Pacificatie van Gent: verschil tussen versies

Huidige versie van 7 feb 2024 om 14:48

Een allegorie van de pacificatie van Gent. In het midden zie je de Nederlandse gewesten achter muur. Op de voorgrond zie je Spaanse soldaten met wapens. De pacificatie van Gent was hierdoor een samenwerking tussen de Nederlandse gewesten tegen de Spaanse agressie.

De Pacificatie van Gent was een belangrijke gebeurtenis tijdens de Tachtigjarige Oorlog. Het woord "pacificatie" betekent zoiets als "het moment waarop er vrede gesticht wordt". De gebeurtenis vond plaats op 8 november 1576 in het stadhuis van de Vlaamse stad Gent.

Tijdens de pacificatie van Gent wist Willem van Oranje alle Nederlandse gewesten achter de Nederlandse Opstand te krijgen. Voorheen vond de opstand vooral in het noorden plaats, terwijl het zuiden grotendeels de Spaanse koning steunde. Dit kwam door een verschil in geloof. Het noorden was namelijk protestants, terwijl het zuiden katholiek was. De steun verdween echter na de Spaanse Furie, waarbij Spaanse huursoldaten delen van de Zuidelijke Nederlanden plunderden. Willem van Oranje wist hierdoor ook de Zuidelijke gewesten achter de opstand te krijgen. Samen vormden de Nederlanden de Generale Unie.

Deze Generale Unie was van korte duur, aangezien het religieus conflict niet werd opgelost. Drie jaar na de pacificatie werd de Generale Unie opgesplitst in de Unie van Utrecht en de Unie van Atrecht.

Voorgeschiedenis

Een kaart van de Pacificatie van Gent

Sinds het begin van de Tachtigjarige Oorlog vond de opstand vooral in de Noordelijke Nederlanden plaats. Hoewel er onvrede was in de Zuidelijke Nederlanden, bleef men de Spaanse koning officieel trouw. Dit kwam mede door een verschil in geloof. Het noorden had het protestantisme omarmt. Protestanten werden door de katholieke Spaanse koning vervolgd. Het zuiden was daarentegen voornamelijk katholiek. Hierdoor hadden zij niet met vervolging te maken. Daarnaast was Spanje sterker dan de opstandelingen. Desondanks kreeg het Spaanse leger de opstand niet onder controle.

Het Spaanse leger maakte gebruik van huursoldaten en voerde op hetzelfde moment ook andere oorlogen. Dit kostte enorm veel geld en in 1575 dreigde Spanje zelfs bankroet te gaan. De Spanjaarden hadden hierdoor hun huursoldaten al maandenlang niet betaald. In 1576 besloten zij op muiterij over te gaan. Zij plunderden onder andere Aalst en Maastricht. Ook de havenstad Antwerpen bleef niet bespaard van de Spaanse Furie. De Spaanse koning verloor aan populariteit in de Zuidelijke Nederlanden door de muiterij. De Zuidelijke gewesten besloten daarom toenadering tot de Noordelijke gewesten te zoeken.

Verloop

Ontstaan

De Spaanse Furie in Antwerpen was de laatste druppel en nam alle twijfel weg voor de Zuidelijke gewesten. Het graafschap Vlaanderen, het graafschap Henegouwen, het hertogdom Brabant en het graafschap Artesië sloten een overeenkomst met twee noordelijke gewesten; het graafschap Zeeland en het graafschap Holland. Hierdoor werd Willem van Oranje stadhouder van de vier zuidelijke gewesten.

Hierdoor waren in feite alle Nederlandse gewesten verenigd met uitzondering van het graafschap Luxemburg, wat onder Spaanse controle stond.

