Frederik Hendrik van Oranje-Nassau: verschil tussen versies

Huidige versie van 11 feb 2024 om 10:18

Frederik Hendrik (29 januari 1584 te Delft – 14 maart 1647), was de jongste zoon van Willem van Oranje en Louise de Coligny. Hij was stadhouder van Holland, Zeeland, Utrecht, Gelderland en Overijssel. Verder was hij Prins van Oranje en graaf van Nassau (zie ook Huis van Oranje-Nassau). Hij volgde zijn halfbroer Maurits van Oranje op in 1625 en regeerde tot 1647. Dit kwam mede doordat Maurits nooit getrouwd is geweest en geen wettelijke kinderen had (wel kinderen bij niet met hem getrouwde vrouwen). De laatste zeven jaar van zijn leven was Frederik Hendrik ook stadhouder van Groningen (1640-1647).

Als de officier (eerst kapitein-generaal en later admiraal-generaal van de hele unie) in de Nederlandse oorlogen tegen Spanje, was zijn belangrijkste prestatie het succesvolle beleg van 's-Hertogenbosch in 1629. Het was de belangrijkste Spaanse basis en een goed versterkte stad beschermd door een ervaren Spaans garnizoen en door enorme waterwerken als verdedigingslinie. Zijn strategie was het succesvol uitschakelen van de overstromingsdreiging van het gebied rond 's-Hertogenbosch met inzet van watermolens en zijn verovering van het Spaanse pakhuis bij Wesel (een stad in Noordrijn-Westfalen, Duitsland).

Leven

Frederik Hendrik werd geboren op 29 januari 1584 in Delft, Holland, Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Hij was het jongste kind van Willem van Oranje (Willem de Zwijger) en zijn vierde vrouw Louise de Coligny. Zijn vader Willem was stadhouder van Holland, Zeeland, Utrecht en Friesland. Zijn moeder Louise was de dochter van de Hugenotenleider Gaspard de Coligny. Hij was daarmee de halfbroer van zijn voorganger Maurits van Oranje, overleden in 1625.

Frederik Hendrik werd zes maanden voor de moord op zijn vader geboren op 10 juli 1584. Als jongeman werd hij getraind om om te gaan met wapens en andere oorlogstactieken door zijn oudere broer Maurits, een van de beste generaals van zijn tijd. Nadat Maurits dreigde zijn onwettige kinderen als opvolger te legitimeren als Frederik Hendrik niet huwde, Op 4 april 1625 trouwde Frederik Hendrik met Amalia van Solms-Braunfels. Zijn onwettige zoon van Margaretha Catharina Bruyns (1595-1625), Frederick Nassau de Zuylestein werd geboren in 1624 voor zijn huwelijk. Deze zoon werd later zeven jaar gouverneur van de jonge Willem III van oranje-Nassau, die ook koning van Engeland werd. Willem III is de kleinzoon van Frederik Hendrik.

Stadhouder

Na het Twaalfjarig Bestand was er veel veranderd. Johan van Oldenbarnevelt was ter dood gebracht. Zijn halfbroer Maurits was gestorven. En ook koning Filips II was al een paar jaar dood. Toch barstte de strijd (de Tachtigjarige Oorlog) weer los, nu tegen Filips III. De Spaanse minister Gaspar de Guzmán y Pimentel (Olivares) kreeg steeds meer moeite om de Spaanse financiële zaken op orde te krijgen. Oorlog voeren kost immers veel geld. Voor de Republiek was dat wel gunstig. Bij de dood van Maurits in 1625, volgde Frederik Hendrik hem op in zijn vaderlijke waardigheden en landgoederen, en ook in de stadhouders van de vijf provincies Holland, Zeeland, Utrecht, Overijssel en Gelre, en in de belangrijke functies van kapitein en admiraal-generaal van de Unie (opperbevelhebber van het Nederlandse Staatsleger en van de Nederlandse marine). Constantijn Huygens was gedurende Frederik Hendriks stadhouderschap zijn secretaris en adviseur.

