Autisme: verschil tussen versies

Huidige versie van 2 dec 2024 om 13:04

Gezondheidsklachten?

Ga naar een dokter of huisarts! Volg geen adviezen over gezondheidsklachten van het internet op.

Poster van verschijnselen van Autisme

Autisme is een stoornis, waarbij de manier van verwerken van informatie anders verloopt in de hersenen dan bij iemand zonder autisme.

Er zijn verschillende vormen van autisme en bij iedereen is dit ook weer verschillend of iemand er erg last van heeft of maar een beetje. Vandaar dat men tegenwoordig spreekt van een Autisme Spectrum Stoornis, kortweg ASS.

Er zijn nog geen pillen voor autisme en we weten dus (nog) niet of dat zou kunnen helpen.

De hersenen van iemand met autisme zijn op het gebied van prikkels niet goed ontwikkeld. Dit betekent dat de prikkels van de zintuigen - horen, voelen, zien en proeven - niet altijd goed worden ontvangen. Alle prikkels komen tegelijk binnen en allemaal even erg. Dit zorgt ervoor dat iemand met autisme zich moeilijker kan aanpassen aan onverwachte dingen dan iemand zonder autisme. Dit komt omdat de verwerking van de prikkels niet snel/goed verloopt. Deels heeft dit te maken met een zeg maar beschadigde laag rond de uitlopers van de zenuwcellen, het myeline. Hierdoor kunnen een soort kortsluitingen ontstaan. Teveel prikkels binnen krijgen zorgt voor overgevoeligheid, dit betekent bijvoorbeeld voor de huid dat deze extra gevoelig is, wat ervoor zorgt dat iemand niet graag aangeraakt wordt. Ook (te)veel geluid en (te)veel licht kan een vorm van gevoeligheid zijn en wordt vaak niet als fijn ervaren.

Autisme kan al op jonge leeftijd duidelijk zijn voor omstanders. Als kind gaat het bijvoorbeeld later praten dan andere kinderen of gedraagt zich anders. Bijna iedereen met autisme heeft wel dingen die hierop lijken. Bij deze dingen horen onder andere overgevoeligheid voor geluid, niet goed tegen veranderingen kunnen, niet goed tegen drukte kunnen, enz. Opvallend is dat óók bijna iedereen met autisme van sommige dingen waar anderen last van hebben, juist geen last heeft.

Iemand met autisme wordt ook wel autist genoemd, maar dat is erg gemakkelijk gezegd voor iemand die een of meer dingen heeft die je autistisch zou kunnen noemen. Ook wordt dit woord soms zomaar als scheldwoord gebruikt.

Gedragskenmerken

De kenmerken die de meeste mensen met autisme (ASS) hebben:

Op zichzelf zijn of in zichzelf gekeerd
Zich moeilijk kunnen inleven in anderen
Vaak geen oogcontact willen hebben met anderen
Moeite met herkennen van gezichtsuitdrukkingen en emoties
Taalontwikkeling vaak vertraagd en afwijkend. Mensen met ASS hebben een wat ouwelijk taalgebruik. Bij Asperger, dat ook tot het autismespectrum wordt gerekend, is de spraakontwikkeling wel normaal.
Nemen veel dingen en opmerkingen te letterlijk wat er wordt gezegd. Ze begrijpen vaak spreekwoorden en grapjes verkeerd.
Op kunnen gaan in een bepaalde activiteit. Kunnen heel veel weten over een specifiek onderwerp.
Herhalende patronen op gedragsgebied. Hierbij horen bijvoorbeeld tics (herhalende bewegingen, spullen op een rijtje willen leggen)
Moeite met afwijken/anders lopen van de normale planning. Heeft behoefte aan regelmaat. Iemand met ASS heeft veel aan een vaste dag-structuur die eventueel in pictogrammen of uitgeschreven tevoren bekend moet zijn. Mocht men er van moeten afwijken, dan is het goed dit tevoren aan te kondigen.
kunnen niet makkelijk twee dingen gelijk. Hoewel het zogenaamde multitasking niet echt bestaat, lijkt dit wel zo.
reageren anders op iets
Soms ook een lage verwerkingssnelheid

Iedereen kan wel wat van de bovenstaande kenmerken hebben, maar dat zal bij de meeste mensen wel meevallen.

