Japans: verschil tussen versies

Versie van 12 apr 2020 18:31

Een voorbeeld van een Manga

Japans (日本語, Nihongo) is de officiële taal van Japan. De taal heeft 130 miljoen sprekers en is daarmee de 9e grootste taal ter wereld. 127 miljoen sprekers vindt men in Japan. De overige 3 miljoen bevinden zich voornamelijk is de voormalige Japanse koloniën, zoals Taiwan en Zuid-Korea, en in de Verenigde Staten, Brazilië, Palau en Peru, waar veel Japanse immigranten wonen.

Het Japans is een van de moeilijkste talen ter wereld, samen met het Mandarijn (Chinees), Sanskriet en Hindi. Dit komt mede doordat het Japans drie verschillende alfabetten heeft en beleefdheidsvormen erg belangrijk zijn. De taal wordt ook nog eens van rechts naar links gelezen (andersom dus). Originele mangaboeken kunnen hierdoor, ook al zijn ze vertaald, vrij moeilijk zijn te lezen.

Ontstaan

Familietalen

Japans is een relatief oude taal en bestaat langer dan veel Europese talen. Het is echter onduidelijk waar de taal precies van afstamt. In ieder geval weten we dat Japans behoort tot de Japanse talen; waar onder andere Amami en Uchinaguchi toe behoren. Alle Japanse talen worden oorspronkelijk in Japan gesproken, maar het Japans heeft de andere talen eigenlijk verdrongen. Taalwetenschappers hebben ook nog een paar theorieën bedacht waar de Japanse talen weer vanaf stammen. Zo bestaat er een theorie dat het Koreaans en het Japans een gezamenlijke voorouder hadden. Daarnaast bestaat er een theorie dat het Koreaans en Japans weer bij een grotere groep talen horen; de Altaïsche talen. Hierdoor zouden ook het Turks, Mongools en kleinere talen in Noord-Azië familie zijn van het Japans. De theorieën zijn gebaseerd op overeenkomsten in grammatica.

Daarnaast bestaat er nog een theorie dat het Japans ontstaan is door de taal van de Yayoi. Dit was een volk dat in Korea leefde en de Japanse Zee zou zijn overgestoken. Een ander volk, de Jomon, zou daar al leven. Hun twee talen zouden gemengd worden en zo zou het Japans zijn ontstaan. Dit moet volgens de theorie tussen 1000 v.Chr. en het jaar 0 gebeurd zijn. Overigens is het moeilijk om deze theorie te bevestigen, aangezien beide talen geen schrift gebruikten.

Veel mensen vinden Japans en het Chinees op elkaar lijken. Zover bekend zijn het Japans en Chinees geen familie van elkaar. Wel zijn er overeenkomsten. Beide talen staan bekend om hun vele tekens, waarvan de lijntjes ook nog eens op volgorde getekend moeten worden. Tevens gebruikt een van de schrijfsystemen, Kanji, Chinese tekens en zijn er Chinese woorden in het Japans te vinden. Dit komt doordat in de 3e eeuw n.Chr. in Japans de staat Yamato werd opgericht en deze had goede banden met China. Gedurende 600 jaar werd hierdoor de het Japans door het Chinees beïnvloed.

Het ontstaan van het Japanse schrift

In de 4e eeuw werd het klassieke Chinees gebruikt als schrift voor de Japanse taal, aangezien het Japans nog geen eigen schrift had. Ze werden vooral gebruikt in literaire teksten, maar later werden de Chinese tekens gebruikt om het Japans te schrijven. De vroegste voorbeelden van het schrift komen uit de 8e eeuw. Toen werden er twee vormen gebruikt:

Als eerste was er Kanbun. Dit was het Japanse schrift in klassieke Chinese stijl. De Chinese tekens werden gebruikt om de betekenis van Japanse woorden uit te drukken. De teksten waren eigenlijk Chinees, maar waren ook leesbaar voor Japanstaligen.
De tweede vorm was Man'yōgana. Hier werden ook Chinese karakters gebruikt. In plaats van het uitdrukken van woorden in het Japans werden ze gebruikt om de uitspraak in het Japans. Hierdoor waren deze teksten voor Chinezen niet te volgen. Overigens kon elke klank meerdere Chinese karakters gebruiken.