Frederik Hendrik bewees dat hij bijna net zo'n goede generaal was als zijn broer, en een veel knapper en slimmer staatsman en politicus. Tweeëntwintig jaar bleef hij aan het hoofd van de regering in de Verenigde Provinciën, en in zijn tijd bereikte de macht van het stadhouderschap zijn hoogste punt. De 'periode van Frederik Hendrik', zoals die gewoonlijk door Nederlandse schrijvers wordt genoemd, wordt over het algemeen gekoppeld aan de gouden eeuw van de republiek. Deze eeuw werd gekenmerkt door grote militaire en maritieme triomfen (overwinningen), door wereldwijde uitbreiding van de zeemacht en handel over zee; de Verenigde Oostindische Compagnie (VOC) en de West-Indische Compagnie (WIC) richting Amerika. De gouden eeuw wordt ook gekenmerkt door een prachtige uitbarsting van activiteit op het gebied van kunst en literatuur.

Oorlog voeren was ook voor de Republiek duur. Maar dankzij de spectaculaire verovering van een deel van de Spaanse Zilvervloot door Piet Hein in 1628. Die Luitenant- Admiraal was in dienst van de WIC. Op zee had men nog wel veel last van de Duinkerker kapers. In 1637 kreeg Maarten Harpertszoon Tromp het bevel over de vloot. In 1639 wist Tromp in het Kanaal een belangrijke zeeslag van de Spanjaarden te winnen. De belangrijkste militaire heldendaden van Frederik Hendrik waren de belegeringen en (terug)veroveringen op de Spanjaarden van Oldenzaal in 1626 van Grol of Groenlo in 1627, 's-Hertogenbosch in 1629, van Venlo, Roermond en Maastricht in 1632, van Breda in 1637, van Sas van Gent in 1644 en van Hulst in 1645. Een deel van zijn regering was het bondgenootschap met Frankrijk tegen Spanje. Dit was de spil van het buitenlands beleid van Frederik Hendrik geweest, maar in zijn laatste jaren offerde hij het Franse bondgenootschap op om een afzonderlijke vrede met Spanje te sluiten, waardoor de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden die macht kreeg en alle voordelen waar ze al tachtig jaar naar op zoek waren. Beter bekend als de Vrede van Münster.

Door zijn vele overwinningen werd zijn bijnaam de Stedendwinger.

Frederik Hendrik bouwde de landhuizen Huis Honselaarsdijk, Huis ter Nieuwburg en voor zijn vrouw Huis ten Bosch en renoveerde Paleis Noordeinde in Den Haag. Huis Honselaarsdijk en Huis ter Nieuwburg zijn inmiddels gesloopt.

Overlijden

Frederik Hendrik stierf op 14 maart 1647 in Den Haag. Hij liet zijn vrouw Amalia van Solms-Braunfels, zijn zoon Willem II, prins van Oranje, vier van zijn dochters en zijn onwettige zoon Frederik Nassau de Zuylestein achter.

Na de dood van Frederik Hendrik werd hij met veel pracht en praal begraven naast zijn vader en broer in Delft. Het verdrag bij de Vrede van Münster, dat een einde maakte aan de lange strijd tussen de Nederlanders en de Spanjaarden, werd pas op 30 januari 1648 ondertekend, aangezien de ziekte en de dood van de stadhouder vertraging in de onderhandelingen hadden veroorzaakt. Het verdrag gaf aan dat de Republiek werd losgemaakt van Spanje en het Duitse Roomse Rijk. Het nu zelfstandige grondgebied werd in Europa en de koloniën erkend. De belangrijkste godsdienst bleef het calvinisme. De gebieden in Noordelijk Brabant, Zeeuws-Vlaanderen en Limburg werden zogeheten generaliteitslanden. Dat zijn gebieden die onder het bestuur van de Staten-Generaal vielen.

Willem II werd zijn opvolger als bevelhebber en stadhouder van Holland, Zeeland, Utrecht, Overijssel, Gelderland en Groningen vanaf 1647. Friesland had Willem Frederik van Nassau-Dietz als Stadhouder vanaf 1640 en hij werd Stadhouder van Groningen vanaf 1650.

Frederik Hendrik liet een verslag van zijn campagnes achter in zijn Mémoires de Frédéric Henri (Amsterdam, 1743).

