|
|
| Regel 1: |
Regel 1: |
| − | ==Geschiedenis==
| + | '''Pop''' of '''popmuziek''' is een [[afkorting]] voor populaire [[muziek]]. |
| − | De stamboom van de popmuziek is samengesteld aan de hand van [[OOR's Pop-encyclopedie]]. Bij sommige hoofdartikelen zijn geluidsfragmenten.[[Bestand:Popstamboom.jpg|thumb|right|300px|Stamboom van de popmuziek]]
| |
| − | === Aanloop naar de popmuziek (1900-1960)===
| |
| − | ====Marsmuziek====
| |
| − | De mars (muziek) was naast het militaire gebruik een geliefde muzieksoort bij sport- en andere evenementen. Bij het verschijnen van de grammofoon was dit een van de eerste populaire muzieksoorten die op wasrol en later op de schellak grammofoonplaat verscheen.
| |
| − | ==== Volksmuziek of (vooroorlogse) Folk====
| |
| − | Elk land of landstreek heeft z'n eigen folkloristische [[volksmuziek]] met daarbij behorende muziekinstrumenten en zelfs dialecten. Deze muziek was toen nog vooral in de streek zelf populair en vaak kenmerkend voor de streek. Pas veel later zou de volksmuziek algemener geaccepteerd worden en soms zelfs een zekere cultstatus bereiken. Aanvankelijk werd de popmuziek overheerst door het Engels, later werd er ook in de eigen landstaal en zelfs in dialect popmuziek gemaakt.
| |
| − | ====Gospel====
| |
| − | Met deze muziek wordt vooral de gospelmuziek bedoeld die ontstond in de katoenvelden van de zuidelijke staten van de Verenigde staten van Amerika. Het is een mengsel van religieuze muziek (songteksten) en muziek afkomstig van Afrika meegebracht door de toenmalige slaven (Afro). Deze muziek staat ook bekend als Negrospiritual.
| |
| − | ====Blues====
| |
| − | Ook deze muziekvorm kent zijn oorsprong in de Afro waarbij de melancholische klaagzang in de blues kenmerkend is om het lijden uit te kunnen drukken en te verzachten.
| |
| − | ====Countrymuziek====
| |
| − | De oorspronkelijke [[Countrymuziek]] ontstaat door een smeltkroes van alle nationaliteiten, die in de 18e eeuw naar de Nieuwe Wereld trokken om daar een nieuw leven te beginnen. Veel emigranten brachten natuurlijk hun muziekinstrumenten mee en na een week hard werken kwam men op zaterdag bij elkaar om te ontspannen en muziek te maken. Vandaar ook dat de [[Countrymuziek]] veel verwantschap kent met de Folk.
| |
| − | ====City Blues====
| |
| − | Vanuit de blues ontstaat in de jaren '20 van de twintigste eeuw de City Blues doordat de toenmalige Afro-Amerikaanse slaven van het platteland naar de steden trokken.
| |
| − | ====Bigband====
| |
| − | Uit de mars (muziek) ontwikkelde zich de [[Bigband]] die tegen de jaren '30 van de twintigste eeuw meer swing kreeg en een (vroeg) [[jazz]] karakter had. Was de marsmuziek eerst vooral een militaire aangelegenheid, zo werden de Bigbands vaak opgericht en bemand door burgers.
| |
| − | ====Hillbilly====
| |
| − | De Hillbilly-muziek ontstond aan het eind van de jaren '20 van de twintigste eeuw toen de [[countrymuziek]] commerciëler werd. De muziekstijl werd genoemd naar de analfabete en arme bergbewoners (de Hillbillies) die leefden in het Appalachengebergte in Tennessee. De microfoon bestond nog niet, waardoor de zanger zijn liedje zo hard mogelijk inzong in een opnamehoorn, begeleid door vooral de gitaar en de banjo, maar ook de viool en de contrabas.
| |
| − | ====Ragtime====
| |
| − | Begin jaren '30 van de twintigste eeuw vindt er een kruisbestuiving plaats tussen de mars (muziek) en de blues. De stijl kenmerkt zich door een strakke baspartij (vanuit de marsmuziek) terwijl de melodie hier ritmisch (vanuit de blues) tegenin gaat. Het klinkt alsof de melodie net voor de begeleiding uitloopt of juist achter de begeleiding aangaat. Ze sporen in ieder geval niet samen. Hierdoor ontstaat het gevoel van ragged time: verscheurde maat.