Uiteindelijk bleek het onhandig te zijn om twee aparte systemen te hebben. Vanuit Man'yōgana ontwikkelde het Japanse schrift zich weer in twee verschillende schriften. Dit werden Hiragana en Katakana. De Chinese karakters werden grotendeels simpeler gemaakt; de tekens kregen minder streepjes. De twee schriften staan samen bekend als kana. De Japanse sprekers waren voortaan nog steeds in staat de oudere teksten te lezen. Voor de concrete woorden werden nog de Chinese karakters gebruikt en de kana-tekens werden vooral voor de grammatica en uitspraak gebruikt dat in Chinees niet bestond. Er waren in die tijd speciale diagrammen om de oudere teksten om te zetten naar de nieuwe woordvolgorde.

Het nieuwe systeem zorgde er ook voor dat het geschreven Chinees meer in het Japans paste. Veel Chinese woorden werden hierdoor over genomen in het Japans. Soms bleef de uitspraak hetzelfde (on-yomi) en soms werd de uitspraak veranderd naar een woord dat al in het Japans bestond (kun-yomi). Ongeveer 60% van de Japanse woordenschat komt hierdoor voort uit het Chinees.

Tegenwoordig worden Hiragana en Katakana nog steeds gebruikt, naast Kanji, als de drie alfabetten van de Japanse taal. Kanji gebruikt volledig de Chinese karakters. Overigens betekent dit alles niet dat Chinezen Japans kunnen lezen of andersom. Japans en Chinees ontwikkelde zich verder. Daarnaast werd maakt het Japans gebruik van traditioneel Chinees, terwijl het grootste deel van de Chinezen tegenwoordig vereenvoudigd Chinees gebruikt.

Ontstaan van het moderne Japans

Gedurende 16e eeuw ontstond het moderne Japans. In 1543 brachten de Europeanen voor het eerst een bezoekje aan Japan. Door de handel en pogingen om het christendom naar Japan te brengen, werden woorden uit Europese talen overgenomen in het Japans. Vanaf 1603 sloot Japan echter zijn deuren voor Europeanen en dit bleef zo tot 1853. Hierdoor werd het Japans ook niet meer beïnvloed door de Europese talen, met uitzondering van het Nederlands. De Nederlanders mochten namelijk als enige handel drijven met Japan en dit zorgde ervoor dat bepaalde Nederlandse woorden (aangepast) in de Japanse taal werden overgenomen. Onder andere Japanse woorden voor glas, koffie, kop en lamp komen uit het Nederlands. Door de aanpassing, en het gebruik van een ander schrift, zijn de woorden niet echt meer terug te herkennen, maar als je goed luistert hoor je wel overeenkomsten. De leenwoorden uit de Europese talen woorden in het Japans Gairaigo genoemd en worden geschreven in Katakana.

Ondertussen werd de Edo, het huidige Tokio, de Japanse hoofdstad. Het dialect dat men daar sprak werd het Standaard-Japans. Na de periode van isolatie werden veel meer woorden uit Europese talen overgenomen. Ondertussen werden ook nieuwe woorden gemaakt met Chinese tekens (die de Chinese uitspraak volgde) om westerse begrippen (vrijheid, gelijkheid, etc.) en wetenschappelijke termen (wiskunde, geneeskunde, etc.) uit te drukken. De groep woorden wordt Wasei kango genoemd; wat "Chinese woorden door Japan gemaakt" betekent. Na de Tweede Wereldoorlog werden veel woorden uit het Engels overgenomen door het Japans. Dit zijn vaak alledaagse, moderne voorwerpen (zoals een computer) en begrippen uit de wetenschap en technologie. De woorden hebben vaak haast dezelfde uitspraak als in het Engels.