Zijn weduwe gaf opdracht tot een uitgebreid mausoleum (soort praalgraf) in de Oranjezaal, een rondom beschilderde balzaal met scènes uit zijn leven en verwijzingen naar zijn goed bestuur gebaseerd op zijn prestaties.

Wapen van Frederik Hendrik

Kinderen

Op 4 april 1625 trouwde Frederik Hendrik met Amalie van Solms-Braunfels. Ze kregen 9 kinderen:

Willem II van Oranje (27 mei 1626 – 6 november 1650), later stadhouder.
Louise Henriëtte (7 december 1627 – 18 juni 1667)
Henriëtte Amalia (26 oktober 1628 – december 1628)
Elisabeth (4 augustus 1630 – 4 augustus 1630)
Isabella Charlotte (28 april 1632 – april 1642)
Albertine Agnes (9 april 1634 – 24 mei 1696), de "stammoeder" van het huidige koningshuis, trouwt op 2 mei 1652 met Willem Frederik van Nassau-Dietz (1613-1664), de "stamvader".
Henriëtte Catharina (10 februari 1637 – 3 november 1708)
Hendrik Lodewijk (30 november 1639 – 29 december 1639)
Maria Henriëtta (5 september 1642 – 20 maart 1688)

Ridderorde

Frederik Hendrik van Oranje - Nassau, Prins van Oranje (1584 - 1647) kreeg de Orde van de Kousenband in 1627 van de Engelse koning Karel I. Op het wapen te zien als een soort riem.