Soorten

De verzamelnaam voor de verschillende vormen van autisme is Autisme Spectrum Stoornis (ASS). Hierbij heb je verschillende soorten:

Klassiek autisme

Zie Klassiek Autisme voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Mensen met klassiek autisme hebben veel van de bovenstaande kenmerken in een meestal matige tot sterke mate. Ze hebben gemiddelde tot ernstige sociale beperkingen, verbale en non-verbale beperkingen en willen altijd zekerheid hebben.

Ze vragen als kind veel aandacht. Ze kunnen wel erg intelligent zijn ondanks hun beperkingen. Je moet ze vaak niet heel kwaad benaderen (bijvoorbeeld je neemt de verkeerde afslag, domoor!). Sommige zijn er slecht in om te zien hoe anderen zich voelen en soms zijn ze heel erg in zichzelf, ook wel genoemd als "hun eigen wereld". Toch kun je met hen leven en veel plezier hebben.

Syndroom van Asperger

Zie Syndroom van Asperger voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Net als bij klassiek autisme hebben mensen met het syndroom van Asperger ook sociale beperkingen, de volgende handelingen gaan niet zoals ze moeten gaan: gelaatsuitdrukkingen, oogcontact, lichaamstaal en gebaren om de sociale interactie te bepalen.

Ze hebben de meeste van de bovenstaande gedragskenmerken, maar dan in mindere mate. In tegenstelling tot wat vaak gezegd wordt over de spraakachterstand, hebben mensen met Asperger hier weinig tot geen last van. Ook zijn deze mensen soms erg slim, slimmer dan een gemiddeld persoon. Ze hebben ook sommige angsten waar ze heel moeite mee hebben. Sommige mensen met Asperger hebben last van epileptische aanvallen of/en hoofdpijn.

PDD-NOS

Zie PDD-NOS voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De mensen met PDD-NOS worden op vroege leeftijd meestal verkeerd ingeschat, omdat de ontwikkeling van PDD-NOS veel te maken heeft met het karakter van het kind en daarom pas op latere leeftijd goed kan worden gezegd wat het kind heeft. Toch hebben kinderen met PDD-NOS meestal beperkte interesses, waar ze heel veel tijd aan besteden en ze vallen vaak in herhaling.

Mensen met PDD-NOS hebben tekortkomingen in hun sociale vaardigheden. Ze kunnen bijvoorbeeld moeilijk overweg met leeftijdgenoten, verder vertonen ze vaak ook tekortkomingen in communicatie. Ze weten soms zelf niet wat ze zeggen, ze kunnen soms moeilijke woorden gebruiken die niet bij hun leeftijd passen. Bovendien hebben ze vaak ook een heel monotoon stemgebruik. Veel voorkomende stereotiepe gedragingen/fixaties zijn: steeds dezelfde handelingen doen, geïnteresseerd in een bepaald onderwerp en dan daar alleen maar over kunnen praten. Bovendien zie je veelal een afwijkend beeld van fantasie en werkelijkheid. Alle dingen lopen vaak door elkaar heen, ze kunnen een sprookje of verhaaltje letterlijk nemen en geloven dat het ook echt gebeurd is. Er zijn veel grote verschillen in gedrag:

Afzijdig en in zichzelf gekeerd.
Laat wel contact toe maar zoekt het niet uit zichzelf.
Overdreven beleefd en de bewegingen zijn houterig en stijf.

Hoe wordt bepaald of iemand autisme heeft?

Het vaststellen van de diagnose autisme wordt gedaan door een gezondheidszorg psycholoog of psychiater. Deze twee personen kunnen hulp in roepen van een logopedist, een pedagoog of een speltherapeut. Vaak wordt door middel van gesprekken met ouders en observatie van een kind gekeken of het kind kenmerken van autisme laat zien. Het vaststellen van de definitieve diagnose wordt gedaan volgens een classificatiesysteem, genaamd DSM V.