Hiragana, Katakana en Kanji

Hiragana

Zie Hiragana voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Het hiragana is een lettergrepenschrift en bestaat uit 46 basistekens. Een lettergrepenschrift wil zeggen dat elke lettergreep een teken krijgt. Het hiragana is vrij eenvoudig te leren en wordt dan ook als eerste aan kinderen geleerd op school. Het hiragana is te herkennen aan de ronde vormen en het bestaat vooral uit strepen en krullen die je op een bepaalde manier moet zetten. Ook wordt het gebruikt om werkwoorden te vervoegen, kanji te verduidelijken en woorden zonder kanji te schrijven. Vroeger werd het hiragana niet door iedereen gewaardeerd en werd het vooral door vrouwen gebruikt. Later werd het hiragana weer een stuk populairder.

Een voorbeeld van hiragana tekens - Tamachi station

Katakana

Zie Katakana voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Het katakana is net als het hiragana een lettergrepenschrift dat bestaat uit 46 basistekens. Het katakana is vooral te herkennen aan de hoekige vormen en pennenstreken die bijna met een liniaal getekend kunnen zijn. Dit schrift is het eenvoudigste schrift in het Japans en wordt vooral gebruikt om leenwoorden uit andere talen uit te drukken. Terwijl vrouwen werkten aan het hiragana maakten mannen hun eigen schrift: het katakana. Zowel het hiragana als het katakana zijn simpele versies van het kanji.

Een voorbeeld van een verkeersbord in Katakana

Kanji

Zie Kanji voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Dan hebben we nog het kanji. Het Kanji is een logografisch schrift. Dat wil zeggen dat elk tekentje een betekenis heeft. Elk teken kan ook meerdere uitspraken hebben. Je hebt de ‘’on’’ uitspraak en de ‘’kun’’ uitspraak. De ‘’on’’ uitspraak wil zeggen dat het op zijn chinees wordt uitgesproken. De ‘’kun’’ uitspraak wil zeggen dat het op zijn Japans wordt uitgesproken. Sommige tekens zullen alleen één van de twee uitspraken hebben, maar andere kunnen meerdere uitspraken van elk hebben. Het kanji is geïnspireerd door de Chinezen. Toen de Japanners in aanraking kwamen met de Chinezen, was het meer dan logisch dat het schrift over werd genomen. De Japanners hebben het kanji genoemd wat letterlijk schrifttekens van Han betekent. De Japanners merkten al heel gauw dat alleen het Kanji-systeem niet genoeg was om de Japanse taal op te schrijven. Om die reden zijn ook het hierboven genoemde hiragana en katakana ontstaan.

Een voorbeeld van Kanji op straat

Grammatica

Uitspraak

In het Japans zijn er slechts vijf klinkers, namelijk a, e, u, o en i. Deze worden hetzelfde uitgesproken als in het Nederlands, maar de u wordt uitgesproken als een oe. Er zijn zowel korte als lange versies van deze klinkers. De klinkers die lang uitgesproken moeten worden krijgen een streepje op de letter (zoals ā). De klinkers worden altijd uitgesproken.

De lettergrepen in het Japans eindigen bijna altijd in een medeklinker. Mocht de eerste medeklinker van de volgende lettergreep hetzelfde zijn als de waarop de vorige lettergreep eindigt, volgt een speciaal teken. De medeklinker worden op deze manier apart uitgesproken. De leenwoorden uit andere talen worden in het Japans altijd uitgesproken met een klinker op het einde. Dit gebeurt ook wanneer het woord in de oorspronkelijke taal dit niet heeft.

Japans is tevens een toontaal; hierdoor kan de verkeerde toon een andere betekenis geven aan het woord. Het Japans heeft twee soorten tonen; de hoge en de lage toon. De hoge toon legt de nadruk om een letter, terwijl de lage toon de letter afzwakt. Overigens hebben niet alle woorden meerdere betekenissen vanwege de tonen. Het geldt slechts bij een beperkte groep woorden. Daarnaast verschilt het gebruik van de tonen per regio. Japanners zelf kunnen een verkeerd gebruikte toon herkennen en kunnen de goede betekenis achterhalen.

Zinsbouw en woordvolgorde

In het Nederlands is de woordvolgorde meestal: onderwerp - werkwoord - voorwerp. In het Japans is de woordvolgorde echter: Onderwerp - voorwerp - werkwoord. Hierbij komt het werkwoord altijd aan het einde van de zin. Achter het onderwerp en het voorwerp volgt altijd een speciaal teken dat aangeeft dat het om het onderwerp en voorwerp gaat.