| |
| − | ====Jazz====
| |
| − | Met [[jazz]] wordt een op improvisatie gebaseerde muziekstijl bedoeld die beïnvloed is door West-Afrikaanse ritmes en eind jaren '30 van de twintigste eeuw ontstaan is in New Orleans uit een kruisbestuiving van ragtime en blues, folk, Negrospiritual en Franse mars (muziek). Oorspronkelijk betekende het woord jazz een "zeer energieke dans".
| |
| − | ==== Boogiewoogie (piano)====
| |
| − | Boogiewoogie (piano) is een pianospeelstijl (waarschijnlijk) ontstaan aan het eind van de 19e eeuw in de Verenigde Staten. Het is een opwindende, ritmische pianoblues, waarbij de linkerhand een zeer strak ritme speelt en de rechterhand allerlei bluesloopjes in verschillende maatvoering mag spelen. Die gesyncopeerde stijlkwam in die tijd ook via de ragtime in de belangstelling.
| |
| − | ====Rhythm-and-blues====
| |
| − | [[Rhythm-and-blues]] is een muziekgenre met invloeden uit jazz, gospel en blues dat ontstond in de Afro-Amerikaanse cultuur in de jaren '40 van de twintigste eeuw. Op zijn beurt leidde rhythm-and-blues mede tot het ontstaan van onder meer [[rock-'n-roll]] en soul, en beïnvloedde ook Europese rockgroepen. In bredere zin wordt de term rhythm-and-blues ook wel gebruikt als benaming voor Afro-Amerikaanse popmuziek in het algemeen.
| |
| − | ====Country en Western====
| |
| − | Dit genre loopt vanaf eind jaren vijftig tot de late jaren zestig van de twintigste eeuw. De westerse muziek, met name de cowboy ballad, raakte langzaam in verval en werd 'verbannen' naar het "country en western" genre door marketingbureaus. Uitgegeven albums van voorheen populaire sterren hadden slechts matig succes. Rock-and-roll artiesten maakten dergelijke songs, maar ook westerse artiesten kregen zo nu en dan een country hit, zoals Buck Owens, Merle Haggard, en een paar andere bands. In de ontwikkeling van de country en western muziek als genre verloor het 't grootste deel van zijn zuidwestelijk, ranchera, en Tejano muzikale invloeden. Echter, de cowboy ballad en honky-tonk muziek zou worden herontdekt en geherinterpreteerd in de jaren zeventig met de groei in populariteit van 'outlaw country', muziek van Texas en Oklahoma. Zie verder [[country]].
| |
| − | ====Rockabilly====
| |
| − | Rockabilly is de voorloper of zelfs wegbereider van de [[rock-'n-roll]] en is ontstaan in de vroege jaren 50 van de twintigste eeuw, misschien wel eind jaren 40. De bekendste rockabillyperformer is zonder twijfel [[Elvis Presley]], die met zijn allereerste opnames bij Sun Records in 1954 de stijl eigenhandig transformeerde tot een muziekstroming die aansloeg bij een breed publiek. De term rockabilly was goed gekozen, want het betreft hier een stijl die inderdaad de [[rock-'n-roll]] combineert met Hillbilly (of country), zwarte ritmiek met blanke melodieën. In de jaren 50 werd de term echter niet intens gebruikt. Het viel toen allemaal onder de noemer rock-'n-roll. Ondertussen wordt het onderscheid wél gemaakt en doelt rock-'n-roll op de meer commerciële en meer als [[Rhythm-and-blues]] klinkende muziek, waar rockabilly duidelijk een grotere country en western invloed heeft en zich meer in de obscuriteit verstopt.