Omgang met autisme

Als je iemand in je omgeving hebt met autisme, dan is het belangrijk dat je weet hoe je er mee om moet gaan. Enkele tips:

Wees duidelijk in gesprekken.
Gebruik zo min mogelijk sarcasme of grapjes in gesprekken want dat kan verkeerd opgevat worden.
Praat over 1 ding te gelijk
Gebruik korte zinnen
Als je vragen stelt, stel ze dan kort en duidelijk. Vermijd een 'waarom' vraag en gebruik liever "want". Vermijd ook woorden als "misschien".
Wees voorspelbaar. Regelmaat is belangrijk voor mensen met ASS.
Als je iets samen gaat doen, leg dan alles stap voor stap uit. Ondersteun dit eventueel met simpele tekeningetjes of schrijf het op als de ASS-er kan lezen. Gesproken woorden vervliegen namelijk, tekeningen en geschreven woorden blijven staan en kunnen teruggelezen worden. Zorg ervoor dat hij of zij goed mee kan kijken wat je tekent of schrijft. Ben je rechtshandig, laat hem of haar dan links van je zitten.
Verandert er iets in de planning, geef het op tijd aan.
Geef duidelijk regels aan.

Externe (video)links

Zie ook

ADHD
Aandachtstekortstoornis (ADD)
Conduct disorder (CD)
Oppositioneel-opstandige gedragsstoornis
Niet-verbale leerstoornis (NLD)