@@ Regel 5: / Regel 5: @@
 == Leven ==
-Frederik Hendrik werd geboren op 29 januari 1584 in Delft, Holland, [[Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden]]. Hij was het jongste kind van [[Willem  van Oranje]] (Willem de Zwijger) en zijn vierde vrouw [[Louise de Coligny]]. Zijn vader Willem was stadhouder van Holland, Zeeland, Utrecht en Friesland. Zijn moeder Louise was de dochter van de Hugenotenleider Gaspard de Coligny.  Hij was daarmee de halfbroer van zijn voorganger [[Maurits van Oranje]], overleden in 1625.
+Frederik Hendrik werd geboren op 29 januari 1584 in Delft, Holland, [[Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden]]. Hij was het jongste kind van [[Willem van Oranje]] (Willem de Zwijger) en zijn vierde vrouw [[Louise de Coligny]]. Zijn vader Willem was stadhouder van Holland, Zeeland, Utrecht en Friesland. Zijn moeder Louise was de dochter van de Hugenotenleider Gaspard de Coligny.  Hij was daarmee de halfbroer van zijn voorganger [[Maurits van Oranje]], overleden in 1625.
 Frederik Hendrik werd zes maanden voor de moord op zijn vader geboren op 10 juli 1584. Als jongeman werd hij getraind om om te gaan met wapens en andere oorlogstactieken door zijn oudere broer Maurits, een van de beste generaals van zijn tijd. Nadat Maurits dreigde zijn onwettige kinderen als opvolger te legitimeren als Frederik Hendrik niet huwde, Op 4 [[april]] 1625 trouwde Frederik Hendrik met [[Amalia van Solms|Amalia van Solms-Braunfels]]. Zijn onwettige zoon van Margaretha Catharina Bruyns (1595-1625), Frederick Nassau de Zuylestein werd geboren in 1624 voor zijn huwelijk. Deze zoon werd later zeven jaar gouverneur van de jonge [[Willem III van Oranje-Nassau|Willem III van oranje-Nassau]], die ook koning van Engeland werd. Willem III is de kleinzoon van Frederik Hendrik.
 === Stadhouder ===
-Na het Twaalfjarig Bestand was er veel veranderd. Johan van Oldenbarnevelt was ter dood gebracht. Zijn halfbroer Maurits was gestorven. En ook koning Filips II was al een paar jaar dood. Toch barstte de strijd (de Tachtigjarige Oorlog) weer los, nu tegen Filips III. De Spaanse minister Gaspar de Guzmán y Pimentel (Olivares) kreeg steeds meer moeite om de Spaanse financiele zaken op orde te krijgen. Oolog voeren kost immers veel geld. Voor de Republiek was dat wel gunstig. Bij de dood van Maurits in 1625, volgde Frederik Hendrik hem op in zijn vaderlijke waardigheden en landgoederen, en ook in de stadhouders van de vijf provincies Holland , Zeeland , Utrecht , Overijssel en Gelre , en in de belangrijke functies van kapitein en admiraal-generaal van de Unie (opperbevelhebber van het Nederlandse Staatsleger en van de Nederlandse marine).
+Na het Twaalfjarig Bestand was er veel veranderd. Johan van Oldenbarnevelt was ter dood gebracht. Zijn halfbroer Maurits was gestorven. En ook koning [[Filips II van Spanje|Filips II]] was al een paar jaar dood. Toch barstte de strijd (de [[Tachtigjarige Oorlog]]) weer los, nu tegen [[Filips III van Spanje|Filips III]]. De Spaanse minister Gaspar de Guzmán y Pimentel (Olivares) kreeg steeds meer moeite om de Spaanse financiële zaken op orde te krijgen. Oorlog voeren kost immers veel geld. Voor de Republiek was dat wel gunstig. Bij de dood van Maurits in 1625, volgde Frederik Hendrik hem op in zijn vaderlijke waardigheden en landgoederen, en ook in de stadhouders van de vijf provincies Holland, Zeeland, Utrecht, Overijssel en Gelre, en in de belangrijke functies van kapitein en admiraal-generaal van de Unie (opperbevelhebber van het Nederlandse Staatsleger en van de Nederlandse marine). [[Constantijn Huygens]] was gedurende Frederik Hendriks stadhouderschap zijn secretaris en adviseur.
 Frederik Hendrik bewees dat hij bijna net zo'n goede generaal was als zijn broer, en een veel knapper en slimmer staatsman en politicus. Tweeëntwintig jaar bleef hij aan het hoofd van de regering in de Verenigde Provinciën, en in zijn tijd bereikte de macht van het stadhouderschap zijn hoogste punt. De 'periode van Frederik Hendrik', zoals die gewoonlijk door Nederlandse schrijvers wordt genoemd, wordt over het algemeen gekoppeld aan [[Gouden Eeuw (Nederland)|de gouden eeuw]] van de republiek. Deze eeuw werd gekenmerkt door grote militaire en maritieme ''triomfen'' (overwinningen), door wereldwijde uitbreiding van de zeemacht en handel over zee; de [[Verenigde Oostindische Compagnie]] (VOC) en de [[West-Indische Compagnie]] (WIC) richting Amerika. De gouden eeuw wordt ook gekenmerkt door een prachtige uitbarsting van activiteit op het gebied van kunst en literatuur.
