De meeuw (Anton Tsjechov)

Werk in uitvoering! Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken.

Dit artikel is nog niet af.

De meeuw
Informatie
Alternatieve titel	Ча́йка (Cháyka)
Schrijver	Anton Tsjechov
Taal (origineel)	Russisch
Land	Rusland
Genre	Komedie Tragedie
Datum	17 oktober 1896
Akte(s)	4
ISBN
Uitgeverij
Bijzonderheden
Online-tekst
Portaal Theater

De meeuw (Russisch: Ча́йка) is een toneelstuk van de Russische schrijver Anton Tsjechov. Hij schreef het toneelstuk in 1895. Het stuk werd voor het eerst opgevoerd op 17 oktober 1896 in het Alexandrinskitheater in Sint-Petersburg. De meeuw is een van Tsjechovs bekendste toneelstukken.

Het stuk speelt zich af op het landgoed van Pjotr Sorin. Hij ontvangt verschillende gasten. De belangrijkste gasten zijn de actrice Irina Arkadina, haar zoon Konstantin (die graag schrijver wil worden), de beroemde schrijver Trigorin en het buurmeisje Nina (die graag actrice wil worden). Konstantin is verliefd op Nina en heeft een toneelstuk geschreven, maar geen van de personages lijkt zijn stuk te snappen. Nina zoekt toenadering tot Trigorin, terwijl Konstantin ruzie met zijn moeder krijgt.

De meeuw was vrij vernieuwend stuk voor zijn tijd. De spectaculaire scènes vinden namelijk off-stage plaats en het stuk bestaat voornamelijk uit dialogen. Hiermee verschilt het stuk van melodrama, een genre dat toen heel populair was. In plaats van actie maakt Tsjechov gebruik van volledig ontwikkelde personages.

Personages

Een actrice die Irina speelt.

In het toneelstuk komen de volgende personages voor:

• Irina Nikolajevna Arkadina, een beroemde actrice.
• Konstantin (Kostja) Gavrilovitsj Trepljov, haar zoon en toekomstig schrijver.
• Pjotr Nikolajevitsj Sorin, de broer van Arkadina, landeigenaar en voormalig lid van de staatsraad.
• Boris Aleksejevitsj Trigorin, een bekende schrijver.
• Nina Michajlovna Zarjetsjana, een buurmeisje en toekomstig actrice.
• Sjamrajev, Sorins rentmeester en voormalig luitenant.
• Polina, vrouw van de rentmeester.
• Masja, dochter van Polina en Shamrajev.
• Jevgeni Sergejevitsj Dorn, de dokter.
• Mjedvjedjenko, een schoolmeester.
• Jakow, de huisknecht van Sorin.

Samenvatting

Let op! Hieronder staat de samenvatting van een verhaal. Soms is het niet leuk als je al weet hoe het verhaal afloopt!

Akte 1

Het toneelstuk van Konstantin wordt opgevoerd in de tuin van het landgoed.

Pjotr Sorin is een gepensioneerd lid van de staatsraad. Hij heeft een slechte gezondheid en woont op zijn landgoed. Op een dag komt zijn zus, de actrice Irina Arkadina, aan op het landgoed. Zij heeft een relatie met de beroemde schrijver Boris Trigorin en wil op het landgoed een kleine vakantie met hem doorbrengen. Irina's zoon, Konstantin, heeft de droom om schrijver te worden. Hij heeft een modern toneelstuk geschreven en besluit dat op het openluchttheatertje op het landgoed op te voeren. Nina, het buurmeisje, speelt de hoofdrol (de ziel van de wereld) in het toneelstuk. Het toneelstuk zit voor moeilijke symboliek en geen van de personages lijkt het te begrijpen.

Irina lacht haar zoon uit en bekritiseert hem, waarna Konstantin het toneelstuk laat stoppen. Hij is vernederd en boos op zijn moeder. Irina bemoeit zich niet met haar zoons leven: ze is vooral met haar eigen acteerwerk bezig. Enkel de dokter, Jevgeni Dorn, prijst Konstantins werk. Ondertussen de schoolmeester Mjedvjedjenko verliefd op Masja. Masja is weer verliefd op Konstantin en Konstantin is verliefd op Nina. Nina wordt echter verliefd op Trigorin. Ondertussen heeft Yevgeni een affaire met Polina.