| |
| − | ==== Rock-'n-roll====
| |
| − | De eerste [[rock-'n-roll]]nummers werden opgenomen door Afro-Amerikaanse artiesten zoals [[Chuck Berry]]. Over het algemeen wordt Rocket 88 beschouwd als de eerste echte [[rock-'n-roll]]plaat. De bekendste artiest uit de beginjaren was echter de blanke [[Bill Haley]], die western swing met countrymuziek dacht te verbinden en zo bij een muzieksoort uitkwam die vooral de jongeren scheen te begeesteren. Door de film Round Up of Rhythm uit 1954 (de eerste rock-'n-rollfilm) en de bekendere film Rock Around the Clock uit 1956 werd deze muziek wereldberoemd. [[Chuck Berry]] en [[Little Richard]] waren onder de eerste artiesten die hun rock-'n-rollnummers zelf schreven. De bekendste en meest populaire artiesten waren Bill Haley en [[Elvis Presley]]. Chuck Berry schreef teksten die zowel zwarte als blanke jongeren aanspraken. Zijn gitaarspel zou toonaangevend worden voor andere gitaristen in de popmuziek. Andere belangrijke namen zijn Bo Diddley, Fats Domino en Jerry Lee Lewis. Rock bleef een voornamelijk mannelijke aangelegenheid. Heel de consumptie-industrie speelde behendig op de rockrage in. Rock-'n-roll was dus meer dan louter een muziekstroming, maar een manier van zijn, van leven, een complete jongerensubcultuur. Voor het eerst in de geschiedenis konden jongeren (vooral dan in het welvarende Amerika van de jaren 50) gezien worden als een aparte groep consumenten die met eigen financiële middelen een eigen uitgavenpatroon hadden. De rock-'n-rollperiode eindigde in Amerika omstreeks 1959. Men vond de muziek te aanstootgevend. In sommige staten van Amerika werden optredens zelfs verboden en stonden politieagenten te kijken of het optreden van de artiesten niet te ruig werd. Onder druk van de commercie werd de rock-'n-roll braver en aangepast voor een breder publiek. In Europa kwam de rock-'n-rollmuziek pas veel later op gang (zie ook jaren zestig).
| |
| − | ==== Ska (muziek), Rocksteady en Reggae====
| |
| − | Ska (muziek) vindt zijn oorsprong op Jamaica waar het aan het einde van de jaren vijftig langzaam aan ontstond als variant op de [[rhythm-and-blues]] zoals die destijds in New Orleans werd gespeeld. Jamaicanen legden steeds meer de nadruk op de afterbeat. In de zang en de arrangementen klonk de invloed van Caraïbische muziekstijlen als de Jamaicaanse mento en de calypso van Trinidad door. Vanaf het moment dat platenproducer Coxsone Dodd en zijn opnamestudio Studio One in Kingston zich intensief met de muziek gingen bemoeien, groeide de ska uit tot de eerste typisch Jamaicaanse muziekstijl.
| |
| | | | |
| − | Via Jamaicaanse immigranten kreeg de muziek ook in Engeland voet aan de grond. In de loop van de jaren zestig kregen Jamaicaanse muzikanten kennelijk de behoefte om steeds langzamer te gaan spelen. Ska ontwikkelde zich hierdoor eerst tot rocksteady, dat jarenlang het favoriete geluid voor tropische zomerhitjes zou blijken, en later tot het aanvankelijk weer iets snellere, maar later nog lomere [[reggae]]. Rond 1979 beleefde de ska in Engeland een revival onder aanvoering van de band The Specials. Hierdoor brak de ska (muziek) ook op het Europese vasteland door.
| + | {{beg}} |
| − | ===Jaren zestig===
| |
| − | ==== Skiffle, Merseybeat en Beatmuziek====
| |
| − | In het [[Verenigd Koninkrijk]] kregen jonge muzikanten ook interesse voor [[rock-'n-roll]] en blues, en er ontstond een mengvorm met de eigen stijlen, zoals de [[skiffle]] en de Merseybeat. Het resultaat was de zogenaamde beatmuziek, met als pionier [[The Beatles]]. Hiermee verplaatste het zwaartepunt van de popmuziek zich ook van de [[Verenigde Staten]] naar [[Verenigd Koninkrijk|Groot-Brittannië]]. In de Verenigde Staten werd gesproken over een Britse invasie, een golf van Britse muziek die Amerikaanse bands en artiesten overschaduwde. Bands als The Monkees waren het antwoord op deze Britse golf. Ze zongen echter nooit live. Zij waren tevens de eersten van een reeks bands die vanaf de grond af samengesteld werden door hun producers, met een uitgekiende look en mediaondersteuning waardoor een specifiek [[fan]]publiek aangesproken werd.
| |
| | | | |
| − | De enige Amerikaanse band die tegen het tij in alsmaar populairder werd, waren The Beach Boys met hun surfpop, die The Beatles in populariteit evenaarden. Tussen de twee bands ontstond vanaf 1965 een creatieve concurrentiestrijd waarbij The Beatles het album ''Rubber Soul'' uitbrachten en The Beach Boys reageerden met ''Pet Sounds''. Met deze albums werd een nieuwe richting in de popmuziek ingeslagen; popmuziek werd een kunstvorm waarin de mogelijkheden van de studio steeds meer werden benut en waarin albums in het vervolg meer waren dan verzamelingen liedjes ('twee hits en acht vullers') (conceptalbums).
