Gevoelstemperatuur

De gevoelstemperatuur is een de temperatuur zoals jij die voelt. Dit is niet hetzelfde als de temperatuur die de thermometer op dat moment aangeeft. Het kan kouder aanvoelen dan het in werkelijkheid is! De werkelijke temperatuur en de manier waarop jij deze temperatuur voelt, zijn vaak niet hetzelfde. De oorzaak hiervan is de wind. Een combinatie van een bepaalde temperatuur en de windsnelheid geeft de temperatuur aan zoals jij die buiten voelt. Meteorologen gebruiken de term gevoelstemperatuur alleen als het kouder aanvoelt. Als het warmer aanvoelt dan het in werkelijkheid is, hebben ze het over de hitte-index.

Hoe komt het dat het kouder aanvoelt?

Je lichaam heeft een bepaalde temperatuur van ongeveer 37 graden. Via je huid raak je steeds wat van deze warmte kwijt. Je hebt vocht in je lijf zitten en aan de oppervlakte van de huid verdampt dat. Als je dan in de wind loopt, of je hand voor een ventilator houdt, voel je dat die windstroom ervoor zorgt dat het kouder aanvoelt dan het eigenlijk is.

Berekenen van de gevoelstemperatuur

Voor het berekenen van de gevoelstemperatuur wordt een index gebruikt. Deze index wordt in het schema hieronder weergegeven. Deze index wordt vanaf 2009 gebruikt door het KNMI. Ook landen als de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Canada en IJsland gebruiken deze index.

Schema gevoelstemperatuur

In het schema zie je de invloed van de windsnelheid op de temperatuur. Daarbij staat km/uur voor kilometer per uur, m/s staat voor meter per seconde en Bft. staat voor beaufort. Aan de bovenkant staat de werkelijke temperatuur en daaronder de gevoelstemperatuur per windkracht. De berekende temperatuur geldt voor een gezond, in de schaduw wandelend, volwassen persoon van gemiddelde lengte. Omdat iedereen kou anders ervaart kan deze temperatuur voor jou wat afwijken. Ook als je wind mee of juist wind tegen hebt kan deze temperatuur verschillen.

Aan de hand van de gevoelstemperatuur kunnen er waarschuwingen gegeven worden, bijvoorbeeld door het KNMI (Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut). Zij geven dan waarschuwingen en adviezen. Gemeenten mogen dan bijvoorbeeld geen zwervers op straat laten slapen. Maar ook is het belangrijk als mensen willen gaan schaatsen. Bij heel lage temperaturen en een harde wind lopen zij kans op het letsel dat hierboven genoemd staat. Ook voor mensen die een beroep hebben dat zij buiten uitoefenen is het belangrijk te weten of zij aan het werk kunnen gaan. En tenslotte is het belangrijk voor sporters zoals schaatsers, hardlopers en skiërs.

Er kan een aantal effecten optreden vanaf bepaalde gevoelstemperaturen. Zo kun je bij een gevoelstemperatuur onder de -10 graden onderkoeld raken. Dat wil zeggen dat je lichaam teveel afkoelt. Bij een gevoelstemperatuur van -15 graden kan koudeletsel optreden. Van de organen die het verst van je hart afliggen kan dan het weefsel kapot gaan. Dit zijn vooral de tenen, de vingers, de neus en de oren. Bij een gevoelstemperatuur van -25 graden kunnen verschijnselen van bevriezing voorkomen! Bevriezing kan tot gevolg hebben dat het bevroren lichaamsdeel afsterft. Het is daarom noodzakelijk iemand met bevriezingsverschijnselen zo snel mogelijk goed warm te krijgen. Dan kan de schade beperkt blijven.

Schema: alleen voor mensen

Het schema van gevoelstemperatuur hieronder is alleen van toepassing op mensen. Dingen ervaren geen gevoelstemperatuur en van dieren is dat niet bekend. Wel is het zo dat dingen, bijvoorbeeld waterkranen, onder invloed van de wind sneller afkoelen.

Effecten

Er kan een aantal effecten optreden vanaf bepaalde gevoelstemperaturen. Zo kun je bij een gevoelstemperatuur onder de -10 graden onderkoeld raken. Dat wil zeggen dat je lichaam teveel afkoelt. Bij een gevoelstemperatuur van -15 graden kan koudeletsel optreden. Van de organen die het verst van je hart afliggen kan dan het weefsel kapot gaan. Dit zijn vooral de tenen, de vingers, de neus en de oren. Bij een gevoelstemperatuur van -25 graden kunnen verschijnselen van bevriezing voorkomen! Bevriezing kan tot gevolg hebben dat het bevroren lichaamsdeel afsterft. Het is daarom noodzakelijk iemand met bevriezingsverschijnselen zo snel mogelijk goed warm te krijgen. Dan kan de schade beperkt blijven.

Voor wie is het belangrijk om de gevoelstemperatuur te weten?

Aan de hand van de gevoelstemperatuur kunnen er waarschuwingen gegeven worden, bijvoorbeeld door het KNMI. Zij geven dan waarschuwingen en adviezen bijvoorbeeld mogen gemeenten dan geen zwervers op straat laten slapen. Maar ook is het belangrijk als mensen willen gaan schaatsen. Bij hele lage temperaturen en een harde wind lopen zij kans op het letsel wat hierboven genoemd staat. Ook voor mensen die een beroep hebben wat zij buiten uit oefenen is het belangrijk te weten of zij aan het werk kunnen gaan. En tenslotte is het belangrijk voor sporters zoals schaatsers, hardlopers en skiërs.

Alleen voor mensen

De gevoelstemperatuur is alleen van toepassing op mensen. Dieren en dingen ervaren geen gevoelstemperatuur. Wel is het zo dat dingen, bijvoorbeeld waterkranen, onder invloed van de wind sneller afkoelen.

km/uur	m/s	Bft.	10	5	0	-5	-10	-15	-20	-25	-30
5	1,4	1	10	4	-2	-7	-13	-19	-24	-30	-36
10	2,8	2	9	3	-3	-9	-15	-21	-27	-33	-39
15	4,2	3	8	2	-4	-11	-17	-23	-29	-35	-41
20	5,6	4	1	1	-5	-12	-18	-24	-31	-37	-43
25	7,0	4	7	0	-6	-12	-19	-25	-32	-38	-45
30	8,3	5	7	0	-6	-13	-20	-26	-33	-39	-46
35	9,7	5	6	0	-7	-14	-21	-27	-34	-41	-47
40	11,1	6	6	-1	-7	-14	-21	-27	-34	-41	-47
45	12,5	6	6	-1	-8	-15	-21	-28	-35	-42	-48
50	13,9	7	5	-1	-8	-15	-22	-29	-36	-42	-49
55	15,3	7	5	-2	-8	-15	-22	-29	-35	-42	-49
60	16,7	7	5	-2	=9	-16	-23	-30	-3	-43	-50
65	18,1	8	5	-2	-9	-16	-23	-30	-37	-44	-51
70	19,5	8	5	-2	-9	-16	-23	-30	-37	-44	-51
75	20,8	9	5	-2	-9	-16	-23	-30	-37	-45	-52
80	22,2	9	4	-3	-10	-17	-24	-31	-38	-45	-52