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
 {{arts vragen}}
-[[Bestand:Signs of Autism.png|miniatuur|Poster van verschijnselen van Autisme]]
+[[Bestand:Signs of Autism 2.jpg|alt=|miniatuur|Poster van verschijnselen van Autisme]]
+'''Autisme''' is een [[stoornis]], waarbij de manier van verwerken van [[informatie]] anders verloopt in de [[hersenen]] dan bij iemand zonder autisme.
-'''Autisme''' is een stoornis, waarbij de manier van verwerken van informatie anders verloopt in de hersenen dan bij iemand zonder autisme. Er zijn verschillende vormen van autisme en bij iedereen is dit ook weer verschillend of iemand er erg last van heeft of maar een beetje. Er zijn nog geen pillen voor autisme. De hersenen van iemand met autisme is op het gebied van prikkels niet goed ontwikkeld, dit betekent dat de prikkels van de zintuigen: horen, voelen, zien en proeven niet altijd goed wordt ontvangen. Alle prikkels komen tegelijk binnen en allemaal even erg, dit zorgt ervoor dat iemand met autisme zich moeilijker kan aanpassen aan onverwachte dingen dan iemand zonder autisme. Dit komt omdat de verwerking van de prikkels niet snel/goed verloopt. Teveel prikkels binnen krijgen zorgt voor overgevoeligheid, dit betekent voor de huid dat deze extra gevoelig is wat ervoor zorgt dat iemand niet graag aangeraakt wordt. Ook (te)veel geluid en (te)veel licht is gevoelig en wordt vaak niet als fijn ervaren.
+Er zijn verschillende vormen van autisme en bij iedereen is dit ook weer verschillend of iemand er erg last van heeft of maar een beetje. Vandaar dat men tegenwoordig spreekt van een Autisme Spectrum Stoornis, kortweg ASS.
-Autisme kan al op jonge leeftijd duidelijk zijn voor omstanders. De persoon gaat later praten als die kind is dan andere kinderen of gedraagt zich anders. Bijna iedereen heeft wel dingen die hier wel op lijken. Bij deze dingen horen o.a. overgevoeligheid voor geluid, niet goed tegen veranderingen kunnen, niet goed tegen drukte kunnen, enz. Opvallend is dat óók bijna iedereen met autisme van sommige dingen waar anderen last van hebben, geen last van hebben.
+Er zijn nog geen pillen voor autisme en we weten dus (nog) niet of dat zou kunnen helpen.
-Iemand met autisme wordt ook wel '''autist''' genoemd. Vaak wordt dit woord als [[scheldwoord]] gebruikt.
+De hersenen van iemand met autisme zijn op het gebied van prikkels niet goed ontwikkeld. Dit betekent dat de prikkels van de zintuigen - horen, voelen, zien en proeven - niet altijd goed worden ontvangen. Alle prikkels komen tegelijk binnen en allemaal even erg. Dit zorgt ervoor dat iemand met autisme zich moeilijker kan aanpassen aan onverwachte dingen dan iemand zonder autisme. Dit komt omdat de verwerking van de prikkels niet snel/goed verloopt. Deels heeft dit te maken met een zeg maar beschadigde laag rond de uitlopers van de  zenuwcellen, het myeline. Hierdoor kunnen een soort kortsluitingen ontstaan. Teveel prikkels binnen krijgen zorgt voor overgevoeligheid, dit betekent bijvoorbeeld voor de huid dat deze extra gevoelig is, wat ervoor zorgt dat iemand niet graag aangeraakt wordt. Ook (te)veel geluid en (te)veel licht kan een vorm van gevoeligheid zijn en wordt vaak niet als fijn ervaren.
-==Kenmerken==
-De kenmerken die de meeste mensen met autisme hebben:
+Autisme kan al op jonge leeftijd duidelijk zijn voor omstanders. Als kind gaat het bijvoorbeeld later praten dan andere kinderen of gedraagt zich anders. Bijna iedereen met autisme heeft wel dingen die hierop lijken. Bij deze dingen horen onder andere overgevoeligheid voor geluid, niet goed tegen veranderingen kunnen, niet goed tegen drukte kunnen, enz. Opvallend is dat óók bijna iedereen met autisme van sommige dingen waar anderen last van hebben, juist geen last heeft.
+Iemand met autisme wordt ook wel '''autist''' genoemd, maar dat is erg gemakkelijk gezegd voor iemand die een of meer dingen heeft die je autistisch zou kunnen noemen. Ook wordt dit woord soms zomaar als [[scheldwoord]] gebruikt.
+==Gedragskenmerken==
+De kenmerken die de meeste mensen met autisme (ASS) hebben:
 * Op zichzelf zijn of in zichzelf gekeerd
-* Moeilijk kunnen inleven in anderen
+* Zich moeilijk kunnen inleven in anderen
-* Vaak geen oogcontact met anderen
+* Vaak geen oogcontact willen hebben met anderen
 * Moeite met herkennen van gezichtsuitdrukkingen en emoties
