Wind: verschil tussen versies

Uit Wikikids
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
k (Categorie:Kerndoel47 toegevoegd met HotCat)
 
(34 tussenliggende versies door 14 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
−
[[Bestand:Anemometer.jpg|right|thumb|300px|Anemometer]]
+
Met '''wind''' bedoelen we de beweging van de [[lucht]] rond de [[Aarde (planeet)|aarde]].
−
Met '''wind''' bedoelen we meestal de beweging van de lucht rond de [[aarde]]. De richting en de snelheid van wind kan verschillen. De snelheid van wind wordt vaak gemeten volgens de [[schaal van Beaufort]]. Dit gebeurt met een '''anemometer'''. Bij een windkracht van 0 of 1 op de schaal van Beaufort waait het niet of bijna niet. Windkracht 12 is het hoogste getal op de schaal van Beaufort. Als het zo hard waait is er een [[orkaan]].
+
 
 +
==Ontstaan==
 +
[[Bestand:Figuur 1 Ontstaan luchtdruk.jpg|miniatuur|306x306px|Figuur 1. Ontstaan wind]]
 +
Er hangt altijd lucht rondom de aarde, maar dat voelen wij niet. Pas als de lucht gaat bewegen, dan voelen wij dat als wind. Het ontstaan van wind heeft te maken met [[luchtdruk]]. Op de aarde heb je gebieden waar minder lucht boven de aarde hangt, dat noemen we een [[lagedrukgebied]]. Ook zijn er gebieden waar meer lucht boven de aarde hangt, dat noemen we een [[hogedrukgebied]]. Die verschillen zijn er, doordat de lucht niet overal dezelfde [[temperatuur]] heeft. 
 +
 
 +
Door een warmtebron (zoals een vuurtje te zien op figuur 1) gaan de luchtdeeltjes sneller bewegen en neemt het volume. De lucht wordt lichter en stijgt op. De lucht wordt dan lichter en stijgt op. Dit noemen we een luchtstroming.  Tijdens deze stijgende luchtstromingen ontstaat er tekort aan luchtdeeltjes. De druk is hier dan lager dan normaal. Er vormt zich een lagedrukgebied (L). Eromheen blijft de luchtdruk gelijk of neemt toe. Dit noemen we een hogedrukgebied (H).  Omdat de lucht in evenwicht wil zijn gaan er luchtdeeltjes van het hogedrukgebied verplaatsen naar het lagedrukgebied. Dit verschijnsel noemen we wind.  
 +
 
 +
Op aarde hebben we natuurlijk ook een grote warmtebron: de [[Zon|zon.]]
 +
 
 +
== Algemene luchtcirculatie ==
 +
[[Bestand:Figuur 2 Passaat winden.jpg|miniatuur|Figuur 2. Passaatwinden]]
 +
Over de wereld is een algemene luchtcirculatie te zien die de aarde beïnvloed. De opwarming op de aarde is niet overal gelijk. Rond de [[evenaar]] warmt het aardoppervlak het snelste op.  Rond de evenaar is altijd een lagedrukgebied. De lucht wordt hier opgewarmd door de zon en de lucht stijgt op. Deze lucht  wordt  naar boven naar de zijkanten gedrukt zoals je kan zien bij figuur 2. Na een tijdje zakt de afgekoelde lucht weer naar beneden. Hier ontstaat er een hogedrukgebied. Vanaf hier wordt de druk afgevoerd naar plekken waar weer een lagedrukgebied is. Dit is weer bij de tropen. Zo ontstaat er een wind die bijna altijd waait tussen het hoge drukgebied  en de evenaar. Deze wind noemen we passaatwinden. 
  
