Schaaknovelle

Werk in uitvoering! Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken.

Dit artikel is nog niet af.

Schaaknovelle
Informatie
Alternatieve titel	Die Schachnovelle
Schrijver	Stefan Zweig
Taal (origineel)	Duits
Land	Oostenrijk Brazilië
Genre	Novelle Schaakroman Oorlogsroman
Datum	1941
ISBN
Uitgeverij
Bijzonderheden
Online-tekst
Portaal Literatuur

De Schaaknovelle (Duits: Die Schachnovelle) is een novelle van de Oostenrijkse schrijver Stefan Zweig. Het is een van de laatste en bekendste werken van Zweig. Hij schreef het verhaal tussen 1938 en 1941 tijdens zijn verblijf in Brazilië. De novelle werd in 1942 gepubliceerd.

In de novelle speelt schaken een grote rol. Op een schip van New York City naar Buenos Aires daagt de wereldkampioen schaken, Mirko Czentowitz, de passagiers uit om te schaken. Op dat moment duikt de mysterieuze Dr. B. op die heel goed in schaken blijkt te zijn. De verteller komt in de rest van het verhaal meer te weten over het leven van Dr. B.

Samenvatting

Let op! Hieronder staat de samenvatting van een verhaal. Soms is het niet leuk als je al weet hoe het verhaal afloopt!

De naamloze verteller is een passagier op een schip tussen New York City (Verenigde Staten) en Buenos Aires (Argentinië). Aan boord is de wereldkampioen schaken Mirko Czentowitz. Om de tijd te doden daagt hij passagiers uit tot een potje schaken. Drie passagiers, waaronder de verteller, mogen samen als één team tegen Czentowitz schaken. Zij mogen over hun zetten discussiëren, terwijl Czentowitz in de hoek staat. Op het moment dat de drie bijna in een schaakkundige val van Czentowitz stapt, grijpt Dr. B. in en de schaakpartij eindigt. Hij is een mysterieus figuur die veel van schaken weet.

De verteller besluit Dr. B. te bezoeken, aangezien hij ook een Oostenrijker is en hem wil verleiden tot schaakpartij met Czentowitz. Dr. B. zegt dat hij in jaren geen schaken heeft gespeeld en dit ook vroeger amper deed. Dit maakt zijn talent nog opmerkelijker. Dr. B. was aanvankelijk een advocaat, maar werd door de Gestapo opgesloten in een eenzame cel. In zijn vrije tijd las Dr. B. veel, maar in zijn cel waren geen boeken. Om de zoveel tijd werd hij naar een kantoor voor een bevraging gehaald, wat de enige manier was om zijn cel te verlaten. Op een dag was hij alleen in dit kantoor, waar een boek lag. Dr. B. besloot dit boek te stelen (zonder te weten waar het over ging) en te verstoppen onder het matras in zijn cel.

In zijn cel kwam hij er pas achter dat het een boek van 150 beroemde schaakpartijen was. Hij was enigszins teleurgesteld, maar had niets om zich bezig te houden in zijn cel. In een tijd van vier maanden leerde hij alle schaakpartijen uit zijn hoofd door ze een voor een na te spelen. Dit kon hij doen door van broodkruimels schaakstukken te maken. Voor het bord gebruikte hij het geruite dekbedovertrek. Uiteindelijk werkte Dr. B. het gehele boek door. Dit zorgde voor psychische problemen en een zenuwinzinking. Met hulp van een arts wist Dr. B. vrijgelaten te worden en te vluchten naar de Verenigde Staten.

Dr. B. besluit een schaakpartij met Czentowitz aan te gaan. De eerste schaakpartij wordt gewonnen door Dr. B. binnen korte tijd. Czentowitz erkent zijn verlies en veegt alle stukken van het schaakbord. Hij daagt Dr. B. uit tot een herkansing, waarbij Czentowitz expres urenlang nadenkt over zijn zetten. Dr. B. kan niet tegen wachten en in zijn hoofd is hij bezig met andere schaakpartijen. Dr. B. kondigt hierdoor triomfantelijk zijn winst aan, maar komt er dan achter dat hij een schaakpartij in zijn hoofd heeft gewonnen en niet die met Czentowitz. Czentowitz is hierdoor opnieuw winnaar.