Akte 2

Trigorin legt aan Nina uit dat hij een verhaal wil schrijven over een meisje dat zo vrij wil leven als een meeuw, maar haar leven wordt verwoest door een man.

Enkele dagen later denkt Irina terug aan vroeger toen alles beter was. Ze krijgt ruzie met Sjamrajev en besluit het landgoed te verlaten. Nina blijft achter in de tuin, maar Konstantin komt eraan. Hij heeft een meeuw (die Nina enkele dagen eerder zag) doodgeschoten en biedt het dier aan als een cadeau aan haar. Nina is verward en geschokt. Zodra Trigorin aankomt, verlaat Konstantin Nina. Konstantin is namelijk jaloers op Trigorin. Nina en Trigorin hebben een gesprek over zijn schrijverschap. Hij ziet de dode meeuw en besluit er een verhaal over te schrijven, waarin een meisje (gebaseerd op Nina) de hoofdrol heeft. Dat meisje wil het liefst zo vrij en gelukkig leven als een meeuw, maar haar leven wordt door een man verwoest.

Uiteindelijk haalt Irina Trigorin om weg te gaan, terwijl Nina achterblijft. Zij ziet Trigorin nu als haar grote voorbeeld en haar fascinatie voor hem groeit.

Akte 3

Irina en Trigorin besluiten enige tijd later om terug te gaan naar het landgoed. Sorins gezondheid gaat namelijk steeds verder achteruit. Ondertussen doet Konstantin een zelfmoordpoging door zichzelf door het hoofd te schieten. Hij overleeft de poging en de kogel schaaft enkel zijn hoofd. Die poging vindt off-stage plaats, maar Konstantin draagt de gehele derde akte verband om zijn hoofd. Nina gaat op bezoek bij Trigorin en citeert zinnen uit zijn boek. Ze wil Trigorin nog een keer zien voordat hij en Irina naar Sorin vertrekken.

Sorin heeft een ruzie met Irina, maar wordt onwel en moet door de dokter geholpen worden. Ook ontstaan er spanningen tussen Konstantin en Trigorin. Konstantin probeert hem namelijk te ontwijken. Trigorin en Irina besluiten vervolgens terug te keren naar Moskou. Nina komt afscheid nemen van Trigorin. Zij besluit weg te lopen van huis en actrice te worden. Haar ouders willen dat niet, maar ze is geïnspireerd door Trigorin. Nina en Trigorin kussen en besluiten elkaar in Moskou weer te ontmoeten.

Akte 4

Sorin is inmiddels zo ziek dat hij niet meer kan lopen.

Twee jaar later zijn de personages weer terug op het landgoed. Masja trouwt met Mjedvjedjenko, maar heeft nog steeds gevoelens voor Konstantin. In Moskou hadden Nina en Trigorin enige tijd een relatie, maar Trigorin verliet haar en besloot weer een relatie met Irina te hebben. Nina's acteercarrière kwam nooit van de grond. Ze acteert nu als onderdeel van een groep die alle kleine dorpjes op het Russische platteland bezoekt. Konstantin schreef enkele korte verhalen en publiceerde die in tijdschriften. Toch is hij steeds depressiever geworden. Sorins gezondheid is inmiddels zo slecht dat hij niet meer kan lopen.

Terwijl de personages in de woonkamer bingo spelen, besluit Konstantin aan zijn bureau te werken. Hij hoort Nina op de achterdeur kloppen en is verbaasd hem te zien. Nina vertelt over haar leven en Konstantin geeft aan dat hij nog steeds gevoelens voor haar heeft. Ze vergelijkt zichzelf dan met de meeuw die Konstantin twee jaar eerder gedood heeft. Ze vertelt dat het kind dat zij met Trigorin had gestorven is en nu verplicht op tour moet door Rusland om te kunnen leven. Konstantin vraagt haar te blijven, maar Nina vertelt dat zijn smeken niets voor haar betekent en verlaat het landgoed.