−
Windkracht is de sterkte van de wind. De windkracht wordt duidelijk gemaakt in schalen. Er zijn 12 schalen.  
+
[[Bestand:Figuur 3 westerwinden.jpg|miniatuur|Figuur 3. Westenwinden]]
−
----
+
Rond de poolen ([[Noordpool]] en [[Zuidpool]]) is het koud en daar is de lucht zwaar. Hier is altijd een hogedrukgebied Het overschot aan lucht wordt weggedrukt naar lagedrukgebieden. Vanaf hier wordt er warme lucht die vanaf de evenaar komt aangevoerd. Deze twee verschillende warmte luchtstromen botsen met elkaar (zie figuur 3). Omdat koude lucht zwaarder is dan warme lucht gaat de warme luchtstroom over de koude luchtstroom heen. Deze winden noemen we de westenwinden.  Deze winden voelen we soms ook in Nederland.
−
0 '''stil windstil''' rook stijgt recht of bijna recht omhoog spiegelglad
 
−
----
 
−
1 '''zwak flauw en stil''' windrichting goed af te leiden uit rookpluimen kleine golfjes, geschubd oppervlak
 
−
----
 
−
2 '''zwak flauwe koelte''' wind voelbaar in gezicht, weerhanen tonen nu juiste richting, blad ritselt kleine, korte golven
 
−
----
 
−
3 '''matig lichte koelte''' opwaaiend stof, vlaggen wapperen, spinnen lopen niet meer kleine golven, breken, schuimkopjes
 
−
----
 
−
4 '''matig matige koelte''' papier waait op, haar raakt verward, geen last van muggen meer golven iets langer, veel schuimkoppen
 
−
----
 
−
5 '''vrij krachtig frisse bries''' bladeren van bomen ruisen, gekuifde golven op meren en kanalen, vuilnisbakken waaien om matige golven, aanschietende zee (overal schuimkoppen, af en toe opwaaiend schuim)
 
−
----
 
−
6 '''krachtig stijve bries''' problemen met paraplu's, hoeden waaien af grotere golven, schuimplekken, vrij veel opwaaiend schuim
 
−
----
 
−
7 '''hard harde wind''' het is lastig tegen de wind in te lopen of te fietsen golven worden hoger, beginnende schuimstrepen
 
−
----
 
−
8 '''stormachtig''' twijgen breken van bomen, voortbewegen zeer moeilijk matig hoge golven, schuimstrepen
 
−
----
 
−
9 '''storm'''                  schoorsteenkappen en dakpannen waaien weg, kinderen moeten moeite doen om te blijven staan, takken breken af, alleen zwaluwen en eenden vliegen nog hoge golven, rollers, zicht wordt slechter door schuimvlagen
 
−
----
 
−
10 '''zware storm ''' aanzienlijke schade aan gebouwen, volwassenen hebben veel moeite om te blijven staan, redelijk veel bomen raken ontworteld, vogels blijven aan de grond zeer hoge golven, zee wordt wit van het schuim, overslaande rollers, verminderd zicht
 
−
----
 
−
11 '''zeer zware storm/ orkaanachtig''' flinke schade aan bossen, niet extreem extreem hoge golven, zee geheel bedekt met schuim, sterk verminderd zicht
 
−
----
 
−
12 '''orkaan '''                        Veel wordt vernield. Schuttingen waaien om, redelijk veel dakpannen waaien van het dak, wegen liggen vol met bladeren. Lantaarnpalen schudden lucht is vol met verwaaid water en schuim, zee volkomen wit, vrijwel geen zicht meer
 
−
----
 
  
−
Windkracht is alternatieve grondstof. Dat betekent dat het nooit op gaat,gratis is en het milieuvriendelijk is.
+
==Wind meten==
 +
[[Bestand:Anemometer.jpg|right|thumb|300px|Anemometer]]
 +
Wind kun je op verschillende manieren meten. De snelheid van wind wordt vaak met een '''anemometer'''. De windsnelheid wordt per uur of per seconde weergegeven. een anemometer ziet er uit als een klein windmolentje. Zie het plaatje onderaan.
  
 +
De windkracht wordt gemeten aan de hand van de [[schaal van Beaufort]]. Bij een windkracht van 0 of 1 op de schaal van Beaufort waait het niet of bijna niet. Windkracht 12 is het hoogste getal op de schaal van Beaufort. Als het zo hard waait, is er een [[orkaan]].
  