Praat je over je zelf dan heeft een zin geen onderwerp. In het Nederlands zegt men: Ik houd van kaas. In het Japans zou men zeggen: houd van kaas. Uit de zin blijkt dat het gaat om jezelf. Ook als je in gesprek bent over een ander persoon kan dit gebruikt worden; het is namelijk al duidelijk aan de context van het gesprek over wie het gaat. Bij antwoorden op vragen waarbij je antwoord met ik, wordt in het Japans alleen met het werkwoord geantwoord.

Sommige zinnen het Japans kunnen tevens geen werkwoord hebben. Deze hebben aan het einde van de zin wel een speciaal teken dat het onderwerp koppelt aan het voorwerp. Voor deze tekens heb je formele en informele vorm. Naast deze tekens zijn er ook nog twee andere tekens voor het introduceren van onderwerpen:

Het eerste teken gebruik je wanneer je een onderwerp wil introduceren dat al onderdeel is van de discussie.
Het tweede teken gebruik je wanneer je een onderwerp wil introduceren dat geen onderdeel is van de discussie. Ook wordt het gebruikt om de focus op een bepaald iets te leggen.

Deze twee tekens zorgen ervoor dat alles in de zin verwijst naar dit onderwerp.

Daarnaast zijn er nog ook dit soort tekens voor de voorzetsels. In alle gevallen verbinden de tekens een woord met een onderwerp, zinsdeel of andere zin. Ook komen ze altijd na het woord wat ze moeten verbinden.

Beleefdheidsvormen

In het Japans is beleefdheid erg belangrijk! Er zijn dan ook verschillende niveaus die je kunt gebruiken in het Japans. Voor elke situatie is er wel een manier om iets te zeggen. Welk niveau je moet gebruiken hangt af van de sociale positie en de leeftijd van de persoon die het zegt en van de persoon tegen wie het gezegd wordt. In het Japans heb je ook bepaalde achtervoegsels die een beleefdheid aangeven. Voorbeelden hiervan zijn:

San

Deze vorm wordt vaak door en voor volwassenen gebruikt of als je iemand net kent en respect wilt tonen. Dit kan voor mannen en vrouwen gebruikt worden.

Chan

Deze vorm wordt meestal door meisjes gebruikt, maar kan ook gebruikt worden door volwassenen voor minderjarigen. Ook kan het in een hele hechte relatie ( bijvoorbeeld Moeder-> zoon).

Kun

Deze vorm wordt meestal voor jongens gebruikt.

Sama

Deze vorm wordt gebruikt wanneer je bijzonder veel respect wilt tonen naar iemand.

Sensei

Deze vorm wordt gebruikt naar leraren toe.

Senpei

Deze vorm wordt gebruikt naar ouderejaars toe. Meestal in schoolverband. In Anime wordt dit vaak door meisjes gebruikt voor oudere jongens.

Shi

Deze vorm wordt gebruikt als je iemand wil noemen die je kent, omdat hij/zij beroemd is. Deze vormen worden altijd achter een naam gezet. In de meeste gevallen gebruiken ze ook liever de achternaam dan de voornaam, omdat dit netter overkomt.

Woorden en zinnen

Handige zinnen en woorden

Nederlands	Japans
Hallo	Konnichiwa	こんにちは。
Goedemorgen	Ohayo Gozaimas	おはようございます。
Goedenavond	Konbawo	こんばんは。
Tot ziens	Sayonara	さようなら。
Dank u	Arigato	ありがとう
Dank u zeer!	Arigato gozaimas	ありがとうございます
Hoe gaat het met u?	Ogenki desu ka?	元気ですか。
Pardon?	Sumimasen?	すみません
Ik begrijp het niet	Wakarimasen	わかりません
Ja	Hai	はい
Nee	ie	いいえ

De getallen in het Japan

Nederlands	Japans
1	Ichi	一
2	Ni	二
3	San	三
4	Yon	四
5	Go	五
6	Ryoku	六
7	Nana	七
8	Hachi	八
9	Kyuu	九
10	Jyuu	十

