Holocaust

Let op! Sommige kinderen kunnen onderstaande tekst als schokkend (of eng) ervaren. Zij kunnen dit artikel lezen of bespreken met een volwassene.

Je moest als Jood een gele ster dragen, een Jodenster.

De Holocaust was een periode in de geschiedenis van de wereld, voornamelijk tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het was een tijd waarin miljoenen mensen, vooral Joden, werden vervolgd en vermoord door de nazi's, een groep mensen die toen Duitsland leidden.

Het ontstaan van de Holocaust

In 1933 kwam Adolf Hitler aan de macht in Duitsland. Hitler had een hekel aan Joden, dat kwam door een aantal redenen. Ten eerste zag Hitler de Joden als een minderwaardig volk, die geen echte Duitsers waren, maar vreemdelingen die van buiten Europa kwamen. De nazi's verspreidden leugens over Joden, zeiden dat ze de schuld waren van alle problemen en wilden hen uit de samenleving verwijderen.

Ten tweede vond Hitler dat Joden uit waren op wereldheerschappij. Joden zouden alle banken, de media controleren en hoge politieke functies hebben. Ook het zo gehate communisme was een Joods complot voor wereldheerschappij. Doordat veel bankiers Joods waren gaf Hitler de Joden ook de schuld van de economische crisis. Deze gedachte kwam voort uit de dolkstootlegende.

Toen Hitler net aan de macht kwam in Duitsland, werden er al een aantal maatregelen uitgevoerd tegen de Joden. Joodse mensen mochten bijvoorbeeld niet meer als leerkracht, tandarts, dokter of advocaat werken. Ook kregen zij een grote "J" in hun paspoort om aan te geven dat ze Joods waren. Daarnaast kwamen ook de Nuremberg rassenwetten. Deze wetten bepaalde wie van Joods bloed was en wie niet, en daarnaast verboden deze wetten ook huwelijk en geslachtsgemeenschap tussen Joden en niet-Joodse Duitsers.

Om het Duitse volk tegen de Joden te laten keren maakte de nazi's veel gebruik van propaganda en indoctrinatie. Kinderen op school leerde bijvoorbeeld dat je Joden kon herkennen aan hun grote haak neuzen, zwarte haar en ogen, donkere huidskleur en kleine en dikke lichaamsbouw. Onder leiding van de Duitse minister van Volksverlichting en Propaganda Joseph Goebbels werden er ook Duitse propaganda films gemaakt. Een van de beruchtste is de eeuwige jood, een film die ook in Nederlandse vertaling kwam.

In 1938 vond de Kristalnacht plaats in Duitsland. Winkels, scholen, ziekenhuizen, gebedshuizen en begraafplaatsen van de Joden werden compleet verwoest. Tijdens deze gebeurtenis raakten veel Joden gewond. 91 mensen kwamen hierbij om het leven. Deze nacht wordt de Kristalnacht genoemd omdat er overal glas op straat lag. De nazi's beschreven dit als een spontane woedeuitbarsting van het Duitse volk. Echter was de Kristalnacht gepland door de SS.

Arbeit macht Frei stond boven de poort van het concentratiekamp Auschwitz. Het betekent dat als er hard gewerkt wordt er niks met je kan gebeuren. Dit was een leugen om de gevangenen rustig te houden.

De Jodenvervolging in Nederland

In 1940 werd Nederland bezet door de Duitsers. De Duitsers waren nu de baas in Nederland en bepaalden de regels. De Joden werden daardoor steeds meer buitengesloten van de Nederlanders. Bij markten, bioscopen en dierentuinen kwamen borden te staan waarop stond: verboden voor Joden. Alle Joodse mensen vanaf 6 jaar werden verplicht om een gele ster te dragen. Deze ster werd ook wel de Jodenster genoemd. De ster moest duidelijk op de kleding te zien zijn, zodat iedereen kon zien dat je Joods was. De ster had de vorm van een Davidster: een ster met 6 hoeken en in het midden het woord Jood.

De Duitsers wilden zo snel mogelijk van de Joden af. Daarom moesten alle Joodse mensen hun huis verlaten. Zij moesten in speciale Joodse wijken en getto's gaan wonen. Het was voor de Joden niet fijn om daar te wonen. Ze hadden weinig eten en drinken. Ook mochten ze niet zomaar weggaan uit de wijk of getto. Zij moesten hiervoor toestemming vragen aan de Duitsers.

In heel Europa waren er verschillende soorten kampen. Zo had je bijvoorbeeld kampen voor politieke gevangenen, werkkampen, doorvoerkampen en vernietigingskampen. In Nederland waren er ook kampen. De twee belangrijkste kampen in Nederland waren kamp Westerbork en kamp Vught. De meeste Joden uit Nederland werden naar deze kampen toegestuurd. Kamp Westerbork was het doorvoerkamp. De Joden werden hier tijdelijk naartoe gebracht. Later werden ze met de trein afgevoerd naar een vernietigingskamp in het oosten van Europa. Om ervoor te zorgen dat de Joden rustig bleven, waren er verschillende activiteiten in het kamp. Zo waren er bijvoorbeeld een school, een werkatelier, muziek en sportactiviteiten.