−
Op het weerbericht zegt men altijd dat de wind in een bepaalde [[windrichting]] waait. Zo heb je het noorden, oosten, zuiden en westen. De windrichting wordt gemeten met een '''windzak''' of '''windwijzer'''. Vaak worden deze richtingen gecombineerd. Bijvoorbeeld: de wind waait in de richting van het noordoosten. Dit wil zeggen dat de wind naar ergens tussen het noorden en het oosten waait.
+
{{Zie hoofdartikel|Schaal van Beaufort}}
  
 
==Videolinks==
 
==Videolinks==
−
*[http://cgi.omroep.nl/cgi-bin/streams?/tv/nps/hetklokhuis/bb.20061222.asf Klokhuisfilmpje over het waaien van de wind]<br>
+
*[http://www.schooltv.nl/video/waardoor-ontstaat-wind-en-wat-zijn-hoge-en-lage-drukgebieden/#q=luchtdruk Schooltv filmpje over hoe wind ontstaat]
−
*[http://cgi.omroep.nl/cgi-bin/streams?/tv/nps/hetklokhuis/bb.20041012.asf Klokhuisfilmpje over de wind]<br>
 
−
*[http://cgi.omroep.nl/cgi-bin/streams?/tv/nps/hetklokhuis/bb.20061222.asf Klokhuisfilmpje over winden laten]
 
  
 
<!-- HET VOLGENDE LATEN STAAN, AUB -->
 
<!-- HET VOLGENDE LATEN STAAN, AUB -->
 +
== Bronnen ==
 +
<small>Encyclo. (2018, mei). ''Aquo-lex - het waterwoordenboek''. Opgehaald van Encyclo.nl Nederlandse encyclopdie: <nowiki>http://www.encyclo.nl/lokaal/10880</nowiki></small>
 +
 +
<small>Kersbergen, C., & Haarhuis, A. (2015). ''Natuuronderwijs Inzichtelijk.'' Bussum: Coutinho.</small>
 +
 +
<small>NTR. (2011). ''De algemene luchtcirculatie'' [Film]. <nowiki>https://schooltv.nl/video/waardoor-ontstaat-wind-en-wat-zijn-hoge-en-lage-drukgebieden/#q=wind</nowiki></small>
 +
 +
<small>NTR. (2013). ''Wat is wind?'' [Film]. <nowiki>https://schooltv.nl/video/wat-is-wind-lucht-die-zich-verplaatst/#q=wind</nowiki></small>
 +
 +
<small>NTR. (2014). ''Hoe ontstaat de wind?'' [Film]. <nowiki>https://schooltv.nl/video/de-algemene-luchtcirculatie-hoe-waaien-de-winden-op-aarde/#q=wind</nowiki></small>
 +
 +
<small>Peters, A., & Westerveen, F. (2010). ''Geowijzer. Kennisbasis inhoud en didactiek.'' Groningen/Houten: Noordhoff.</small>
 +
 +
<small>Wieringa, J; Rijkoort, P. J. (1983). ''Weerklimaat in Nederland.'' Den Haag: Staatsuitgeverij.</small>
 
[[Categorie:Woordenschat]]
 
[[Categorie:Woordenschat]]
 
[[Categorie:Basiswoordenlijstgroep1]]
 
[[Categorie:Basiswoordenlijstgroep1]]
−
[[Categorie: Klimaten en het weer]]  
+
[[Categorie:Weer]]
−
[[Categorie:Klimaat]]
+
[[Categorie:Kerndoel43]]
 +
[[Categorie:Kerndoel47]]

Huidige versie van 22 aug 2023 om 12:29

Met wind bedoelen we de beweging van de lucht rond de aarde.

Ontstaan

Figuur 1. Ontstaan wind

Er hangt altijd lucht rondom de aarde, maar dat voelen wij niet. Pas als de lucht gaat bewegen, dan voelen wij dat als wind. Het ontstaan van wind heeft te maken met luchtdruk. Op de aarde heb je gebieden waar minder lucht boven de aarde hangt, dat noemen we een lagedrukgebied. Ook zijn er gebieden waar meer lucht boven de aarde hangt, dat noemen we een hogedrukgebied. Die verschillen zijn er, doordat de lucht niet overal dezelfde temperatuur heeft.

