Wit-Rusland: verschil tussen versies
| Regel 43: | Regel 43: | ||
Wit-Rusland is volledig omsloten door andere landen. Het is daardoor een zogeheten [[binnenstaat]]; het heeft geen rechtstreekse verbinding met de zee. De [[Wit-Russische Rug]] splitst het land in tweeën. De rug loopt van het zuidwesten tot aan het noordoosten. Het hoogste punt van het gebergte is de [[Dzjarzjynskaja hara]], dat met 345 meter hoogte ook het hoogste punt van het land is. Wit-Rusland heeft hierdoor niet echt bergen; het land is vrij vlak. Het noorden bestaat vooral uit heuvels met vele meren, die tijdens de ijstijd ontstaan zijn. Wit-Rusland heeft vele meren. Samen omvatten deze meren zo'n 10% van het landoppervlak. De belangrijkste meren zijn het [[Narachmeer]] en het [[Osveyameer]]. |
Wit-Rusland is volledig omsloten door andere landen. Het is daardoor een zogeheten [[binnenstaat]]; het heeft geen rechtstreekse verbinding met de zee. De [[Wit-Russische Rug]] splitst het land in tweeën. De rug loopt van het zuidwesten tot aan het noordoosten. Het hoogste punt van het gebergte is de [[Dzjarzjynskaja hara]], dat met 345 meter hoogte ook het hoogste punt van het land is. Wit-Rusland heeft hierdoor niet echt bergen; het land is vrij vlak. Het noorden bestaat vooral uit heuvels met vele meren, die tijdens de ijstijd ontstaan zijn. Wit-Rusland heeft vele meren. Samen omvatten deze meren zo'n 10% van het landoppervlak. De belangrijkste meren zijn het [[Narachmeer]] en het [[Osveyameer]]. |
||
| − | In het zuiden bestaat het grootste gedeelte uit de moerasachtige streek [[Polesië]], dat ook in de buurlanden ligt. Door de kernramp in het Oekraïense [[ |
+ | In het zuiden bestaat het grootste gedeelte uit de moerasachtige streek [[Polesië]], dat ook in de buurlanden ligt. Door de kernramp in het Oekraïense [[Tsjernobyl]] in 1986 heeft het zuidoosten te maken met de nucleaire [[fall-out]]. Nog altijd leven hier 1,5 miljoen mensen, maar de gebieden die het dichtst bij het rampgebied liggen zijn afgesloten. |
===Klimaat=== |
===Klimaat=== |
||
Versie van 2 mrt 2022 00:23
| Republiek Wit-Rusland Рэспубліка Беларусь Respoeblika Belaroes
| |
|---|---|
| Hoofdstad | Minsk |
| Aantal inwoners | 9.349.645 (2021) |
| Oppervlakte | 207.595 km² |
| Regeringsvorm | Presidentiële republiek en dictatuur |
| President | Aleksandr Loekasjenko (sinds 1994) |
| Premier | Roman Golovchenko (sinds 2020) |
| Godsdienst | Christendom (55,4%) Geen religie (41,1%) Overig (3,5%) |
| Taal | Wit-Russisch (беларуская мова) Russisch (русский язык) |
| Munteenheid | Wit-Russische roebel |
| Volkslied | My Belaroesy |
| Nationale feestdag | Onafhankelijkheidsdag (3 juli) |
| Landcode | BLR |
.svg)
Wit-Rusland is een land in Oost-Europa en grenst aan: Litouwen, Letland, Polen, Rusland en Oekraïne en bestaat sinds 1991 nadat het zich onafhankelijk verklaarde van de Sovjet-Unie.
De Hoofdstad is Minsk en telt ongeveer 1,7 miljoen inwoners, het land zelf heeft iets minder dan 10 miljoen inwoners.
De president, Aleksandr Loekasjenko, is al sinds 1994 de baas in het land. Kritiek op hem is verboden en tegenstanders worden opgepakt. Ook wordt Loekasjenko ervan verdacht mensenrechten te hebben geschonden. Daarom zien veel mensen hem als een dictator. Bovendien is Wit-Rusland het enige land in Europa dat de doodstraf nog uitvoert.
Wit-Rusland is geen lid van de Europese Unie en de NAVO. Het land heeft een nauwe relatie met Rusland, omdat Loekasjenko voorstander is van een 'Euraziatische Unie'. Dat betekent dat de voormalige Sovjet-Uniestaten heel nauw met elkaar samenwerken op politiek en economisch gebied.
