Doedelzak: verschil tussen versies

Uit Wikikids
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
k (→‎top: replaced: |thumb| → |miniatuur|)
 
(10 tussenliggende versies door 8 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
−
[[Afbeelding:doedelzakspeler.jpg|thumb|right|220px]]
+
[[Bestand:Piper busking in Edinburgh DSC05049.JPG|miniatuur|right|220px|Een doedelzakspeler]]
  
−
De '''doedelzak''' is een instrument dat bestaat uit een zak van leer waar pijpen van verschillende lengte doorheen steken.  
+
De '''doedelzak''' is een instrument dat bestaat uit een zak van leer waar pijpen van verschillende lengte doorheen steken. De Schotse Great Highland-doedelzak zijn de bekendste voorbeelden in de Engelstalige wereld, maar mensen spelen al eeuwenlang doedelzak in grote delen van [[Europa (werelddeel)|Europa]], [[Anatolië]], de [[Kaukasus]], Noord-[[Afrika]], West-[[Azië]] en rond de [[Perzische Golf]].  
  
−
De zak waar lucht in zit wordt onder de arm gehouden en ineen gedrukt, waardoor een toon in de drie bourdon-pijpen kan ontstaan. Op één pijp (de chanter) speelt men de melodie, terwijl de drie andere pijpen (bas-bourdon en de tenor-bourdons) voortdurend dezelfde toon voortbrengen. Op de chanter zijn gaten aangebracht die met de vingers kunnen worden afgesloten zodat er een melodie mee gespeeld kan worden. Dan is er nog een mondpijp die gebruikt wordt om lucht in de zak te blazen (ook zijn er doedelzakken waarmee men via een blaasbalg lucht in de zak blaast).
+
De zak waar lucht in zit wordt onder de arm gehouden en ineen gedrukt nadat deze is vol geblazen met de blaaspijp. Bij het indrukken van de zak ontstaat er een toon in elk van de drie bourdon-pijpen. Op één pijp (de chanter) speelt men de melodie, terwijl de drie andere pijpen - de drones (bas-bourdon en de tenor-bourdons) voortdurend dezelfde toon voortbrengen die worden gemaakt doordat in elke bourdon-pijp een rietblad zit. Op de chanter zijn gaten aangebracht die met de vingers kunnen worden afgesloten zodat er een [[melodie]] mee gespeeld kan worden (te vergelijken met een [[blokfluit]]). Dan is er dus nog een mondpijp die gebruikt wordt om lucht in de zak te blazen (ook zijn er doedelzakken waarmee men via een blaasbalg lucht in de zak blaast). Omdat de rietbladen het geluid produceren met de lucht uit de zak, en niet direct uit de mond, kan de speler ademhalen onder het spelen en op die manier een ononderbroken geluid voortbrengen.
−
Omdat de rietbladen (in elke bourdon-pijp zit een rietblad) het geluid produceren met de lucht uit de zak, en niet direct uit de mond, kan de speler ademhalen onder het spelen en op die manier een ononderbroken geluid voortbrengen.
 
  
−
Het instrument wat als eerste hieronder staat afgebeeld is een Schotse Highland-doedelzak. Deze doedelzak is waarschijnlijk de meest bekende. De zak is bedekt met een Schotse ruit. In Engeland en Schotland is dit nog steeds een populair instrument, speciaal bij militaire orkesten. Al vanaf de 15e eeuw komt de doedelzak voor in de Schotse militaire muziek.
+
Het instrument wat hier staat afgebeeld is een Schotse Highland-doedelzak. De zak is (soms) bedekt met een Schotse ruit. In [[Engeland]] en [[Schotland]] is dit nog steeds een populair instrument, speciaal bij militaire orkesten. Al vanaf de 15e eeuw komt de doedelzak voor in de Schotse militaire muziek.
  
 
----
 
----
  
−
* Familie:  Houten blaasinstrumenten.    
+
* Familie:  [[blaasinstrument]]en, of [[houtblazers]]    
−
* Naam bespeler: Doedelzak-bespeler  
+
* Naam bespeler: Doedelzak-bespeler of in het Engels piper
−
* Toonomvang: Iets meer dan een oktaaf.  
+
* Toonomvang: Iets meer dan een octaaf (hele toonladder)  
−
* Materiaal: Hout, met een zak van een dierenhuid/ leer.   
+
* Materiaal: pijpen van hout en met een zak van huiden van lokale dieren zoals geiten, honden, schapen en koeien.   
−
* Grootte: Tenor-bourdon (40 cm), Bas-bourdon (80 cm), Chanter en Mondpijp ( 33 cm), Zak ( 60 cm lang en 23 cm wijd).  
+
* Grootte: Tenor-bourdon (40 cm), Bas-bourdon (80 cm), Chanter en Mondpijp ( 33 cm), Zak ( 60 cm lang en 23 cm wijd).  
 