| |
| − | ====Folk====
| |
| − | In reactie op de steeds grotere en megalomanere uitingen van de popmuziek bij de grote populaire acts, ontstond er een tegenstroming die vooral gericht was op het intieme en nostalgische, waarbij teruggegrepen werd op volksmuziek en een eenvoudig instrumentarium, bijvoorbeeld een solo-artiest op een akoestische gitaar. Men noemt dit folk-muziek. Er was een hausse aan singer-songwriters waarvan [[Bob Dylan]] een bekend mannelijk voorbeeld is en Janis Ian en Melanie zijn vrouwelijke tegenhangers. Andere voorbeelden zijn Donovan, Boudewijn de Groot en als dialect folkzanger Gerard van Maasakkers.
| |
| − | ====Rock====
| |
| − | Ook ontstonden toen de stijlen [[rock]] (onder andere Steppenwolf, Rolling Stones, [[Rod Stewart]] en The Faces) en symfonische rock.
| |
| − | ====Experimentele rock====
| |
| − | Eind jaren zestig werd het aanbod in de popmuziek allengs diverser. Er werd veel geëxperimenteerd, mede door de verdere verfijning van de [[basgitaar]] en de elektrische gitaar. Uitingsvormen hiervan waren onder andere Jimi Hendrix en Pink Floyd. Ook ging de popmuziek op zoek naar haar extremen, zowel in muzikale stijl als levensstijl. Bekende voorbeelden hiervan zijn Velvet Underground en The Doors. Ook lieten bands zich door oude stijlen beïnvloeden; de blues (John Mayall's Bluesbreakers) en de jazz (Soft Machine) en in sommige gevallen ook met de [[klassieke muziek]] (Mike Oldfield) en modern klassiek (Frank Zappa).
| |
| − |
| |
| − | Tevens werd er geëxperimenteerd met nieuwe jazzstijlen en de soul-muziek kwam op, met name vanwege het succes van Motown.
| |
| − | ===Jaren zeventig===
| |
| − | ====Glamrock====
| |
| − | De eerste helft van de jaren zeventig stond onder andere in het teken van de glamrock of 'glitterrock'. Exponenten daarvan waren T. Rex met onder andere Marc Bolan, [[David Bowie]], Roxy Music, The Sweet, Gary Glitter, Kiss en [[Queen]].
| |
| − | ====Hardrock====
| |
| − | Er ontwikkelde zich een hardere vorm van de rockmuziek. Deze stijl, hardrock genaamd, had zijn roots in de muziek van jarenzestigbands als [[Small Faces]] en bluesbands als Fleetwood Mac en The Allman Brothers Band. Bekende bands in dit genre zijn Deep Purple en Led Zeppelin. Kenmerkend zijn de langere nummers waarin de virtuositeit van de bandleden ruim baan krijgt. Black Sabbath vermengde de luide muziekstijl met satanistische thematiek, waarmee zij de grondleggers werden van de [[heavy metal]].
| |
| − | ====Progressieve rock====
| |
| − | De tendens van lange composities zet door en leidt tot grote commerciële successen, zoals Pink Floyd geregeld liet zien. De bands in dit genre zijn Genesis, Soft Machine en Rush. Een Duitse stroming was erg actief en werd Krautrock genoemd.
| |
| − | ====Synthesizer====
| |
| − | Kenmerkend in de jaren zeventig is dat de [[synthesizer]] zijn rol in de popmuziek bestendigt. Al bij de progressieve rock is er vaak een synthesizer onderdeel van het instrumentarium. Er ontstaan ook bands die prominenter musiceren met dit instrument (Kraftwerk, Roxy Music met Brian Eno) en het komt veel terug in de hitparades, mede door de disco.
| |
| − | ====Disco en funk====
| |
| − | De tweede helft van de jaren zeventig werd gedomineerd door de disco, een dansgerichte stijl met opvallende kledij, een stevig ritme op een vaste vierkwartsmaat, vocalen met veel echo en een prominente baslijn. Belangrijke groepen waren The Bee Gees, Chic, Boney M, [[Village People]] en The Jackson 5. Gelijk met de disco kwam ook de Funk op, die meer complexe maatsoorten hanteerden (vaak in zestienden opgedeeld). Bekende funkartiesten zijn James Brown en George Clinton.