Geschiedenis
Vroege geschiedenis
De Wit-Rusissche geschiedenis begint in de 9e eeuw. De streek werd lange tijd bewoond door de Krivitsjen, de Dregovitsjen en de Radimitsjen. In de 10e eeuw werd begonnen met het gebied christelijk te maken vanuit het Kievse Rijk. In de 14e eeuw werd het gebied pas echt christelijk, aangezien men bleef geloven in de heidense god. Tussen de 14e en 18e eeuw kwamen er drie volkeren in het gebied te wonen, de Oekraïners, de Russen en de Wit-Russen. In 1517 werd de Bijbel in het Wit-Russisch vertaald door Francysk Skaryna. Dit was het begin van de Wit-Russische cultuur.
Uiteindelijk kwam Wit-Rusland onder het grootvorstendom Litouwen. In 1385 kwam het grootvorstendom Litouwen onder de Pools-Litouwse Gemenebest. Hierdoor kwam Wit-Rusland onder de Poolse kroon. Hierdoor werd de Wit-Russen tot het rooms-katholicisme bekeerd. In de 16e eeuw werden veel oorlogen gevoerd met het grootvorstendom Moskou. Aan het einde van 18e eeuw stortte de Pools-Litouwse Gemenebest ineen. Wit-Rusland werd toen door de Russische tsarina Catharina de Grote veroverd en kwam zo bij Rusland terecht.
Eerste Wereldoorlog
_Map_1918.jpg)
Tijdens de Eerste Wereldoorlog kwamen de Duitsers via Wit-Rusland Rusland binnenvallen. Veel Wit-Russen vochten aan het oostfront, maar hier kwam verandering in tijdens de Februarirevolutie. In 1918 sloot Vladimir Lenin vrede met de Duitsers. De Russen stonden delen van Wit-Rusland af aan Polen, dat toen door de Duitsers bezet was. De Wit-Russen negeerden deze afspraak en riep later de Wit-Russische Nationale Republiek uit.
Deze republiek had geen lang leven en in 1919 werd deze al door de Sovjet-Unie opgeslokt.
Onderdeel van de Sovjet-Unie
In 1919 wordt Wit-Rusland een sovjetrepubliek binnen de Sovjet-Unie. Al vrij snel hierna werd Wit-Rusland samen gevoegd met Litouwen als één sovjetrepubliek. Het westelijke gedeelte van het moderne Wit-Rusland bleef onderdeel van Polen, ook na de Eerste Wereldoorlog. Gedurende de jaren 20 en 30 wordt de Sovjet-Unie, en daarmee ook Wit-Rusland, in hoog tempo geïndustrialiseerd.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog wist de Sovjet-Unie ook het oosten van Polen te veroveren, dat tegenwoordig het westen van Wit-Rusland is. De Sovjet-Unie en Nazi-Duitsland hadden aanvankelijk de afspraak om samen Polen te verdelen en elkaar niet aan te vallen. Uiteindelijk besloten de Nazi's de Sovjet-Unie toch aan te vallen. Dit deden ze via Wit-Rusland. Vooral Wit-Rusland leed erg onder de Tweede Wereldoorlog. In Wit-Rusland was een grote Joodse bevolking. Pas in 1944 kon Wit-Rusland bevrijd worden. Tegen die tijd waren 209 van de 290 steden en was 80% van de industrie vernietigd. Tevens hadden meer dan 1 miljoen gebouwen schade. Meer dan 1 miljoen mensen stierven tijdens de oorlog. De Joodse bevolking was het slachtoffer van de Holocaust geworden en is nooit meer echt hersteld.
Hoewel Wit-Rusland onderdeel van de Sovjet-Unie was, was het voor zichzelf lid van de Verenigde Naties. Wit-Rusland trad al bij de toetreding tot de VN toe en had ook een eigen stem. Na de oorlog werd begonnen met heropbouwen van het land. Wit-Rusland werd het industriële centrum van het westen van de Sovjet-Unie. Onder Jozef Stalin verhuisden veel Russen naar Wit-Rusland. Op deze manier werd Wit-Rusland Russisch gemaakt, russificatie. Stalins opvolgers zetten deze trend voort. In 1986 werd Wit-Rusland getroffen door de ontploffing van de kernreactor in het Oekraïense plaatsje Chernobyl. Hoewel de kernreactor in Oekraïne stond, 16 kilometer van de Wit-Russische grens, werd het zuiden van het Wit-Rusland meer getroffen dan Oekraïne. Nog steeds is het zuidelijk gedeelte van Wit-Rusland verboden terrein en zijn de consequenties nog steeds te merken. De Sovjet-Unie voerde ook moorden op de Wit-Russen uit. In 1988 werden massagraven gevonden van Wit-Russen, die tussen 1937 en 1941 vermoord werden.
