Random Access Memory

Voorbeeld RAM-Geheugen op SIMM kaart

RAM is een afkorting voor Random Access Memory. Dit kan je vrij vertalen als geheugen met willekeurige toegang.

In tegenstelling tot ROM, Read Only Memory (alleen lezen-geheugen), kan je in RAM zowel lezen als schrijven. "Geheugen met willekeurige toegang" is een wat verwarrende term. De term werkgeheugen is misschien meer toepasselijk voor het doel dat dit onderdeel van de computer vervult.

Functie RAM in de computer

Een harde schijf kan niet snel genoeg bestanden lezen om een computer vlot te laten werken. Daarom worden het programma en het bestand dat je aan het bewerken bent tijdelijk in het geheugen gekopieerd. De CPU (Computer Process Unit of kortweg processor) heeft hier heel snel toegang toe om bewerkingen te kunnen uitvoeren. Dit 'laden' van een programma verklaart ook de wachttijd en laadbalkjes die je wel eens ziet verschijnen als je gebruik maakt van een computer.

Waarom zou je niet alleen maar heel veel RAM in je computer stoppen en een harde schijf gewoon laten zitten, zou je denken? Als je de computer uitzet en er geen stroom meer op het geheugen staat, zal hij de bestanden vergeten. Vandaar dat je een opstartprocedure nodig hebt waarbij de computer gebruikt maakt van de ROM.

Ontwikkeling van RAM

RAM bestaat net als een CPU uit een verzameling van een heleboel transistoren. In de ontwikkeling van de CPU zijn de transistoren steeds kleiner geworden en steeds sneller geworden. Voor het RAM betekend dit dat het groter is geworden en dat het sneller bestanden kan lezen en schrijven. Wanneer je een heel groot programma gebruikt, kan het zijn dat slechts een deel van het programma in het RAM past. Als je dan gebruik wil maken van een ander deel van het programma, moet de computer een stukje van het RAM leegmaken en moet een ander deel van het programma van de harde schijf in het RAM gekopieerd worden. In dit geval heeft het nut om meer RAM in de computer te stoppen zodat de computer niet steeds hoeft te schuiven met data, waardoor de computer sneller werkt. Op het moederbord van een desktop computer bevinden zich een aantal slotst waarin de geheugen SIMM's (single in-line memory module - zie afbeelding) ingeklemd kunnen worden. Naar mate de tijd vorderde kregen deze RAM geheugenbanken een steeds grotere inhoud. De geheugen chips stegen van 16 Mbit (mega-bits) in 1992 naar 64 Mbit DDR (double data rate) in 1998. Vervolgens kreeg je de 1024 Mbit DDR2 in 2006 en 128 Gb DDR4 in 2018. Dit waren DIMM's (dual in-line memory modules). Dit betekende dat programma's steeds sneller geladen konden worden.

Als je Windows 10 gebruikt, raadt Microsoft 1 GB aan als minimale RAM-vereiste voor de 32-bits versie en 2 GB voor de 64-bits versie. Als je een upgrade naar Windows 11 uitvoert, heb je minimaal 4 GB nodig.

Soorten RAM

RAM's met steeds meer capaciteit

Je hebt DRAM (dynamische RAM) en statische RAM (SRAM). De laatste werkt veel sneller. Statische RAM is snel en duur, en dynamische RAM is minder duur en langzamer. De SRAM wordt vooral gebruikt voor het zogeheten cache geheugen.

De opvolger was de DDR SDRAM in 2000, gevolgd door de DDR2 en DDR3 die steeds sneller werden. In 2020 verscheen de DDR5.

Omdat games veel geheugen gebruiken vanwege de videobeelden en graphics maakte men een videokaart met VRAM, VideoRAM, ook wel multiport dynamic random access memory (MPDRAM) genoemd. Zowel de CPU als de grafische processor maken gebruik van het VRAM. Hoe meer VRAM hoe beter de beeldkwaliteit. Dit zie je aan de kleuren en het 3D (driedimensionale) effect. Ook krijg je mooiere structuren van bijvoorbeeld stenen, hout en stoffen.

De geheugenkaarten voor laptops zijn in principe hetzelfde, maar hebben een ander model (formaat).

De nieuwste generatie geheugenkaarten zijn de RIMM's (Rambus Inline Memory Module). Deze zijn erg duur en worden naar weinig in thuiscomputers toegepast.