Afspraken

Op de pacificatie van Gent besloten de gewesten het volgende:

Er kwam amnestie (vergiffenis) voor alle opstandelingen zonder uitzonderingen. Opstandelingen konden hierdoor dus misdaden plegen tegen de Spanjaarden om zo de opstand te steunen. Na afloop zouden zij hier niet voor vervolgd worden.
De Spaanse troepen moesten de Nederlanden verlaten.
De Staten-Generaal kon op eigen initiatief samenkomen. De Spaanse koning had hier geen zeggenschap meer over.
De geuzen kregen eerherstel en hun in beslag genomen bezittingen werden teruggegeven.
De weduwe van Hendrik van Brederode kreeg haar bezittingen terug.
De ontvoerde zoon van Willem van Oranje, Filips Willem van Oranje, werd teruggeëist.
Monumenten voor de hertog van Alva werden afgebroken. Er was zelfs sprake van een omgekeerde beeldenstorm.
Er kwam in feite godsdienstvrijheid met een einde aan religieuze vervolging. Protestantse en katholieke kerken kregen ook hun verloren bezittingen terug.
Oranje werd erkent als de bevrijder van de Nederlanden.

Ook werd geregeld dat enkel de gewesten die het verdrag ondertekenden recht hadden op de voordelen ervan.

Conflicten

De Pacificatie van Gent werd gesloten in de zogeheten "Pacificatiezaal" van het Stadhuis van Gent. Deze zaal is nog steeds aanwezig.

De Pacificatie van Gent zorgde niet voor een einde aan het conflict tussen de katholieken en protestanten. In de tijd dat de Pacificatie van Gent was getekend hadden alleen de gewesten Holland en Friesland een overwegend protestants bestuur. De rest van de gewesten hadden nog een bestuur dat grotendeels katholiek was. Holland en Friesland wilden daardoor vrijheid van godsdienst voor de protestanten in de andere gewesten. De andere gewesten wilden vrijheid van godsdienst in alle gewesten, waaronder ook Holland en Friesland. Voornamelijk Friesland wilde echter alleen protestantisme toelaten, mede door de invloed van de dopersen van Menno Simonsz.

Uiteindelijk kwam er een soort van compromis. De gewesten mochten zelf hun openbare religie (katholiek of protestants) kiezen, maar het andere geloof mocht niet vervolgd worden. Desondanks nam deze compromis niet het conflict weg. Willem van Oranjes ideaal van 17 gewesten met godsdienstvrijheid ging binnen drie jaar verloren.

Gevolgen

In de Zuidelijke Nederlanden waren er ook steden met een grote protestantse bevolking. In Gent grepen de protestanten in 1577 de macht en stichtten de Gentse Republiek. Deze republiek stond onder een radicaal-protestants bestuur, wat angst aanwakkerden in de katholieke Zuidelijke Nederlanden. De katholieke gewesten Henegouwen en Artesië stichtten vervolgens de Unie van Atrecht in 1579. Bij de unie werd besloten om de privileges te herstellen en het katholicisme als enige geloof toe te staan. Enkele maanden later verzoenden de gewesten zich ook met de Spaanse koning en kozen opnieuw zijn kant.

De Noordelijke gewesten hadden ondertussen de Unie van Utrecht gesticht. Ook enkele protestantse Vlaamse steden, waaronder Gent, behoorden tot deze unie. De unie van Utrecht was vooral gericht tegen de Spaanse koning. Toch werd er besloten dat er wél succesvol godsdienstvrijheid kwam, ook in Holland en Zeeland.