-* Taalontwikkeling vaak vertraagd en afwijkend (Asperger is spraakontwikkeling normaal)
+* Taalontwikkeling vaak vertraagd en afwijkend. Mensen met ASS hebben een wat ouwelijk taalgebruik. Bij Asperger, dat ook tot het autismespectrum wordt gerekend, is de spraakontwikkeling wel normaal.
-* Nemen veel dingen en opmerkingen te letterlijk wat er wordt gezegd
+* Nemen veel dingen en opmerkingen te letterlijk wat er wordt gezegd. Ze begrijpen vaak [[spreekwoord]]en en [[grap]]jes verkeerd.
-* Op kunnen gaan in een activiteit
+* Op kunnen gaan in een bepaalde activiteit. Kunnen heel veel weten over een specifiek onderwerp.
-* Herhalende patronen op gedragsgebied
+* Herhalende patronen op gedragsgebied. Hierbij horen bijvoorbeeld tics (herhalende bewegingen, spullen op een rijtje willen leggen)
+* Moeite met afwijken/anders lopen van de normale planning. Heeft behoefte aan regelmaat. Iemand met ASS heeft veel aan een vaste dag-structuur die eventueel in pictogrammen of uitgeschreven tevoren bekend moet zijn. Mocht men er van moeten afwijken, dan is het goed dit tevoren aan te kondigen.
-* Moeite met afwijken/anders lopen van de normale planning
-* kunnen niet makkelijk twee dingen gelijk
+* kunnen niet makkelijk twee dingen gelijk. Hoewel het zogenaamde multitasking niet echt bestaat, lijkt dit wel zo.
 * reageren anders op iets
 * Soms ook een lage [[verwerkingssnelheid]]
+Iedereen kan wel wat van de bovenstaande kenmerken hebben, maar dat zal bij de meeste mensen wel meevallen.
 ==Soorten==
@@ Regel 27: / Regel 34: @@
 === Klassiek autisme ===
 {{Zie hoofdartikel|Klassiek Autisme}}
-Mensen met klassiek autisme hebben gemiddelde tot ernstige sociale beperkingen, verbale en non-verbale beperkingen en willen altijd zekerheid hebben.
+Mensen met klassiek autisme hebben veel van de bovenstaande kenmerken in een meestal matige tot sterke mate. Ze hebben gemiddelde tot ernstige sociale beperkingen, verbale en non-verbale beperkingen en willen altijd zekerheid hebben.
-Ze vragen als kind veel aandacht. Ze kunnen wel erg intelligent zijn ondanks hun beperkingen. Je moet ze vaak niet heel kwaad benaderen (bijv. je neemt de verkeerde afslag, domoor!). Sommige zijn er slecht in om te zien hoe anderen zich voelen en soms zijn ze heel erg in zichzelf, ook wel genoemd als "hun eigen wereld". Toch kun je met hen leven en veel plezier hebben.
+Ze vragen als kind veel aandacht. Ze kunnen wel erg intelligent zijn ondanks hun beperkingen. Je moet ze vaak niet heel kwaad benaderen (bijvoorbeeld je neemt de verkeerde afslag, domoor!). Sommige zijn er slecht in om te zien hoe anderen zich voelen en soms zijn ze heel erg in zichzelf, ook wel genoemd als "hun eigen wereld". Toch kun je met hen leven en veel plezier hebben.
 === Syndroom van Asperger ===
 {{Zie hoofdartikel|Syndroom van Asperger}}
 Net als bij klassiek autisme hebben mensen met het syndroom van Asperger ook sociale beperkingen, de volgende handelingen gaan niet zoals ze moeten gaan: gelaatsuitdrukkingen, oogcontact, lichaamstaal en gebaren om de sociale interactie te bepalen.
-In tegenstelling tot wat vaak gezegd wordt over de spraakachterstand hebben mensen met Asperger hier weinig tot geen last van. Ook zijn deze mensen soms erg slim, slimmer dan een gemiddeld persoon.ze hebben ook sommige angsten waar ze heel moeite mee hebben. sommige mensen met asperger hebben last van epileptische aanvallen of/en hoofdpijn.
+Ze hebben de meeste van de bovenstaande gedragskenmerken, maar dan in mindere mate. In tegenstelling tot wat vaak gezegd wordt over de spraakachterstand, hebben mensen met Asperger hier weinig tot geen last van. Ook zijn deze mensen soms erg slim, slimmer dan een gemiddeld persoon. Ze hebben ook sommige angsten waar ze heel moeite mee hebben. Sommige mensen met Asperger hebben last van epileptische aanvallen of/en hoofdpijn.
 === PDD-NOS ===
 {{Zie hoofdartikel|PDD-NOS}}
-De mensen met PDD-NOS worden op vroege leeftijd meestal verkeerd ingeschat omdat de ontwikkeling van PDD-NOS veel te maken heeft met het karakter van het kind en daarom pas op latere leeftijd goed kan worden gezegd wat het kind heeft, toch hebben kinderen met PDD-NOS meestal beperkte interesses, waar ze heel veel tijd aan besteden en ze vallen vaak in herhaling.
