Ridder

Adel
Keizer
Koning
Prins
Hertog
Markies
Graaf
Burggraaf
Baron
Ridder
Jonkheer

Een ridder is een soort soldaat in de middeleeuwen. De ridder is in dienst van een ander bijvoorbeeld een koning, een hertog of een andere ridder. De ridder heeft een eed van trouw afgelegd aan zijn heer.

Wie vandaag de dag een lintje verdient rond koningsdag, kan ook een ridder zijn.

Waar moesten ridders zich aanhouden?

Een ridder moest zich aan een gedragscode houden. Deze bestond uit waarden, waaronder:

• Barmhartigheid (helpen van de medemens)
• Nederigheid (bescheiden opstellen)
• Eer
• Opoffering
• Godvrezendheid (geloven in God)
• Trouw
• Rechtschapenheid (eerlijk zijn)

Wat moesten ridders goed kunnen?

Je moest goed kunnen vechten, verdedigen en nette manieren kennen. Ze moesten ook veel moed hebben.

Wat deden de ridders?

Ridders waren er vooral om oorlog te voeren. Ze voerde ook oorlog in de omgeving van Jeruzalem. De paus stuurde ridders om dit gebied te veroveren. Ridders moesten lange reizen maken om bij Jeruzalem te komen. Dit werden kruistochten genoemd. Als de ridders niet hoefden te vechten, deden ze mee aan toernooien. In het begin werden toernooien alleen gehouden om te trainen voor de oorlog. Later werd er een heel spektakel van gemaakt. Er waren verschillende soorten toernooien. Het bekendste soort is wel het steekspel. In zo'n steekspel reden ridders te paard op elkaar af met een lans. De ridder die de ander uit het zadel kreeg, haalde het hoogst aantal punten. Naast al het vechten, hadden ridders nog andere taken. Zo moesten ze ook het landgoed van hun familie beheren, bevelen geven aan de boeren die er werkten, belasting innen, de boeren beschermen en onderlinge ruzies oplossen. Daarnaast deden de ridders vaak mee met de jacht. Hierbij reden ze op een paard met een kruisboog of een handboog. Een pijl die werd afgevuurd door een handboog, kon wel 300 meter ver komen!

Hoe werd je een ridder?

Je moest een jongen/man van adel zijn om ridder te worden. Ridder worden was namelijk heel duur. Je moest je eigen uitrusting betalen en een opleiding volgen. Vanaf je zevende werd je als page meegenomen naar een ander kasteel. Je leerde goede manieren en bediende je heer. De page kreeg onderwijs van de priester in het kasteel. Hij leerde er iets over geschiedenis, aardrijkskunde en godsdienst. Maar ook een beetje lezen en schrijven, zodat hij later zijn eigen naam kon herkennen en schrijven. Daarnaast moest hij huishoudelijke taken uitvoeren, werd gebruikt als loopjongen of deed schoonmaakwerk. Als je veertien jaar oud was werd je schildknaap. Als je schildknaap was moest je een ridder dienen en die overal mee helpen. Zo moest je helpen het harnas aan te trekken en de wapens schoonmaken. Daarnaast leerde je omgaan met verschillende wapens. Op je twintigste kon je tot ridder geslagen worden. De nacht daarvoor moest je de hele nacht bidden maar je mocht niet slapen. Daarna werd je met de platte kant van een zwaard tot ridder geslagen. De opleiding begon vroeg omdat men een ridderlijk karakter van de toekomstige ridders verwachten. Dit was namelijk: dapper en eervol zijn in de strijd, trouw aan God en zijn heer zijn, aardig tegenover zwakke mensen zijn, hen helpen en een vrouw met respect behandelen. Vroeger noemde ze ridders gewoon ruiters. Ridders waren toen soldaten die erg trouw waren aan hun heer of vorst. Ze moesten hem beloven altijd klaar te staan en hun meester te helpen in de strijd. Pas vanaf de twaalfde eeuw moesten de ridders zich aan strenge wetten houden, dat noemde ze erecodes. Deze codes werden gebruikt bij de jacht, gevechten en aan tafel. Als je ridders was, was het erg belangrijk dat je die codes serieus nam en gehoorzaamde. De eerste ridders waren in de tijd van de Middeleeuwen. Ze waren bijna altijd te paard.

