Automatische externe defibrillator

Een AED op Schiphol.

Een automatische externe defibrillator (AED) is een draagbaar elektronisch apparaat dat automatisch de levensbedreigende hartritmestoornissen bij een pariënt met een hartaanval en mogelijke hartstilstand diagnosticeert en in staat is deze door middel van defibrillatie (de toepassing van elektriciteit die de verstoring van het hartritme stopt), waardoor het hart weer op gang komt en een effectief (normaal) ritme krijgt.

Bij een EHBO of BHV cursus leer je hoe je zo'n apparaat moet bedienen en toepassen bij iemand die een hartaanval of hartstilstand heeft gekregen. Bij het openen van het apparaat vertelt een stem je ook welke stappen (handelingen) er gedaan moeten worden.

In veel gemeentes is het zo geregeld dat als je een openbare AED wilt gebruiken die ergens in de wijk hangt, je het noodnummer belt dat erbij hangt. Dan krijg je verdere instructies en wordt er de dichtstbijzijnde hulpverlener opgeroepen en naar de plek van het slachtoffer gestuurd. Hij of zij zal dan de AED bedienen. Ook zal hartmassage en beademing tussendoor bij het slachtoffer worden toegepast. Ondertussen wordt dan ook de ambulance naar de plek gestuurd. Juist het snelle handelen tussen bellen en de komst van de ambulance kan het leven van de patiënt redden.

Geschiedenis

De draagbare versie van de defibrillator werd rond 1965 uitgevonden door Frank Pantridge in Belfast, Noord-Ierland.

Pantridge's defibrillator had eerst nog een getrainde hulpverlener nodig om de schokprocedure uit te voeren. Aan het eind van de jaren zeventig werd de eerste hulp-kit ontwikkeld als de eerste echt geautomatiseerde externe defibrillator die voor het publiek was ontworpen. De principes van ABC-beoordeling en een menselijke stem die instructies doorgeeft, hielpen omstanders te reageren op een plotselinge hartgebeurtenis terwijl ze wachtten tot de eerste hulpverleners ter plaatse waren. Veel van de vroege uitvindingen in de vroege AED's maken nog steeds deel uit van de huidige generatie AED's, hoewel sommige uitvindingen, zoals de luchtweg-elektrode, niet meer worden gebruikt.

Gebruik

Gebruikelijke plaatsing van pads (plakkers) op de borst

In tegenstelling tot gewone defibrillatoren zoals in het ziekenhuis, vereist het bedienen van een Automatische Externe Defibrillator (AED) een minimale training om te worden gebruikt (of zelfs geen training). Dat is mogelijk omdat alle AED's die zijn goedgekeurd voor gebruik, een elektronische stem gebruiken om gebruikers bij elke stap te wijzen (in Nederland in het Nederlands). En, in het geval dat de gebruiker van een AED slechthorend is, bevatten veel AED's nu ook aanwijzingen in plaatjes. De meeste eerste AED hulpkits zijn ontworpen voor gebruik door niet-medische hulpverleners. Voor dat het apparaat aanwezig is moet zijn begonnen met hartmassage en mond-op-mondbeademing. Dit noemt men cardiopulmonale reanimatie (CPR). Je krijgt na het openen van het apparaat opdracht om het bovenlijf van de patiënt te ontbloten. De plakkers aan te brengen op de rechter borst en de linker zij (zie afbeelding). Dan kan het apparaat gaan meten of er sprake is van een hartritmestoornis of een hartstilstand.

De AED stelt dus automatisch het hartritme vast en bepaalt of een schok nodig is. Automatische modellen zullen de schok toedienen zonder commando van de hulpverlener. Halfautomatische modellen zullen de hulpverlener vertellen dat een schok nodig is, maar de gebruiker moet de machine dit activeren, meestal door op een knop te drukken. Ook kan de AED een advies van "GEEN schok" geven.

In het geval van een "Schok geven" waarschuwt het apparaat dat iedereen de handen van de patiënt moet halen. Zowel voor de procedure als er na, moet door worden gegaan met het geven van een hartmassage en beademing.

Sommige AED's kunnen worden gebruikt bij kinderen - kinderen die minder dan 25 kg wegen of jonger zijn dan 8 jaar. Als een bepaald model AED is goedgekeurd voor pediatrisch gebruik, is het gebruik van meer geschikte (kleinere) elektroden alleen vereist.

Het ambulancepersoneel zal het bij aankomst overnemen. Zij kunnen naast defibrillatie bijkomende handelingen stellen om het hart weer op gang te brengen, zoals het toedienen van bepaalde medicatie.

Mag iedereen het gebruiken?

Het bij een hartstilstand aan iedereen toegestaan een AED te gebruiken. Het is zelfs zo dat artikel 450 van het Wetboek van Strafrecht stelt dat het niet verlenen van hulp aan personen in levensgevaar strafbaar is.

Er wordt naar gestreefd in heel Nederland iedereen binnen zes minuten te kunnen reanimeren en defibrilleren bij een hartstilstand. Daartoe wordt gewerkt door onder andere de Hartstichting en de oproepnetwerken aan een netwerk van 170.000 burgerhulpverleners (1% van de Nederlandse bevolking) en 30.000 goed verspreidde AED's. In oktober 2017 werd de mijlpaal van 170.000 geregistreerde burgerhulpverleners tevens bereikt. In maart 2022 is op ieder treinstation in Nederland een AED te vinden, die uiteindelijk allemaal bij HartslagNu aangesloten zullen zijn.