Kentekenen voor verschillende groepen in de concentratiekampen

Kamp Vught was het ergste concentratiekamp in Nederland. Het was een groot kamp waar veel gevangenen in terecht konden. In 1943 kwamen de eerste gevangenen aan in dit kamp. Het kamp was alleen nog niet af en moest door de gevangenen afgemaakt worden. Dit was zwaar werk en veel gevangenen kwamen hierdoor om het leven. Niet alleen Joodse mensen werden gevangen gehouden in dit kamp. Ook gehandicapten, homoseksuelen, Jehova's getuige, criminelen en misdadigers en Sinti en Roma. Om de gevangenen goed uit elkaar te kunnen houden, kregen ze allemaal een gekleurde driehoek:

• Geel was voor de Joodse gevangenen

• Rood was voor politieke gevangenen en verzetsstrijders

• Groen was voor de misdadigers

• Paars was voor christenen die veel van de Bijbel wisten (Bibelförscher)

• Zwart was voor de criminelen

• Bruin was voor de Sinti en Roma (bepaalde bevolkingsgroepen)

• Roze was voor de homoseksuelen

Anne Frank is de meeste bekende Nederlandse persoon die naar het concentratiekamp is gegaan. Titus Brandsma was een priester die naar het kamp moest vanwege zijn protest tegen de Jodenvervolging. Ook mensen met kleine vergrijpen, zoals Piet Vincent die niet het juiste Ausweiss in de trein had, moesten naar het concentratiekamp. Iemand anders was Victor Frankl. Hij heeft na 3 jaar in verschillende concentratiekampen gezeten te hebben, een boekje geschreven over de vraag wat de zin van het leven na al die ellende.

De vervolgingen

Er zijn in de Tweede Wereldoorlog bijna zes miljoen Joden omgekomen, onder andere in door de nazi's beheerde concentratiekampen en Joodse getto's. Als Jood mocht je bijna niets, zoals bijvoorbeeld niet in de bioscoop, niet met de tram mee, je mocht geen fiets hebben, en nog meer van dat soort regels. Ook werden Joden uitgesloten van bepaalde beroepen.

Joden werden met treinen vervoerd naar een concentratiekamp, in Nederland gingen de meeste Joden eerst naar het doorvoerkamp Westerbork, en daarna naar een werkkamp of vernietigingskamp, meestal in Polen of Duitsland. In Nederland zijn twee keer zoveel joden gedeporteerd als uit België en drie keer meer dan uit Frankrijk. Naast de Joden werden ook Roma's, krijgsgevangen, communisten, gehandicapten en Jehova's Getuigen systematisch vermoord in zogenaamde, vernietigingskampen. Ook werden veel Joden en communisten door zogenaamde Einsatzgruppen, dat zijn moordgroepen, vermoord. De Duitsers deden dit vooral in Rusland.

Propagandafilm uit 1940

Het einde van de Jodenvervolging en de Tweede Wereldoorlog

In 1944 begon de bevrijding van Europa door de geallieerden. De geallieerden waren de Amerikaanse, Canadese en Engelse soldaten. De Duitsers werden vrij snel uit Frankrijk en België weggejaagd. Het bevrijden van Nederland lukte niet meteen. Het lukte de geallieerden om het zuiden van Nederland te bevrijden. De rest van Nederland, het noorden, was nog bezet door de Duitsers. Er was in het noorden van Nederland weinig tot geen voedsel en dat leidde tot de hongerwinter. Omdat er bijna geen voedsel meer was en de mensen toch ontzettend honger hadden, werden er bloembollen gegeten. Op 5 mei 1945 lukte het de Canadezen om de rest van Nederland te bevrijden. De oorlog was voorbij.

Na de oorlog moest heel Europa weer worden opgebouwd. Alles was vernield door de oorlog. Voor de wederopbouw was veel geld nodig en dat had Europa niet meer. Gelukkig wilden de Amerikanen ons helpen met geld, grondstoffen en levensmiddelen zoals voedsel en medicijnen. De Amerikanen hadden voor meer dan 12 miljard dollar uitgegeven voor de hulp aan Europa.

De Joden hadden het na de oorlog nog steeds erg zwaar. Veel vrienden en familieleden waren omgekomen tijdens de oorlog. De spullen van de Joden waren verkocht of geveild. De huizen waren overgenomen door andere gezinnen. De Joden hadden dus eigenlijk niks meer en moesten helemaal opnieuw beginnen.

In 1948 werd er in Parijs een wet bedacht. Die wet heet het Genocideverdrag. In het verdrag staat dat niemand het recht heeft om zomaar bepaalde bevolkingsgroepen te vermoorden. Deze wet moet voorkomen dat er nooit meer zoiets gebeurt als in de Tweede Wereldoorlog. In totaal hebben 142 landen een handtekening onder dit verdrag gezet.

Gaskamer selectie

Gaskamers en selectie

In de vernietigingskampen waren er ook gaskamers. Die gaskamers waren voor de mensen die zwak jong een handicap verstandelijke beperking en vrouwen die zwanger waren, oftewel iedereen. De gaskamers waren ruimtes waarin mensen werden gestopt en vergast werden, je had geen overlevingskans, er zijn geruchten gegaan dat een meisje in een plas water was gevallen en het had overleefd, maar tevergeefs ze werd toen ze naar buiten kwam doodgeschoten, daar zijn ook twee films over gemaakt the grey zone en de film The Son of Saul.

Herdenking

Jaarlijks wordt er op de laatste zondag van januari in Amsterdam bij het Auschwitzmonument de holocaust herdacht. Dit valt nagenoeg samen met het International Holocaust Remembrance Day op 27 januari (Internationale Herdenkingsdag voor de Holocaust). Ook op 4 mei vinden herdenkingen door heel Nederland plaats.

Videoclips

• Holocaust en vraag naar de zin van deze ellende
• De religieuze achtergrond van de holocaust
• De evolutietheorie als verklaring voor het racisme van Hitler
• Esther. Een moedige vrouw die 2500 jaar een Holocaust wist te voorkomen
• Esther filmtrailer