Bronnen

Altaïsche talen. (z.d.). Geraadpleegd op 27 oktober 2017, van https://nl.wikipedia.org/wiki/Alta%C3%AFsche_talen
Bucknall, K., (2006). Japan: Doing business in a Unique Culture. Releigh, North Carolina : Boson Books
Geschiedenis van de Japanse taal. Geraadpleegd op 27 oktober 2017, van https://www.uchiyama.nl/ngtaalgeschied.htm
Geschiedenis: De Japanse taal. (z.d.). Geraadpleegd op 27 oktober 2017, van http://www.nippon.com.es/geschiedenis%20taal.htm
Hiragana alleen voor vrouwen?., (z.d.). Geraadpleegd op 27 oktober 2017, van http://kinako.nl/hiragana-herkomst-alleen-voor-vrouwen/
Introductie over het schrift. (z.d.). Geraadpleegd op 27 oktober 2007, van http://jarkko.nl/japans/introductie_schrift
Japans. (z.d.). Geraadpleegd op 27 oktober 2017, van https://nl.wikipedia.org/wiki/Japans
Katakana: het tweede Japanse schrift., (z.d.). Geraadpleegd op 27 oktober 2017, van http://kinako.nl/wat-is-katakana-het-tweede-japanse-schrift/
Merrit, John E. (1976). New Horizons in Reading; Proceedings of the International Reading Association World Congress onReadin. Geraadpleegd op 27 oktober 2017, van http://files.eric.ed.gov/fulltext/ED116182.pdf#page=253
Moshi Moshi Japanse taaldiensten., (z.d.). De Japanse taal. Geraadpleegd op 27 oktober 2017, van http://www.japansevertalingen.nl/de_japanse_taal.html
Robbeets, M. (z.d.). Hoe het Japans naar Japan kwam. Geraadpleegd op 27 oktober 2017, van http://taalunieversum.org/sites/tuv/files/downloads/Meertaligheid_22_Martine%20Robbeets.pdf
Robbeets, M. (2005). Is Japanese Related to Korean, Tungusic, Mongolic and Turkic? Wiesbaden: Otto Harrassowitz GmbH & Co. KG
Tolk- en Vertaalcentrum Nederland., (2016). De verschillende schriften van het Japans. Geraadpleegd op 27 oktober 2017, van https://www.tvcn.nl/nl/blog/2016/11/29/de-verschillende-schriften-van-het-japans/
Wat is Kanji? Het derde Japanse schrift. (z.d.). Geraadpleegd op 27 oktober 2017, van http://kinako.nl/wat-is-kanji-het-derde-japanse-schrift/

@@ Regel 40: / Regel 40: @@
 ===Kanji===
+{{zie hoofdartikel|Kanji}}
 Dan hebben we nog het kanji. Het Kanji is een logografisch schrift. Dat wil zeggen dat elk tekentje een betekenis heeft. Elk teken kan ook meerdere uitspraken hebben. Je hebt de ‘’on’’ uitspraak en de ‘’kun’’ uitspraak. De ‘’on’’ uitspraak wil zeggen dat het op zijn chinees wordt uitgesproken. De ‘’kun’’ uitspraak wil zeggen dat het op zijn Japans wordt uitgesproken. Sommige tekens zullen alleen één van de twee uitspraken hebben, maar andere kunnen meerdere uitspraken van elk hebben. Het kanji is geïnspireerd door de Chinezen. Toen de Japanners in aanraking kwamen met de Chinezen, was het meer dan logisch dat het schrift over werd genomen. De Japanners hebben het kanji genoemd wat letterlijk ''schrifttekens van Han'' betekent. De Japanners merkten al heel gauw dat alleen het Kanji-systeem niet genoeg was om de Japanse taal op te schrijven. Om die reden zijn ook het hierboven genoemde hiragana en katakana ontstaan.
 [[Bestand:East entrance of Nishijin Central Shopping Street in Sawara, Fukuoka.jpg|right|thumb|Een voorbeeld van Kanji op straat]]