Vervolgens besluit Konstantin al zijn manuscripten te verscheuren. De andere personages horen ineens een schot buiten. Dokter Dorn besluit te gaan kijken en vindt het lichaam van Konstantin. Hij vertelt aan Trigorin dat hij Irina uit de kamer moet halen, want haar zoon heeft net zelfmoord gepleegd.

Achtergrondinformatie

Titelverklaring

Tsjechov (in het midden) leest zijn toneelstuk voor aan de acteurs die het moeten opvoeren.

De meeuw is vernoemd naar de meeuw in het toneelstuk. In de eerste akte vertelt Nina dat zij een meeuw gezien heeft. Konstantin besluit de meeuw in de tweede akte neer te schieten en geeft hem als cadeau aan Nina. Trigorin ziet de dode meeuw en besluit een verhaal met de titel De meeuw te schrijven. Hij vergelijkt de meeuw met een jonge vrouw (Nina) wiens leven kapot wordt gemaakt door een man. Later wordt de dode meeuw opgezet. In de vierde akte herinnert een van de personages dat de opgezette meeuw ergens in het huis staat. Ze halen de opgezette meeuw tevoorschijn en denken terug aan de gebeurtenissen uit de eerste akten.

Je kunt de meeuw ook een symbool beschouwen. Trigorins verhaal is een vorm van foreshadowing van zijn relatie met Nina. Konstantins cadeau kan ook als een vorm van foreshadowing gezien worden. Hij pleegt namelijk uiteindelijk zelfmoord en sterft dus net als de meeuw. De meeuw is steeds met verschillende thema's verbonden zoals liefde, kunst en dromen.

Ontstaan

De boerderij waar Tsjechov De meeuw schreef.

In 1892 kocht Tsjechov de boerderij Melikhovo, waar hij tot 1899 woonde. Tegenwoordig is de boerderij een museum over het leven en werk van Tsjechov. De boerderij staat in het midden van een kersentuin en heeft slechts drie kamers; een zitkamer, een slaapkamer en een werkkamer. In Melikhovo begon Tsjechov in oktober 1895 met het schrijven van De meeuw. Hij noemde het toneelstuk een komedie met gesprekken over literatuur, veel liefde en weinig actie.

Ook schreef hij dat het toneelstuk anders was dan traditioneel drama uit die tijd. Toen het toneelstuk voor het eerst werd opgevoerd, werd het stuk slecht ontvangen. Het publiek begon de acteurs en actrices zelfs lastig te vallen. Actrice Vera Komissarzhevskaya (die Nina speelde) voelde zich zo geïntimideerd dat zij haar stem verloor. Tsjechov was zo ontdaan dat hij de volgende dag aankondigde nooit meer een toneelstuk te schrijven. Uiteindelijk waren latere opvoeringen wel succesvol. De meeuw werd zelfs zo goed ontvangen dat Tsjechov nieuwe toneelstukken schreef.

Later zou Tsjechov ook het toneelstuk Oom Vanja op Melikhovo schrijven. De tuin van de boerderij vormde de inspiratie voor zijn toneelstuk De kersentuin.

Genre

Tsjechov zag al zijn toneelstukken als komedies. Toch wordt De meeuw vandaag de dag vaak als tragedie opgevoerd. Dat komt voornamelijk door Konstantin Stanislavski. In 1898 werd het toneelstuk onder zijn leiding opgevoerd in het Moskous Kunsttheater. Stanislavski voegde allerlei handelingen aan het script toe. Zo moesten personages hun neus snuiten, hun zweet wegvegen en hun tanden met tandenstokers schoonmaken. Op die manier wilde Stanislavski recht doen aan de onderliggende context van het stuk. Ook werd de psychologie van de personages meer benadrukt. Hierdoor veranderde het toneelstuk van een komedie naar een tragedie.