfs misselijkheid. Maar je kan ook last hebben van piekeren, vervelende gedachten hebben of gedragsmatige veranderingen krijgen. Denk hierbij aan verstijven, huilen, angstig situaties vermijden, opstandig worden en vragen naar geruststelling.

Symptomen

De meest voorkomende symptomen van angst zijn:

• Hartkloppingen;
• Zweten;
• Opvliegers;
• Koude rillingen;
• Soms een misselijk gevoel of droge mond.

Reacties die je normaal kunt hebben bij (plotselinge) angst

Als je plotseling overvallen wordt door angst, zijn er drie mogelijke gedragingen:

• Bevriezen (stokstijf worden)
• Weglopen
• Vechten, snel, op eerste ingeving, direct handelen om de situatie de baas te worden

Dit noem je copinggedrag of kortweg coping.

Verschil met angststoornis of psychose

Er kan ook sprake zijn van een angststoornis of een psychose. Het verschil tussen een angststoornis en een 'gewone' angst is:

• bij een angststoornis is de angst er de hele tijd.
• bij een angststoornis is de angst niet plotseling ontstaan, door bijvoorbeeld een bepaalde (schrikwekkende) situatie, waarna hij weer verdwijnt als de oorzaak ervan is verdwenen.

Waar komt angst vandaan

Sommige mensen hebben van nature een angstig karakter. Wanneer de vertrouwde wereld dan door dementie steeds verder in de mist verdwijnt, is het recept claimend en angstig gedrag. Ook als je van nature geen angstig karakter hebt. Bij veel soorten dementie brokkelt het langetermijngeheugen langzaam af. De Herinneringen die we als laatste hebben gemaakt, vervagen als eerste. Mensen beseffen dan niet meer dat hun kinderen al voor zichzelf kunnen zorgen bijvoorbeeld. Door dementie hebben mensen last van hallucinaties en wanen; deze kunnen ook angst veroorzaken. Vooral bij mensen met Lewy-body-dementie of de ziekte van Parkinson komt dat vaak voor.

Angst en dementie

Iedereen is wel eens angstig. Bij ons lukt het met gezonde hersenen soms nog wel om onszelf te kalmeren of een oplossing te vinden. Maar stel je voor dat je dat niet meer kan omdat je door dementie een beschadigd brein hebt. Dat je de hele dag een gevoel van hevige angst hebt en jezelf niet meer kalm kan krijgen. Angst is een emotie die helpt te reageren op gevaar. Het lichaam raakt in opperste staat van paraatheid waardoor het hart sneller gaat kloppen, de ademhaling sneller gaat, de bloeddruk omhoog gaat en spieren zich samen spannen. Als we nooit angst hadden of zouden voelen, zouden we bijvoorbeeld niet uitkijken bij het oversteken. Een beetje angst is dus gezond. Maar bij sommige mensen neemt angst de overhand.

Angst en psychiatrie

Angst is een symptoom dat ook bij alle psychiatrische stoornissen kan voorkomen. Men zegt wel eens dat uiteindelijk alles om angst draait. Uit grote studies blijkt dat angststoornissen en dwangstoornissen vaak samen gaan met de stemmingsstoornissen die een gezamenlijke erfelijke basis hebben. Neurologisch gezien draait het bij deze mensen om de neurotransmitters als serotonine (een stofje in de hersenen dat zenuwprikkels overbrengt en aangemaakt wordt bij angst). Angststoornissen zijn die aandoeningen waarbij angst het voornaamste symptoom is.

Mensen met een psychose of met een depressie kunnen echter vele malen angstiger zijn dan iemand met een angststoornis. Elke psychotische behandeling zou zich bezig moeten houden met hoe iemand met de angst omgaat. Vervolgens is het belangrijk om een strategie aan te leren om de angst de baas te blijven. Het kan trouwens zijn dat angst te maken heeft met het falen van eerdere strategieën of met andere oorzaken.

Omgang met angst

Wat helpt jou als je angstig bent. Zeggen dat de angst onnodig is werkt vaak averechts. Voor de meeste mensen werkt acceptatie en begrip van een ander het beste. Wanneer je je angst bij iemand kwijt wilt, kun je het weg laten glijden. Tijdens angstige momenten:

• Probeer te luisteren en het begrijpen wat de angst voor een ander betekent. Je denkt misschien dat dit tijd kost, maar levert juist tijd op. Soms lukt om de ander naar een lager niveau van angst te brengen waardoor er weer andere gesprekken mogelijk zijn.
• Respecteer de dwangmatigheid. Als iemand twaalf keer zijn handen moet wassen of drie keer de deur moet sluiten dan is dat maar zo. Dwangmatige handelingen geven angstige mensen rust. En geven een gevoel van controle.
• Stel grenzen zonder het persoonlijk te maken.
• Wijs de persoon met angst nooit af, dit versterkt het gevoel van onveiligheid meer.

Angst voorkomen

• Geef vaste dagstructuur en bezigheden;
• Wees begripvol en consequent;
• Doe wat je belooft;
• Probeer zelfvertrouwen te kweken;
• Let op dat je iemand niet onder- of overschat;
• Vraag hulp van een psycholoog of een ander.

Media

• https://youtu.be/-weum73UKsk
• https://youtu.be/2WcSXEa3HCg
• https://youtu.be/llKxn5Hf8LE
• Waarom hebben we angst? op NPO Kennis