-Oorlog voeren was ook voor de Republiek duur. Maar dankzij de spectaculaire verovering van een deel van de Spaanse [[Spaanse vloot|Zilvervloot]] door [[Piet Hein]] in 1628. De Luitenant- Admiraal was in dienst van de WIC. Op zee had men nog wel veel last van de Duinkerker kapers. In 1637 kreeg [[Maarten Tromp|Maarten Harpertszoon Tromp]] het bevel over de vloot. In 1639 wist Tromp in het Kanaal een belangrijke zeeslag van de Spanjaarden te winnen. De belangrijkste militaire heldendaden van Frederik Hendrik waren de belegeringen en (terug)veroveringen op de Spanjaarden van [[Oldenzaal]] in 1626 van [[Grol]] of Groenlo in 1627, [['s-Hertogenbosch]] in 1629, van [[Venlo]], [[Roermond]] en [[Maastricht]] in 1632, van [[Breda]] in 1637, van [[Sas van Gent]] in 1644 en van [[Hulst (stad)|Hulst]] in 1645.  Een deel van zijn regering was het bondgenootschap met Frankrijk tegen Spanje. Dit was de spil van het buitenlands beleid van Frederik Hendrik geweest, maar in zijn laatste jaren offerde hij het Franse bondgenootschap op om een afzonderlijke vrede met Spanje te sluiten, waardoor de [[Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden]] die macht kreeg en alle voordelen waar ze al tachtig jaar naar op zoek waren. Beter bekend als de  [[Vrede van Münster]].
+Oorlog voeren was ook voor de Republiek duur. Maar dankzij de spectaculaire verovering van een deel van de Spaanse [[Spaanse vloot|Zilvervloot]] door [[Piet Hein]] in 1628. Die Luitenant- Admiraal was in dienst van de WIC. Op zee had men nog wel veel last van de Duinkerker kapers. In 1637 kreeg [[Maarten Tromp|Maarten Harpertszoon Tromp]] het bevel over de vloot. In 1639 wist Tromp in het Kanaal een belangrijke zeeslag van de Spanjaarden te winnen. De belangrijkste militaire heldendaden van Frederik Hendrik waren de belegeringen en (terug)veroveringen op de Spanjaarden van [[Oldenzaal]] in 1626 van [[Grol]] of Groenlo in 1627, [['s-Hertogenbosch]] in 1629, van [[Venlo]], [[Roermond]] en [[Maastricht]] in 1632, van [[Breda]] in 1637, van [[Sas van Gent]] in 1644 en van [[Hulst (stad)|Hulst]] in 1645.  Een deel van zijn regering was het bondgenootschap met Frankrijk tegen Spanje. Dit was de spil van het buitenlands beleid van Frederik Hendrik geweest, maar in zijn laatste jaren offerde hij het Franse bondgenootschap op om een afzonderlijke vrede met Spanje te sluiten, waardoor de [[Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden]] die macht kreeg en alle voordelen waar ze al tachtig jaar naar op zoek waren. Beter bekend als de  [[Vrede van Münster]].
 Door zijn vele overwinningen werd zijn bijnaam de Stedendwinger.
@@ Regel 23: / Regel 23: @@
 Frederik Hendrik stierf op 14 maart 1647 in Den Haag. Hij liet zijn vrouw Amalia van Solms-Braunfels, zijn zoon [[Willem II van Oranje|Willem II]], prins van Oranje, vier van zijn dochters en zijn onwettige zoon Frederik Nassau de Zuylestein achter.
-Na de dood van Frederik Hendrik werd hij met veel pracht en praal begraven naast zijn vader en broer in Delft. Het verdrag bij de [[Vrede van Münster]], dat een einde maakte aan de lange strijd tussen de Nederlanders en de Spanjaarden, werd pas op 30 januari 1648 ondertekend, aangezien de ziekte en de dood van de stadhouder vertraging in de onderhandelingen hadden veroorzaakt. Het verdrag gaf aan dat de Republiek werd losgemaakt van [[Spanje]] en het Duitse Roomse Rijk. Het nu zelfstandige grondgebied werd in Europa en de koloniën erkend. De belangrijkste godsdienst bleef het calvinisme. De gebieden in Noordelijk Brabant, Zeeuws-Vlaanderen en Limburg werden zogeheten generaliteitslanden. Dat zijn gebieden die onder het bestuur van de Staten-Generaal vielen.
+Na de dood van Frederik Hendrik werd hij met veel pracht en praal begraven naast zijn vader en broer in Delft. Het verdrag bij de [[Vrede van Münster]], dat een einde maakte aan de lange strijd tussen de Nederlanders en de Spanjaarden, werd pas op 30 januari 1648 ondertekend, aangezien de ziekte en de dood van de stadhouder vertraging in de onderhandelingen hadden veroorzaakt. Het verdrag gaf aan dat de Republiek werd losgemaakt van [[Spanje]] en het Duitse Roomse Rijk. Het nu zelfstandige grondgebied werd in Europa en de koloniën erkend. De belangrijkste godsdienst bleef het [[Johannes Calvijn|calvinisme]]. De gebieden in Noordelijk Brabant, Zeeuws-Vlaanderen en Limburg werden zogeheten generaliteitslanden. Dat zijn gebieden die onder het bestuur van de Staten-Generaal vielen.
 [[Willem II van Oranje|Willem II]] werd zijn opvolger als bevelhebber en stadhouder van Holland, Zeeland, Utrecht, Overijssel, Gelderland en Groningen vanaf 1647. Friesland had [[Willem Frederik van Nassau-Dietz]] als Stadhouder vanaf 1640 en hij werd Stadhouder van Groningen vanaf 1650.