Onafhankelijkheid en Loekasjenko
Op 27 juli 1990 verklaarde Wit-Rusland zich onafhankelijk, maar de communistische partij bleef voor de overgang nog aan de macht. Zij lieten wel de naam van het land veranderen in Belarus (in het Nederlands gebruikt men nog steeds de naam Wit-Rusland). In 1994 werd de nieuwe grondwet aangenomen, waarbij Wit-Rusland officieel een democratie werd met als staatshoofd een president.
Later in 1994 werd president Aleksandr Loekasjenko tot de eerste president van Wit-Rusland verkozen. Volgens internationale organisaties waren de enige eerlijke verkiezingen die ooit in Wit-Rusland zijn gehouden. Loekasjenko wilde in het begin Wit-Rusland onderdeel van Rusland maken, maar dit voorstel werd door de bevolking verworpen. Wel liet Loekasjenko de vlag vervangen door de oude Sovjetvlag en maakte hij het Russisch een officiële taal. Loekasjenko geeft zijn speeches ook altijd in het Russisch. Lang waren er gesprekken tussen de Russische president Vladimir Poetin en Loekasjenko om Wit-Rusland en Rusland in één land te verenigen. Dit zou voor Poetin voordelig zijn, aangezien hij dan langer president van Rusland kan blijven. Na 2014 was Loekasjenko het hier niet meer mee eens. Vanaf toen begon hij ook zijn speeches meer in het Wit-Russisch te geven. Volgens hem is hij "trots op het feit dat hij de eerste president van Wit-Rusland is, maar zeker niet de laatste president van het land wil zijn".
In 2020 braken grootschalige protesten uit na de presidentsverkiezingen. Dit zijn een opeenstapeling van redenen. Als eerste was er kritiek op hoe Wit-Rusland het coronavirus aanpakte. Volgens Loekasjenko bestond het virus namelijk niet. Ook was men boos op de corruptie, de economische situatie en de oneerlijke verkiezingen. De Verenigde Staten, de Europese Unie en andere internationale organisaties oordeelden dat de verkiezingen in Wit-Rusland gefraudeerd waren. Oppositieleidster Svetlana Tichanovskaja vluchtte uiteindelijk naar Litouwen. De protesten zijn uiteindelijk neergeslagen doordat Loekasjenko hulp kreeg van de Russen. Door sancties tegen Wit-Rusland van westerse landen groeide Loekasjenko dichter bij de Russische president Vladimir Poetin. Poetin en Loekasjenko hadden al goede banden en willen op den duur Wit-Rusland en Rusland verenigen tot één land. Vooral na 2020 groeide kwamen de twee erg samen. Tijdens de Russische invasie van Oekraïne in 2022 vielen Russische troepen ook Oekraïne binnen via Wit-Rusland. Ook gaf Loekasjenko aan Wit-Russische troepen te sturen naar Oekraïne.
Geografie
Landschap
Wit-Rusland is volledig omsloten door andere landen. Het is daardoor een zogeheten binnenstaat; het heeft geen rechtstreekse verbinding met de zee. De Wit-Russische Rug splitst het land in tweeën. De rug loopt van het zuidwesten tot aan het noordoosten. Het hoogste punt van het gebergte is de Dzjarzjynskaja hara, dat met 345 meter hoogte ook het hoogste punt van het land is. Wit-Rusland heeft hierdoor niet echt bergen; het land is vrij vlak. Het noorden bestaat vooral uit heuvels met vele meren, die tijdens de ijstijd ontstaan zijn. Wit-Rusland heeft vele meren. Samen omvatten deze meren zo'n 10% van het landoppervlak. De belangrijkste meren zijn het Narachmeer en het Osveyameer.
In het zuiden bestaat het grootste gedeelte uit de moerasachtige streek Polesië, dat ook in de buurlanden ligt. Door de kernramp in het Oekraïense Tsjernobyl in 1986 heeft het zuidoosten te maken met de nucleaire fall-out. Nog altijd leven hier 1,5 miljoen mensen, maar de gebieden die het dichtst bij het rampgebied liggen zijn afgesloten.