Waar leefde een ridder?

Ridders leefden in kastelen. In zo’n kasteel moesten de bewoners veilig zijn tegen aanvallen van eventuele vijanden. Een kasteel werd gebouwd op een plek die moeilijk te bereiken was, bijvoorbeeld op een berg. In een kasteel woonden koningen, baronnen, ridders, bedienden en ander personeel. Het was voor de meeste bewoners geen pretje om er te wonen. Alleen de heer en zijn vrouw hadden een eigen kamer met open haard. Eten deed iedereen samen, maar het was heel weinig, vaak een stuk brood. De slotgrachten van kastelen werden gebruikt als verdediging tegen vijanden, maar er werd ook menselijk afval in gedumpt. Zo liepen menselijke uitwerpselen via een schacht naar een beerput of in de slotgracht. De beerput werd af en toe geleegd. De uitwerpselen werden dan gebruikt als mest op het platteland. Het hoorde bij de taak van de ridder om gasten te ontvangen en andere ridders, bedienden en werklui aan het werk te houden. Op de binnenplaats van het kasteel waren ridders, sergeanten en schildknapen vaak aan het oefenen voor hun strijd.

Maakte het uit of je een jongen of meisje was?

Als je ridder wilde worden moest je een jongen zijn. De vrouwen werden jonkvrouw als ze van adellijk bloed waren. Sommige vrouwen gingen mee op kruistocht. Ze zochten onder andere eten en kookten. Vrouwen van wie de man vermist raakte bij een kruistocht mocht hertrouwen. Er waren ook vrouwen die echt meevochten in de strijd. Een voorbeeld hiervan is Jeanne d'Arc. Zij versloeg de Engelsen toen zij Frankrijk binnenvielen.

Hoe zag een ridder eruit?

Maliënkolder en een plaatharnas

Als een ridder in een strijd was, droeg die een wapenuitrusting van staal, soms woog deze wel 25 kg! De eerste middeleeuwse ridders vochten in maliënkolders, die waren gemaakt van een heleboel ijzeren ringetjes. Die waren heel soepel, de ridders konden er makkelijk in bewegen. Onder een maliënkolder droegen ze een wambuis. Dit was een soort vest wat de meeste klappen van slagwapens opving. Het maliënkolder werd gebruikt als bescherming tegen pijlen en lansen. Vanaf de 13e eeuw werden er steeds meer stalen platen toegevoegd, die met gespen en riemen aan elkaar vast zaten. Aan het einde van de 15e eeuw werd het plaatsharnas over het hele lichaam gedragen. Dit was een goede bescherming tegen pijlen. Doordat de verschillende platen over elkaar heen bevestigd werden, konden de ridders nog wel het paard bestijgen. Ridders droegen ook verschillende wapens voor de strijd. Een ridder had altijd een dolk bij zich. Hiermee kon hij gevechten voeren op korte afstand, jagen en eten. Het bekendste wapen wat een ridder bij zich had, is het zwaard. Daarnaast kon een ridder ook een bijl, knots of strijdvlegel meenemen. Voor de verdediging droeg elke ridder een schild. Op zijn schild hadden ze een familiewapen staan, dat wordt ook wel heraldiek genoemd. Zo kon een ridder in een strijd herkennen wie bij wie hoorde. Een ridder gaf zijn heraldiek door aan zijn oudste zoon, daarom werd het een familiewapen. Die familiewapens verschenen op zegels van documenten en zijn zelfs nu nog te zien in zalen van kastelen en op middeleeuwse graven. Ridders reden vaak op paarden. Rijke ridders hadden soms wel drie verschillende paarden. Eén paard voor de strijd, één voor lange reizen en één voor het dragen van uitrusting.

Voorbeelden van ridders

Veel mensen kennen wel koning Arthur en zijn ridders van de ronde tafel. Het is niet bekend of dit verhaal ook echt is gebeurd. Wel geeft het een mooi geromantiseerd beeld van de ridders. Koning Arthur liet zijn ridders aan een ronde tafel zitten. Iedereen was gelijk aan elkaar. Zo ook ridder Lancelot, die niet van adel was. Het verhaal is vaak verteld op verschillende manieren. Ook erg bekend is de held Robin Hood. Hij was geen ridder, maar hij vocht wel tegen verschillende ridders. Hij leek juist een tegenstander te zijn van rijke ridders die alles voor zichzelf hielden. Hij nam geld weg bij de rijke en gaf dit aan de arme.