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
+[[Bestand:Allegorie_Pacificatie_van_Gent.jpg|right|300px|thumb|Een [[allegorie]] van de pacificatie van Gent. In het midden zie je de Nederlandse gewesten achter muur. Op de voorgrond zie je Spaanse soldaten met wapens. De pacificatie van Gent was hierdoor een samenwerking tussen de Nederlandse gewesten tegen de Spaanse agressie.]]
-{{werk}}
 De '''Pacificatie van Gent''' was een belangrijke gebeurtenis tijdens de [[Tachtigjarige Oorlog]]. Het woord "pacificatie" betekent zoiets als "het moment waarop er vrede gesticht wordt". De gebeurtenis vond plaats op 8 november 1576 in het stadhuis van de Vlaamse stad [[Gent]].
-Tijdens de pacificatie van Gent wist [[Willem van Oranje]] alle Nederlandse gewesten achter de Nederlandse Opstand te krijgen. Voorheen vond de opstand vooral in het noorden plaats, terwijl het zuiden grotendeels de Spaanse koning steunde. Dit kwam door een verschil in geloof. Het noorden was namelijk protestants, terwijl het zuiden katholiek was. De steun verdween echter na de [[Spaanse Furie]], waarbij Spaanse huursoldaten delen van de Zuidelijke Nederlanden plunderden. Willem van Oranje wist hierdoor ook de Zuidelijke gewesten achter de opstand te krijgen. Samen vormden de Nederlanden de '''Generale Unie'''.
+Tijdens de pacificatie van Gent wist [[Willem van Oranje]] alle Nederlandse gewesten achter de Nederlandse Opstand te krijgen. Voorheen vond de opstand vooral in het noorden plaats, terwijl het zuiden grotendeels de Spaanse koning steunde. Dit kwam door een verschil in geloof. Het noorden was namelijk protestants, terwijl het zuiden katholiek was. De steun verdween echter na de [[Spaanse Furie (Antwerpen)|Spaanse Furie]], waarbij Spaanse huursoldaten delen van de Zuidelijke Nederlanden plunderden. Willem van Oranje wist hierdoor ook de Zuidelijke gewesten achter de opstand te krijgen. Samen vormden de Nederlanden de '''Generale Unie'''.
 Deze Generale Unie was van korte duur, aangezien het religieus conflict niet werd opgelost. Drie jaar na de pacificatie werd de Generale Unie opgesplitst in de [[Unie van Utrecht]] en de [[Unie van Atrecht]].
 ==Voorgeschiedenis==
+[[Bestand:Tachtigjarige_Oorlog_1576-77.svg|right|300px|thumb|Een kaart van de Pacificatie van Gent]]
+Sinds het begin van de Tachtigjarige Oorlog vond de opstand vooral in de Noordelijke Nederlanden plaats. Hoewel er onvrede was in de Zuidelijke Nederlanden, bleef men de Spaanse koning officieel trouw. Dit kwam mede door een verschil in geloof. Het noorden had het [[protestantisme]] omarmt. Protestanten werden door de katholieke Spaanse koning vervolgd. Het zuiden was daarentegen voornamelijk katholiek. Hierdoor hadden zij niet met vervolging te maken. Daarnaast was Spanje sterker dan de opstandelingen. Desondanks kreeg het Spaanse leger de opstand niet onder controle.
+Het Spaanse leger maakte gebruik van huursoldaten en voerde op hetzelfde moment ook andere oorlogen. Dit kostte enorm veel geld en in 1575 dreigde Spanje zelfs [[bankroet]] te gaan. De Spanjaarden hadden hierdoor hun huursoldaten al maandenlang niet betaald. In 1576 besloten zij op [[muiterij]] over te gaan. Zij plunderden onder andere [[Aalst]] en [[Maastricht]]. Ook de havenstad [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]] bleef niet bespaard van de [[Spaanse Furie (Antwerpen)|Spaanse Furie]]. De Spaanse koning verloor aan populariteit in de Zuidelijke Nederlanden door de muiterij. De Zuidelijke gewesten besloten daarom toenadering tot de Noordelijke gewesten te zoeken.
 ==Verloop==
 ===Ontstaan===
+De Spaanse Furie in Antwerpen was de laatste druppel en nam alle twijfel weg voor de Zuidelijke gewesten. Het [[graafschap Vlaanderen]], het [[graafschap Henegouwen]], het [[hertogdom Brabant]] en het [[graafschap Artesië]] sloten een overeenkomst met twee noordelijke gewesten; het [[graafschap Zeeland]] en het [[graafschap Holland]]. Hierdoor werd [[Willem van Oranje]] [[stadhouder]] van de vier zuidelijke gewesten.