Klimaat
Wit-Rusland heeft een landklimaat met strenge winters en koele zomers. De winter duurt in Wit-Rusland tussen de 105 en 150 dagen, terwijl de zomer rond de 150 dagen duurt. De gemiddelde temperatuur 's winters is -6 graden Celsius, terwijl dit in de zomer 18 graden Celsius is. Tijdens de zomer valt de meeste regen. Hevuge regenbuien gedurende de zomer zijn uitzondering. In het midden van het land kent men daarnaast ook veel mist.
Grote steden
| 10 grootste steden van Wit-Rusland | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nummer | Stad | Inwoners | ||||||||
| 1 | Minsk | 1.742.123 | ||||||||
| 2 | Gomel | 480.950 | ||||||||
| 3 | Mogiljov | 359.000 | ||||||||
| 4 | Vitebsk | 342.077 | ||||||||
| 5 | Grodno | 317.366 | ||||||||
| 6 | Brest | 300.716 | ||||||||
| 7 | Bobroejsk | 220.517 | ||||||||
| 8 | Baranovitsji | 168.773 | ||||||||
| 9 | Borisov | 150.372 | ||||||||
| 10 | Pinsk | 130.777 | ||||||||
Bevolking
Algemeen
In Wit-Rusland wonen zo'n 9 miljoen mensen. De grootste bevolkingsgroep zijn de Wit-Russen zelf, die 84% van de bevolking uitmaken. Andere grote groepen zijn Russen (8%), Polen (3%) en Oekraïners (2%). Tegenwoordig woont 70% van de inwoners in steden of stedelijke gebieden. Slechts 2 miljoen Wit-Russen wonen op het platteland. Door vergrijzing en emigratie neemt de Wit-Russische bevolking af. Veel jonge Wit-Russen vertrekken naar het buitenland.
Taal
Wit-Rusland heeft twee officiële talen, namelijk het Russisch en het Wit-Russisch. Het Russisch wordt door 70% van de inwoners thuis gesproken en het Wit-Russisch door 23% van de bevolking. De twee talen zijn allebei onderdeel van de Slavische talen, waar ook het Kroatisch en het Bulgaars toebehoren. Russisch en Wit-Russisch lijken erg op elkaar en sprekers van beide talen kunnen elkaar ook vaak verstaan. Tussen de twee talen is een tussentaal (combinatie) ontstaan, het trasianka.
Andere talen die veel gesproken worden zijn het Pools, het Oekraïens en het Jiddisch. Deze talen worden over het algemeen niet erkend. Qua vreemde talen wordt het Engels het meest gesproken, maar niet veel inwoners kunnen Engels.
Religie
Uit onderzoek uit 2011 blijkt dat 60% van de Wit-Russen een religie aanhangt. De meeste van hun zijn een aanhanger van de Russisch-Orthodoxe Kerk. Wit-Rusland heeft geen eigen orthodoxe kerk, deze is verbonden met die van Rusland. De Russisch-Orthodoxe Kerk heeft wel een afdeling in Wit-Rusland. In het westen zijn protestantse en katholieke groepen. De Griekse Katholieke Kerk, het jodendom en islam zijn minderheden. 40% van de Wit-Russen hangt geen religie aan.
Voor de Tweede Wereldoorlog was Wit-Rusland het centrum voor Joden in Europa. 10% van de bevolking was toen Joods. Tijdens de holocaust zijn veel Joden vermoord door de Nazi's. Een ander deel vluchtte naar andere landen of vertrok na de oorlog naar Europa, Israël of de VS. Tegenwoordig is minder dan 1% Joods. In Wit-Rusland is er godsdienstvrijheid, maar de overheid mag religieuze organisaties of bijeenkomsten verbieden.
Politiek
Staatsinrichting
De grondwet van Wit-Rusland ziet het land als een democratische republiek. Het staatshoofd van het land is een president, tegenwoordig Aleksandr Loekasjenko. De presidentsverkiezingen worden iedere vijf jaar gehouden. Tot 2001 mocht een president maar twee termijnen zitten, maar tegenwoordig is die regel afgeschaft. De president benoemt een premier, die de leider is van de regering.
Het land heeft ook een parlement, genaamd de Nationale Vergadering. De Nationale Vergadering bestaat weer uit twee huizen:
- Het Huis van Afgevaardigden bestaat uit 110 leden, die door middel van rechtstreekse verkiezingen worden gekozen. Op parlementslid te zijn moet je op zijn minst 30 jaar oud zijn.
