Factchecking

"Factcheckers" in Brazilië die factchecking aan het doen zijn.

Factchecking (Nederlands: feitencontrole) is het controleren of dingen (zoals nieuwsberichten of dergelijke) wel echt kloppen. De mensen die dit doen worden factcheckers genoemd. Zij controleren vaak bijvoorbeeld van het nieuws of het echt waar is of nepnieuws. Ook kan bijvoorbeeld een foto oorspronkelijk gemaakt zijn bij een andere gebeurtenis, of deepfake zijn: 'in elkaar geknutseld'. Bij controle daarop kunnen ze ook gebruik maken van Open Source Intelligence (OSINT).

Er zijn wereldwijd organisaties die doen aan factchecking. En in Nederland is er bijvoorbeeld: nieuwscheckers.nl/, in België: Factcheck.Vlaanderen, maar ook diverse media doen er zelf aan.

Journalisten doen vaak een dubbelcheck om zeker te weten dat een nieuwtje wel klopt. Als twee of meer bronnen hetzelfde aangeven, dan is het al zekerder. Echter in bijvoorbeeld oorlogsomstandigheden wordt dat al lastiger.

Het is voor kinderen dan ook best lastig om na te gaan of iets wat in de sociale media wordt beweerd allemaal wel klopt. Je moet soms best moeite doen om feiten te controleren. Dat is zelfs wel lastig binnen een encyclopedie als WikiKids en Wikipedia, omdat iedereen daar vrij toegang toe heeft. Moderatoren en andere vrijwilligers kijken niet alleen of de artikelen taalfouten bevatten, maar controleren ook op de inhoud voor zover dat kan. In geval van twijfel wordt er overleg gepleegd. Het is dan ook niet verkeerd om als gebruiker van WikiKids zelf ook dingen (elders) extra na te kijken en in geval van twijfel vragen te stellen via de boomhut.

De huidige mogelijkheden van kunstmatige intelligentie (AI) op computergebied als ChatGPT en Deepfake maken het er ook niet gemakkelijker op. Dingen kunnen daarop bedrieglijk echt zijn. Soms kun je met je gevoel zoiets hebben van "Dit klopt niet". Met je gezonde verstand en door verder te zoeken moet je dan dus nagaan of het wel of niet waar is.