+Hierdoor waren in feite alle Nederlandse gewesten verenigd met uitzondering van het [[graafschap Luxemburg]], wat onder Spaanse controle stond.
 ===Afspraken===
+Op de pacificatie van Gent besloten de gewesten het volgende:
+* Er kwam [[amnestie]] (vergiffenis) voor alle opstandelingen zonder uitzonderingen. Opstandelingen konden hierdoor dus misdaden plegen tegen de Spanjaarden om zo de opstand te steunen. Na afloop zouden zij hier niet voor vervolgd worden.
+* De Spaanse troepen moesten de Nederlanden verlaten.
+* De Staten-Generaal kon op eigen initiatief samenkomen. De Spaanse koning had hier geen zeggenschap meer over.
+* De [[geuzen]] kregen eerherstel en hun in beslag genomen bezittingen werden teruggegeven.
+* De weduwe van [[Hendrik van Brederode]] kreeg haar bezittingen terug.
+* De ontvoerde zoon van Willem van Oranje, [[Filips Willem van Oranje]], werd teruggeëist.
+* Monumenten voor de hertog van Alva werden afgebroken. Er was zelfs sprake van een ''omgekeerde beeldenstorm''.
+* Er kwam in feite godsdienstvrijheid met een einde aan religieuze vervolging. Protestantse en katholieke kerken kregen ook hun verloren bezittingen terug.
+* Oranje werd erkent als de bevrijder van de Nederlanden.
+Ook werd geregeld dat enkel de gewesten die het verdrag ondertekenden recht hadden op de voordelen ervan.
 ===Conflicten===
+[[Bestand:Pacificatiezaal_Stadhuis_Gent_21-07-2010_14-55-48.jpg|left|300px|thumb|De Pacificatie van Gent werd gesloten in de zogeheten "Pacificatiezaal" van het [[Stadhuis van Gent]]. Deze zaal is nog steeds aanwezig.]]
+De Pacificatie van Gent zorgde niet voor een einde aan het conflict tussen de katholieken en protestanten. In de tijd dat de Pacificatie van Gent was getekend hadden alleen de gewesten Holland en Friesland een overwegend protestants bestuur. De rest van de gewesten hadden nog een bestuur dat grotendeels katholiek was. Holland en Friesland wilden daardoor vrijheid van godsdienst voor de protestanten in de andere gewesten. De andere gewesten wilden vrijheid van godsdienst in alle gewesten, waaronder ook Holland en Friesland. Voornamelijk Friesland wilde echter alleen protestantisme toelaten, mede door de invloed van de dopersen van [[Menno Simonsz]].
+Uiteindelijk kwam er een soort van [[compromis]]. De gewesten mochten zelf hun openbare religie (katholiek of protestants) kiezen, maar het andere geloof mocht niet vervolgd worden. Desondanks nam deze compromis niet het conflict weg. Willem van Oranjes ideaal van 17 gewesten met godsdienstvrijheid ging binnen drie jaar verloren.
 ==Gevolgen==
+In de Zuidelijke Nederlanden waren er ook steden met een grote protestantse bevolking. In Gent grepen de protestanten in 1577 de macht en stichtten de [[Gentse Republiek]]. Deze republiek stond onder een radicaal-protestants bestuur, wat angst aanwakkerden in de katholieke Zuidelijke Nederlanden. De katholieke gewesten Henegouwen en Artesië stichtten vervolgens de [[Unie van Atrecht]] in 1579. Bij de unie werd besloten om de privileges te herstellen en het katholicisme als enige geloof toe te staan. Enkele maanden later verzoenden de gewesten zich ook met de Spaanse koning en kozen opnieuw zijn kant.
+De Noordelijke gewesten hadden ondertussen de [[Unie van Utrecht]] gesticht. Ook enkele protestantse Vlaamse steden, waaronder Gent, behoorden tot deze unie. De unie van Utrecht was vooral gericht tegen de Spaanse koning. Toch werd er besloten dat er wél succesvol godsdienstvrijheid kwam, ook in Holland en Zeeland.
-[[Categorie:Gent]]
+[[Categorie:Geschiedenis van Gent]]
 [[Categorie:Tachtigjarige Oorlog]]