Door een warmtebron (zoals een vuurtje te zien op figuur 1) gaan de luchtdeeltjes sneller bewegen en neemt het volume. De lucht wordt lichter en stijgt op. De lucht wordt dan lichter en stijgt op. Dit noemen we een luchtstroming.  Tijdens deze stijgende luchtstromingen ontstaat er tekort aan luchtdeeltjes. De druk is hier dan lager dan normaal. Er vormt zich een lagedrukgebied (L). Eromheen blijft de luchtdruk gelijk of neemt toe. Dit noemen we een hogedrukgebied (H).  Omdat de lucht in evenwicht wil zijn gaan er luchtdeeltjes van het hogedrukgebied verplaatsen naar het lagedrukgebied. Dit verschijnsel noemen we wind. 

Op aarde hebben we natuurlijk ook een grote warmtebron: de zon.

Algemene luchtcirculatie

Figuur 2. Passaatwinden

Over de wereld is een algemene luchtcirculatie te zien die de aarde beïnvloed. De opwarming op de aarde is niet overal gelijk. Rond de evenaar warmt het aardoppervlak het snelste op.  Rond de evenaar is altijd een lagedrukgebied. De lucht wordt hier opgewarmd door de zon en de lucht stijgt op. Deze lucht wordt naar boven naar de zijkanten gedrukt zoals je kan zien bij figuur 2. Na een tijdje zakt de afgekoelde lucht weer naar beneden. Hier ontstaat er een hogedrukgebied. Vanaf hier wordt de druk afgevoerd naar plekken waar weer een lagedrukgebied is. Dit is weer bij de tropen. Zo ontstaat er een wind die bijna altijd waait tussen het hoge drukgebied en de evenaar. Deze wind noemen we passaatwinden. 

Figuur 3. Westenwinden

Rond de poolen (Noordpool en Zuidpool) is het koud en daar is de lucht zwaar. Hier is altijd een hogedrukgebied Het overschot aan lucht wordt weggedrukt naar lagedrukgebieden. Vanaf hier wordt er warme lucht die vanaf de evenaar komt aangevoerd. Deze twee verschillende warmte luchtstromen botsen met elkaar (zie figuur 3). Omdat koude lucht zwaarder is dan warme lucht gaat de warme luchtstroom over de koude luchtstroom heen. Deze winden noemen we de westenwinden.  Deze winden voelen we soms ook in Nederland.

Wind meten

Anemometer

Wind kun je op verschillende manieren meten. De snelheid van wind wordt vaak met een anemometer. De windsnelheid wordt per uur of per seconde weergegeven. een anemometer ziet er uit als een klein windmolentje. Zie het plaatje onderaan.

De windkracht wordt gemeten aan de hand van de schaal van Beaufort. Bij een windkracht van 0 of 1 op de schaal van Beaufort waait het niet of bijna niet. Windkracht 12 is het hoogste getal op de schaal van Beaufort. Als het zo hard waait, is er een orkaan.

Zie Schaal van Beaufort voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Videolinks

Bronnen

Encyclo. (2018, mei). Aquo-lex - het waterwoordenboek. Opgehaald van Encyclo.nl Nederlandse encyclopdie: http://www.encyclo.nl/lokaal/10880

Kersbergen, C., & Haarhuis, A. (2015). Natuuronderwijs Inzichtelijk. Bussum: Coutinho.

NTR. (2011). De algemene luchtcirculatie [Film]. https://schooltv.nl/video/waardoor-ontstaat-wind-en-wat-zijn-hoge-en-lage-drukgebieden/#q=wind

NTR. (2013). Wat is wind? [Film]. https://schooltv.nl/video/wat-is-wind-lucht-die-zich-verplaatst/#q=wind

NTR. (2014). Hoe ontstaat de wind? [Film]. https://schooltv.nl/video/de-algemene-luchtcirculatie-hoe-waaien-de-winden-op-aarde/#q=wind

Peters, A., & Westerveen, F. (2010). Geowijzer. Kennisbasis inhoud en didactiek. Groningen/Houten: Noordhoff.

Wieringa, J; Rijkoort, P. J. (1983). Weerklimaat in Nederland. Den Haag: Staatsuitgeverij.

Afkomstig van Wikikids , de interactieve Nederlandstalige Internet-encyclopedie voor en door kinderen. "https://wikikids.nl/index.php?title=Wind&oldid=807207"