- De Raad van de Republiek bestaat uit 64 leden, waarvan 8 leden door de president en de rest door de regio's en de stad Minsk worden gekozen. Ook deze leden moeten op zijn minst 30 jaar oud zijn.
In Wit-Rusland heeft iedereen van 21 jaar en ouder stemrecht. In Wit-Rusland bestaan er niet echt politieke partijen. De meeste parlementsleden zijn daarom partijloos
Democratie?
Hoewel Wit-Rusland volgens haar grondwet een democratie is, wordt Wit-Rusland ook wel de laatste dictatuur van Europa genoemd. President Loekasjenko is tot op de dag van vandaag de eerste en enige president van Wit-Rusland. Verkiezingen zijn vaak gefraudeerd en in het parlement zijn alle leden vertrouwelingen van Loekasjenko. Ook komen er in Wit-Rusland vaak oneerlijke rechtszaken voor en worden critici vaak mishandeld in de gevangenis.
In Wit-Rusland bestaat nog als laatste land in Europa de doodstraf. Ook dit wordt gegeven door oneerlijke rechtszaken. Over de doodstraffen zijn geen cijfers bekend. Familieleden horen volgens Amnesty International via een brief dat een familielid omgebracht is. Daarnaast kent Wit-Rusland nog censuur en worden de vrijheid van demonstratie en meningsuiting beperkt. Tegen kritiek wordt vak hard opgetreden. Tot 2020 waren er niet echt massale demonstraties tegen de gevestigde orde.
Na een referendum in 2022 is de democratie in Wit-Rusland nog verder afgenomen. De macht van het gekozen parlement is afgenomen, terwijl de macht van de ongekozen regering is toegenomen. Ook werd het mogelijk dat er nucleaire wapens op Wit-Russisch grondgebied kwamen. Dit werd eerder door Loekasjenko voorgesteld. Oppositieleidster Tichanovskaja stelt dat het referendum niet eerlijk verlopen is. De Europese Unie en veel westerse landen namen haar standpunt over.
Bestuurlijke indeling
Wit-Rusland is verdeeld in zes oblasten. Elk oblast heeft een eigen Oblastraad en een eigen bestuur. Een oblast wordt bestuurd door een voorzitter, die door de president wordt gekozen. De zes oblasten zijn:
De hoofdstad Minsk heeft een aparte status en is zelf onderverdeeld in districten.
Een oblast is weer verdeeld in rayons en rayonvrije steden. Rayonvrije steden zijn steden met veel inwoners, die niet de status van rayons hebben. Zij zijn niet verder ingedeeld in dorpen en nederzettingen. Een rayon heeft een rayonraad en uitvoerend comité. In totaal zijn er 118 rayons.
Economie
De economie van Wit-Rusland is sterk afhankelijk van de handel met buurland Rusland. Meer dan de helft van de internationale handel is met Rusland en Rusland steunt Wit-Rusland ook jaarlijks met miljarden euro's. Rusland levert aardolie aan Wit-Rusland. In ruil daarvoor lopen veel pijpleidingen via Wit-Rusland naar de rest van Europa. De Wit-Russische economie is nog steeds op een communistische manier ingericht. Veel bedrijven zijn in handen van de staat, maar de laatste jaren worden deze aan het bedrijfsleven overgedragen.
Wit-Rusland heeft een hogere levensstandaard dan de inwoners van Oekraïne of Rusland. Het land kent een lage werkloosheid. Na de onafhankelijkheid raakte het land in een economische crisis, maar vanaf 1995 groeide de economie. Tegenwoordig is de economische groei stilgevallen.
Foto-galerij
Locatie in Europa
Satellietfoto
Externe link
| Landen, afhankelijke gebieden en niet-erkende staten in Europa | 
| ||
|---|---|---|---|
| Albanië · Andorra · Armenië · Azerbeidzjan · België · Bosnië en Herzegovina · Bulgarije · Cyprus · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Georgië · Griekenland · Hongarije · IJsland · Ierland · Italië · Kazachstan · Kroatië · Letland · Liechtenstein · Litouwen · Luxemburg · Malta · Moldavië · Monaco · Montenegro · Nederland · Noord-Macedonië · Noorwegen · Oekraïne · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Rusland · San Marino · Servië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Turkije · Vaticaanstad · Verenigd Koninkrijk · Wit-Rusland · Zweden · Zwitserland Alle schuine landen liggen ook in een ander werelddeel. Afhankelijke gebieden: Ålandseilanden · Faeröer · Gibraltar · Guernsey · Jan Mayen · Jersey · Man · Spitsbergen |
|||