* Afkomst: De doedelzak was al vanaf de eerste eeuw v. Chr. in het Oosten bekend en werd in de late Middeleeuwen naar Europa gebracht door straatmuzikanten.   
 
* Afkomst: De doedelzak was al vanaf de eerste eeuw v. Chr. in het Oosten bekend en werd in de late Middeleeuwen naar Europa gebracht door straatmuzikanten.   
−
* Classificatie: Hij behoort tot de groep aërofonen (dit zijn instrumenten die geluid produceren door een luchtzuil in trilling te brengen).   
+
* Classificatie: Hij behoort tot de groep [[Aerofoon|aërofonen]] (dit zijn instrumenten die geluid produceren door een luchtzuil in trilling te brengen).   
 +
 
 +
== Kijk ook bij ==
 +
* [[Northumbrian smallpipes]]
 +
* [[Uilleann pipes]]
  
 
==Links==
 
==Links==
 
* http://nl.wikipedia.org/wiki/Doedelzak  
 
* http://nl.wikipedia.org/wiki/Doedelzak  
−
* http://www.startkabel.nl/k/doedelzak/  
+
* http://www.startkabel.nl/k/doedelzak/
 +
* SchoolTV - [https://schooltv.nl/zoekresultaten/?q=doedelzak Doedelzak]
 +
* Muziekweb - [https://www.muziekweb.nl/Muziekweb/Cat/SingleSearch/Search?q=doedelzak&catalogue= Doedelzak]
 +
* YouTube - [https://www.youtube.com/results?search_query=doedelzak Doedelzak]
  
−
[[Categorie: Muziekinstrumenten]]
+
[[Categorie:Muziekinstrumenten]]

Huidige versie van 8 okt 2021 om 20:54

Een doedelzakspeler

De doedelzak is een instrument dat bestaat uit een zak van leer waar pijpen van verschillende lengte doorheen steken. De Schotse Great Highland-doedelzak zijn de bekendste voorbeelden in de Engelstalige wereld, maar mensen spelen al eeuwenlang doedelzak in grote delen van Europa, Anatolië, de Kaukasus, Noord-Afrika, West-Azië en rond de Perzische Golf.

De zak waar lucht in zit wordt onder de arm gehouden en ineen gedrukt nadat deze is vol geblazen met de blaaspijp. Bij het indrukken van de zak ontstaat er een toon in elk van de drie bourdon-pijpen. Op één pijp (de chanter) speelt men de melodie, terwijl de drie andere pijpen - de drones (bas-bourdon en de tenor-bourdons) voortdurend dezelfde toon voortbrengen die worden gemaakt doordat in elke bourdon-pijp een rietblad zit. Op de chanter zijn gaten aangebracht die met de vingers kunnen worden afgesloten zodat er een melodie mee gespeeld kan worden (te vergelijken met een blokfluit). Dan is er dus nog een mondpijp die gebruikt wordt om lucht in de zak te blazen (ook zijn er doedelzakken waarmee men via een blaasbalg lucht in de zak blaast). Omdat de rietbladen het geluid produceren met de lucht uit de zak, en niet direct uit de mond, kan de speler ademhalen onder het spelen en op die manier een ononderbroken geluid voortbrengen.

Het instrument wat hier staat afgebeeld is een Schotse Highland-doedelzak. De zak is (soms) bedekt met een Schotse ruit. In Engeland en Schotland is dit nog steeds een populair instrument, speciaal bij militaire orkesten. Al vanaf de 15e eeuw komt de doedelzak voor in de Schotse militaire muziek.

  • Familie: blaasinstrumenten, of houtblazers
  • Naam bespeler: Doedelzak-bespeler of in het Engels piper
  • Toonomvang: Iets meer dan een octaaf (hele toonladder)
  • Materiaal: pijpen van hout en met een zak van huiden van lokale dieren zoals geiten, honden, schapen en koeien.
  • Grootte: Tenor-bourdon (40 cm), Bas-bourdon (80 cm), Chanter en Mondpijp ( 33 cm), Zak ( 60 cm lang en 23 cm wijd).
  • Afkomst: De doedelzak was al vanaf de eerste eeuw v. Chr. in het Oosten bekend en werd in de late Middeleeuwen naar Europa gebracht door straatmuzikanten.
  • Classificatie: Hij behoort tot de groep aërofonen (dit zijn instrumenten die geluid produceren door een luchtzuil in trilling te brengen).

Kijk ook bij

Links

Afkomstig van Wikikids , de interactieve Nederlandstalige Internet-encyclopedie voor en door kinderen. "https://wikikids.nl/index.php?title=Doedelzak&oldid=687225"