Spoorlijn Amsterdam - Elten

Spoorlijn Amsterdam - Elten
Opening	In fasen tussen 1843 en 1856
Sluiting
Land	Nederland
Deelgebied(en)	Midden Nederland
Van naar	Station Amsterdam Centraal Station Zevenaar - Elten
Aantal huidige stations	26
Status	In gebruik door NS
Portaal Openbaar vervoer

De spoorlijn Amsterdam-Arnhem, ook wel de Rhijnspoorweg genoemd, is een spoorlijn tussen station Amsterdam Centraal en station Arnhem (station Zevenaar - Elten). De spoorlijn is een van de belangrijkste spoorwegen van Nederland en de belangrijkste spoorlijn voor grensoverschrijdend verkeer richting Duitsland. De lengte van de route is ongeveer 92 kilometer.

Op 18 december 1843 werd het eerste deel tussen station Amsterdam-Weesperpoort en station Utrecht Centraal geopend. Op 17 juni 1844 werd het tweede deel tussen Utrecht CS en station Driebergen-Zeist ingehuldigd. Op 15 maart 1845 volgde het traject tussen Driebergen-Zeist en Station Veenendaal-De Klomp, en twee maanden later het traject van Veenendaal-De Klomp naar Arnhem. Het gehele tracé werd aanvankelijk aangelegd in 1945 millimeter breedspoor, maar dit profiel paste niet bij het Duitse spoorwegnet, daarom moest het tracé in 1855 volledig worden omgebouwd naar normaalspoor (1435 millimeter).

Bijna elf jaar na voltooiing van het oorspronkelijke tracé werd er verder gebouwd richting Duitsland. Op 15 februari 1856 werd het traject naar de Duitse grens bij Zevenaar op de spoorlijn Oberhausen-Arnhem geopend. Met de aanleg van deze lijn konden treinen uit Amsterdam nu ook de Duitse steden Duisburg, Düsseldorf en Keulen bereiken op de hoofdlijn van de Köln-Minden Spoorweg Maatschappij.

Pas op 15 oktober 1939 werd het laatste deel van station Amsterdam-Weesperpoort via station Amsterdam Muiderpoort naar station Amsterdam Centraal geopend. Het Weesperpoortstation was tussen 1843 en 1939 in gebruik en kort daarna gesloopt (nu Wibautstraat). Naast dit station stond ook het eindstation van de Gooische Stoomtram, die een tramdienst onderhield naar Diemen, Muiden, Naarden, Laren en Hilversum; in de volksmond De Gooische Moordenaar genoemd. Ook de Gooische verdween daar in 1940 nadat een groot deel van de lijn was 'verbusd'.

De elektrificatie met de toen gangbare 1.500 volt gelijkstroom vond plaats op het traject van Amsterdam naar Arnhem op 7 april 1938 en het traject van Arnhem naar Emmerich am Rhein op 22 mei 1966. Inmiddels is het traject naar Utrecht voorbereid op de omschakeling naar de inmiddels internationaal gangbare 25.000 volt wisselstroom.

Toen de spoorwegen nog volledig onder beheer van de Nederlandse spoorwegen waren reed de ICE International het gehele traject van Frankfurt am Main naar Amsterdam, de Nachttrein van Innsbruck en Wenen en van Zürich naar Amsterdam, en de Intercity's van station Nijmegen naar station Den Helder. Intercity's rijden ook op delen van het traject van Nijmegen naar Schiphol, van station Arnhem naar station Rotterdam, van station Maastricht naar station Alkmaar, van Maastricht naar station Enkhuizen, van station Venlo naar Schiphol, van Venlo naar station Dordrecht en van station Heerlen naar Enkhuizen, evenals de Sprinters van Arnhem naar Ede-Wageningen, van station Rhenen naar station Breukelen, van Driebergen-Zeist naar Uitgeest en van Rotterdam via Woerden en Breukelen naar Amsterdam. De route is ook belangrijk voor het goederenverkeer tussen Amsterdam en Duitsland.

Het gedeelte Amsterdam - Utrecht werd uitgebreid van 2 naar 4 sporen. Langzame treinen maken voornamelijk gebruik van de binnensporen, terwijl snelle treinen gebruik maken van de buitensporen. Het tracé is verbreed voor een maximale snelheid van 200 km/uur en voorzien van een bovenleiding die omschakelbaar is naar 25 kV 50 Hz.

De hoofdroute is nog altijd in gebruik door de Nederlandse Spoorwegen. De treindienst Arnhem - Zevenaar wordt verzorgd door Keolis - Syntus. De zijlijnen Arnhem - Winterswijk en Arnhem - Terborg door Arriva.

Stations

• Station Amsterdam Centraal
• Station Amsterdam Muiderpoort
• Station Amsterdam Amstel
• Station Duivendrecht
• Station Amsterdam Bijlmer ArenA
• Station Amsterdam Holendrecht
• Station Abcoude
• Station Breukelen
• Station Maarssen
• Station Utrecht Zuilen
• Station Utrecht Centraal
• Station Utrecht Vaartsche Rijn
• Station Bunnik
• Station Driebergen-Zeist
• Station Maarn
• Station Veenendaal-De Klomp
• Station Ede-Wageningen
• Station Wolfheze
• Station Oosterbeek
• Station Arnhem Centraal
• Via station Arnhem Velperpoort - Station Westervoort - station Duiven - station Zevenaar - station Emmerich-Elten (net over de grens Duitsland)