| |
| − | ====Punk====
| |
| − | De rockmuziek verwijderde zich stilaan van zijn roots, wat zich bijvoorbeeld manifesteerde in het gebruik van ingewikkelde akkoordenschema's en het gebruik van [[viool|violen]] (bijvoorbeeld Electric Light Orchestra). Hierdoor ontstond stilaan een tegencultuur, die terug wilde naar rechttoe rechtaan muziek, ritme, en drie akkoorden-schema's zoals in de beatmuziek veel toegepast werd. Dit werd de punk. Origineel bestond de muziek al in de jaren zestig met onder andere MC5 en Iggy Pop met the Stooges als bekendste voormannen. Punk brak echter pas door in 1976. Met de vorm in de jaren zeventig komt opnieuw een maatschappelijke beweging los. [[Anarchisme|Anarchie]] en punk worden één. De bekendste punkgroep was de S#x Pistols die echter maar een kort leven beschoren was, van 1975 tot 1977. De stroming neemt daarna voornamelijk een underground-profiel aan, maar blijft tot op de dag van vandaag een actieve en invloedrijke subcultuur, waaruit nog vaak elementen gekopieerd worden. In Amerika blijft de stroming langer actief en ontwikkelt zich tot de ultrasnelle hardcore met bands als Dead Kennedys, The Exploited en anderen.
| |
| − |
| |
| − | Nog een stijl die ongeveer gelijktijdig in de jaren zeventig opgang maakte was de [[reggae]] onder leiding van [[Bob Marley]].
| |
| − |
| |
| − | Een andere, minder interessant voor de mainstream popzenders, toch zeer populaire muziekrichting was de heavy metal. met Black Sabbath als proto-voorbeeld en beïnvloed door punk qua tempo, intensiteit en ruigheid, maar met meer aandacht voor technisch spel ontwikkelt de hardrock zich tot de heavy metal. Daar waar punkmuzikanten bewust kiezen voor eenvoudige, primitieve muziek, maken heavymetalbands vaak gebruik van de technische virtuositeit van de bandleden. Deze muziekstijl breekt door na baanbrekend werk van bands als Black Sabbath, Iron Maiden en Judas Priest.
| |
| − | ===Jaren tachtig===
| |
| − | De muziek na de punk wordt wel new wave genoemd, als ''de nieuwe golf''. Deze benaming komt echter snel synoniem te staan als het eveneens zwaar melancholische, maar melodischere 'neefje' van de punk, verwoord door Joy Division, The Cure, The Smiths, Siouxsie and the Banshees. Duran Duran was een van de bands die de newwavemuziek mengden met een uitgekiend imago en toepasselijke videoclips, [[mode]] en tieneridool-marketing. Men spreekt ook wel van postpunk in plaats van new wave, maar new wave dekt ook synthpop-bands als OMD, Human League, [[Depeche Mode]] en Pet Shop Boys.
| |
| − |
| |
| − | New wave was vooral een Europese stroming; Britse, Duitse en, in mindere mate, Franse new wave deed het commercieel erg goed in Europa. Maar ook de Spaanse en Finse muziek uit die tijd typeerde zich met grote newwavescenes. In Amerika ontstond vanuit de punk als tegenhanger van de hardcore de collegerock met bands als Pixies en R.E.M. en een experimentelere variant, de noiserock, voortkomend uit de no wave-stroming, met bands als Sonic Youth.
| |
| − |
| |
| − | De sampler en drumcomputer worden uitgevonden en hebben een grote impact op de ontwikkeling van de popmuziek. Vanuit New York ontstaat begin jaren tachtig, totaal onafhankelijk van welke muziekstroming dan ook, een straatcultuur die zich manifesteert in electric boogie, rap en [[graffiti]]kunst. Midden jaren tachtig ontstaan typische dansmuziekstijlen die in later jaren een grote invloed laten gelden: acid en house. De zware technobeat, een enorm volume en de opkomst van de drug xtc staan model voor de stroming. De [[Diskjockey|dj]] krijgt een steeds dominantere positie en krijgt dezelfde sterrenstatus als een artiest.
| |
| − |
| |
| − | (zie wikipedia voor meer)
| |
| | [[Categorie:Muziek]] | | [[Categorie:Muziek]] |
| | [[Categorie:Muziekstijl]] | | [[Categorie:Muziekstijl]] |