+De mensen met PDD-NOS worden op vroege leeftijd meestal verkeerd ingeschat, omdat de ontwikkeling van PDD-NOS veel te maken heeft met het karakter van het kind en daarom pas op latere leeftijd goed kan worden gezegd wat het kind heeft. Toch hebben kinderen met PDD-NOS meestal beperkte interesses, waar ze heel veel tijd aan besteden en ze vallen vaak in herhaling.
-Mensen met PDD-NOS hebben tekortkomingen in hun sociale vaardigheden. Ze kunnen bijvoorbeeld moeilijk overweg met leeftijdgenoten, verder vertonen ze vaak ook tekortkomingen in communicatie. Ze weten soms zelf niet wat ze zeggen, ze kunnen soms moeilijke woorden gebruiken die niet bij hun leeftijd past. Bovendien hebben ze vaak ook een heel monotoon stemgebruik.
-Veel voorkomende stereotiepe gedragingen/fixaties zijn: steeds dezelfde handelingen doen, geïnteresseerd in een bepaald onderwerp en dan daar alleen maar over kunnen praten. Bovendien zie je veelal een afwijkend beeld van fantasie en werkelijkheid. Alle dingen lopen vaak door elkaar heen, ze kunnen een sprookje of verhaaltje letterlijk nemen en geloven dat het ook echt gebeurd is.
+Mensen met PDD-NOS hebben tekortkomingen in hun sociale vaardigheden. Ze kunnen bijvoorbeeld moeilijk overweg met leeftijdgenoten, verder vertonen ze vaak ook tekortkomingen in communicatie. Ze weten soms zelf niet wat ze zeggen, ze kunnen soms moeilijke woorden gebruiken die niet bij hun leeftijd passen. Bovendien hebben ze vaak ook een heel monotoon stemgebruik. Veel voorkomende stereotiepe gedragingen/fixaties zijn: steeds dezelfde handelingen doen, geïnteresseerd in een bepaald onderwerp en dan daar alleen maar over kunnen praten. Bovendien zie je veelal een afwijkend beeld van fantasie en werkelijkheid. Alle dingen lopen vaak door elkaar heen, ze kunnen een sprookje of verhaaltje letterlijk nemen en geloven dat het ook echt gebeurd is.  Er zijn veel grote verschillen in gedrag:
-Er zijn veel grote verschillen in gedrag:
 *Afzijdig en in zichzelf gekeerd.
 *Laat wel contact toe maar zoekt het niet uit zichzelf.
@@ Regel 50: / Regel 58: @@
 == Omgang met autisme ==
 Als je iemand in je omgeving hebt met autisme, dan is het belangrijk dat je weet hoe je er mee om moet gaan. Enkele tips:
-* Wees duidelijk in gesprekken
+* Wees duidelijk in gesprekken.
-* Gebruik zo min mogelijk sarcasme of grapjes in gespreken want dat kan verkeerd opgevat worden.
+* Gebruik zo min mogelijk sarcasme of grapjes in gesprekken want dat kan verkeerd opgevat worden.
 * Praat over 1 ding te gelijk
 * Gebruik korte zinnen
-* Als je vragen stelt stel ze dan kort en duidelijk. Vermijdt een 'waarom' vraag en gebruik liever "want". Vermijd ook woorden als "misschien".
+* Als je vragen stelt, stel ze dan kort en duidelijk. Vermijd een 'waarom' vraag en gebruik liever "want". Vermijd ook woorden als "misschien".
 * Wees voorspelbaar. Regelmaat is belangrijk voor mensen met ASS.
+* Als je iets samen gaat doen, leg dan alles stap voor stap uit. Ondersteun dit eventueel met simpele tekeningetjes of schrijf het op als de ASS-er kan lezen. Gesproken woorden vervliegen namelijk, tekeningen en geschreven woorden blijven staan en kunnen teruggelezen worden. Zorg ervoor dat hij of zij goed mee kan kijken wat je tekent of schrijft. Ben je rechtshandig, laat hem of haar dan links van je zitten.
-* Als je iets samen gaat doen, leg dan alles stap voor stap uit.
 * Verandert er iets in de planning, geef het op tijd aan.
 * Geef duidelijk regels aan.
-* Ondersteun je gesprek eventueel met geschreven tekst en/of eenvoudige tekeningen, in een soort van stripverhaal. Zorg dat de persoon met ASS goed mee kan kijken wat je tekent of schrijft.
 ==Externe (video)links==
-* [http://www.balansdigitaal.nl Balans]
+* [https://www.balansdigitaal.nl Balans]
 * [https://www.geefmede5.nl/home Geef me de vijf]
 * [https://www.autisme.nl/ Nederlandse Vereniging voor Autisme (NVA)]
@@ Regel 74: / Regel 81: @@
 * https://mentaalbeter.nl/zelftesten/autisme-test/
 * Bekijk Doe even Normaal: Autisme op <nowiki>https://www.npostart.nl/VPWON_1227546</nowiki>
 * https://youtu.be/jL6CDCgzFUU
+* https://www.kenniscentrumwwz.be/tips-voor-hulpverleners-bij-een-verstandelijke-handicap-autismespectrumstoornis-en-niet-aangeboren
 == Zie ook ==
@@ Regel 81: / Regel 89: @@
 * [[Conduct disorder]] (CD)
 * [[Oppositioneel-opstandige gedragsstoornis]]
-* [[Non-verbale leerstoornis]] (NVL)
+*[[Niet-verbale leerstoornis]]   (NLD)
 [[Categorie:Autismespectrum| ]]