Ridderslag

Hoe zag de werkdag van een middeleeuwse ridder er uit?

De werkdag van de ridder bestond uit verschillende werkzaamheden, zoals oorlog voeren en de boeren op het land controleren.

Hoeveel uur werkte een ridder?

Het is niet goed in te schatten hoeveel uur een ridder per dag werkte. Dit lag aan de diverse werkzaamheden. Wanneer een ridder aan het oorlog voeren was, maakte hij veel uren. Bij het kasteel werkten de ridders afwisselende uren. Bij de volgende vraag wordt verteld wat ridders allemaal deden.

Wat voor werk hadden de ridders?

Oorlog voeren was de belangrijkste bezigheid van de ridders. De ridders waren tijdens deze strijd in goede wapenuitrusting, zoals een (slag)zwaard, lans, dolk en een schild waarop het wapen van de ridder was geschilderd. De ridders vielen kastelen en steden aan. Bij een belegering konden ridders uit twee dingen kiezen. De eerste was het kasteel omsingelen en afsluiten om zo de vijanden uit te laten hongeren. De andere manier was bruut geweld, door het kasteel dus aan te vallen. Er werd hierbij dan gebruik gemaakt van katapulten, stormrammen en belegeringstorens. Vanaf de vijftiende eeuw ontstond er ook buskruit.

Als er geen oorlog was, keek de ridder hoe het op het land ging. Ze gingen dan controleren of de boeren hun belasting wel betaalden en of ze nog iets nodig hadden. Bij een bouw van een kasteel moest een ridder kijken of de slotgracht verdiept moest worden. Verder moest hij de boekhouding doen en ging hij op jacht. Het op jacht gaan was een goede oefening voor een ridder, het gaf hen de kans om moed te tonen wanneer ze tegenover gevaarlijke dieren kwamen staan. Hier kwamen ook de drakenverhalen vandaan. Het op jacht gaan leverden vaak ook vlees op. De ridder was dus ook een soort manager van een bedrijf.

Behalve dit hielden ridders ook van vechttoernooien. Dit werd om meerdere redenen gehouden. Ten eerste voor het oefenen, maar ook in naam van een jonkvrouw of vanuit verveling. Deze toernooien bleken wel gevaarlijk te zijn, want vaak sneuvelde een ridder.

Vanaf de twaalfde eeuw, dus in de tijd van de steden en staten, werd de levensstijl van de ridders verfijnder. Ze kregen belangstelling voor literatuur, mooie kleding, exotisch eten en drinken. In die sfeer paste de hoofse liefde. De ridder aanbad een voor hem onbereikbare getrouwde vrouw. Hij schreef liefdesgedichten, vocht voor haar op toernooien en verrichtte uit haar naam heldendaden. Zij flirtte met hem en prees zijn moed. Het was haar of de dood.

Riddertoernooi

Wat deden ridders in hun vrije tijd?

Ridders hadden vaak avonden met dans en zang. Muziek was vooral voor de ontspanning, bijvoorbeeld tijdens het eten. Verder speelden ridders ook bordspellen. Dit zorgde ervoor om de lange avonden door te komen. Vooral schaken was een populaire oorlogsspel voor de ridders.

Wat voor regels en plichten had de ridder?

Volgens de riddereed moest een ridder dapper zijn en zich inzetten voor armen, weduwen en wezen. Plunderen was verboden. Er waren hierbij ook vijf hoofdwaarden geformuleerd:

• Eer
• Kracht en moed
• Trouw
• Vrijgevigheid
• Eerlijkheid. De realiteit was ondanks die mooie beloften niet altijd zo, want veel ridders toonden weinig genade bij een veldslag. Ze joegen vijanden op, wat vaak de dood tot gevolg had. Ook stond er bij een ridder vaak veel op het spel op het moment dat ze een nederlaag hadden. Meestal verloren ze hierdoor hun baan.

Weetjes

Wist je dat:

• een kemenade een van de belangrijkste plekken in het kasteel was?
• een donjon een middeleeuwse verdedigbare woontoren is?
• de ridders en vikingen in de zelfde tijd leefde.

Externe links

• Webpad ridders