Onweer

Dit artikel is (gedeeltelijk) geschreven door Pabo-studenten van de MarnixAcademie en blijft in ieder geval staan tot de beoordeling is gegeven.

Onweer

Onweer is een bui waarbij het vaak regent, bliksemt en dondert. Het is een van de meest indrukwekkende weersverschijnselen.

Maar hoe ontstaat onweer eigenlijk? Hoe weet je hoever onweer van je vandaan is? Wat moet je doen als het gaat onweren? Welke typen onweer zijn er? En is het echt zo eng als het lijkt? Dat ga je hier lezen!

Wist je dat terwijl je dit leest er over de hele wereld ongeveer 2000 onweersbuien aan de gang zijn. Dit zijn er meer dan 8 miljoen per dag!

Wat is een onweersbui?

Onweer is een weersverschijnsel, het is onderdeel van het weer. Het komt het vaakst voor in de zomer, want voor onweer heb je warmte nodig.

Het begint doordat er een wolk ontstaat door de vochtige warme lucht die stijgt. Maar doordat de warme lucht bij de koude lucht komt, ontstaat er wrijving in de wolk. Wrijving betekent dat twee stoffen langs elkaar schuren.

De wolk blijft groeien en de wrijving neemt toe, waardoor de waterdruppels en ijskristallen in de wolk steeds groter worden. Zo groot zelfs dat ze naar beneden gaan zakken.

Maar bij een onweersbui regent het niet alleen, door de wrijving kan het gaan bliksemen. De wolk laat dan een vonk uit de wolk ontsnappen die een weg zoekt naar een andere wolk of naar de aarde. Deze vonk wordt zo warm dat de lucht begint te gloeien, een bliksemschicht is dan wat wij zien. Wat wij horen is donder, dit is een harde knal die ontstaat doordat de warme lucht plotseling uitzet, ontploft.

Als de bliksem inslaat...

Elektronen zijn elektrische stralen die je kunt krijgen als je met je sloffen over een tapijt gaat schuiven. Dan krijg je een schok. Onweer kan vervelende gevolgen hebben. Als de bliksem inslaat in je huis, kunnen alle elektrische apparaten stuk gaan. Dat komt omdat er dan ineens heel veel stroom door bijvoorbeeld je televisie loopt en daar kan je televisie niet tegen. Ook kan bijvoorbeeld een boom in brand vliegen, als de bliksem inslaat. De bliksem is namelijk zo warm, dat een boom zomaar in brand kan vliegen.

Onweer kan ook hele ernstige gevolgen hebben. Als een mens wordt geraakt door de bliksem, overleeft hij dat meestal niet. Daarom is belangrijk om te weten wat je moet doen als het onweert. Het beste is om naar binnen te gaan. In huis ben je veilig. In een auto ben je ook veilig, dus daar kan je ook in gaan zitten. Kan dit allebei niet? Ga dan niet onder een boom zitten. Het beste is om gehurkt te gaan zitten, zo ben je zo klein mogelijk en zal de bliksem niet zo snel in jou slaan.

Hoe ontstaan onweerswolken

In de zomer kan het heel warm worden. Als er dan koude lucht bij komt, kan er een onweerswolk ontstaan. Een hoge, donkere onweerswolk noemen we een cumulonimbuswolk. De koude lucht zorgt ervoor dat de warme lucht gaat stijgen. Doordat de warme vochtige lucht gaat stijgen ontstaat er in de lucht een wolk. Een wolk bestaat namelijk uit hele kleine waterdruppeltjes. Deze wolk wordt steeds groter, omdat er steeds meer warme vochtige lucht bij komt! De waterdruppeltjes die helemaal bovenin de wolk zitten kunnen bevriezen, want heel hoog in de lucht is het heel koud (op sommige plekken wel -23 graden Celsius!).

De waterdruppeltjes en ijskristallen in de wolk worden, net als de wolk, steeds groter! Tot ze zo groot zijn dat ze niet meer in de lucht kunnen blijven zweven. Ze vallen dan naar beneden als regen en/of hagel. Maar bij een onweerswolk regent het niet alleen. De grote wolk wordt elektrisch geladen, net als een batterij. Hoe dit precies gaat weten zelfs de slimste wetenschappers nog niet. Wel denken ze dat het te maken heeft met de warme stijgende lucht die langs de koude dalende lucht stroomt in de wolk. De elektrisch geladen wolk wil dan weer ontladen, zoals een batterij leeg loopt. Alleen doet een wolk dat niet langzaam. De wolk schiet plotseling een vonkje uit de wolk. Dat vonkje zoekt een weg naar een andere wolk of naar de aarde. Doordat het vonkje moet zoeken ziet een bliksemschicht er altijd vertakt en schokkerig uit. De reis van het vonkje naar de aarde duurt minder dan een halve seconde! Het gebeurt echt in een flits!

Wist je dat...?

Wist je dat er ook bliksem uit de grond kan komen? Dan gaat er een vonkje van de aarde naar de onweerswolk toe.

Wist je dat je kan berekenen hoe de onweersbui bij je vandaan is? Als je de bliksem ziet en je gaat tellen tot je de donderslag hoort kun je berekenen hoe ver het onweer bij je vandaan is. Als het drie tellen duurt tot de donder dan is het onweer een kilometer bij je vandaan.

Hoe dachten ze vroeger over onweer?

De oude Grieken dachten dat de God Zeus zorgde voor onweer. Hij zou als hij boos was slaan met een vlammende speer.

De Germanen dachten dat onweer kwam door ruzies tussen twee Goden. Deze werden Wodan en Thor genoemd.

De Indianen beeldde onweer af als een boze adelaar. De adelaar had flitsende en klapperende vleugels.

Toen kwamen er natuurfilosofen. Zij waren de eerste die dachten dat onweer niet door een God kwam, maar door de natuur. Aristoteles was zo'n natuurfilosoof. Hij zei dat lucht bestond uit droge en vochtige dampen. Bij het ontstaan van een wolk zouden er droge dampen gevangen zitten in de wolk. Die droge dampen zouden krachtig uit de wolk schieten, waarbij andere wolken geraakt worden. Dit veroorzaakte een enorme knal, de donder. Daarna (!) zou er een brandende windvlaag door de lucht gaan, de bliksem.

Benjamin Franklin was een experimentele wetenschapper. Hij probeerde dingen te verklaren door experimenten uit te voeren. Dat deed hij ook bij onweer en kwam er als eerste achter dat elektriciteit te maken heeft met onweer.

Record

Bogor (Indonesië) is de stad die het vaakst door onweer werd getroffen. In 1916 waren er 322 van de 366 dagen (1916 was een schrikkeljaar) in het jaar onweersbuien.

Wil je meer weten?

Koop dan het boek 'Waarom is er donder en bliksem?'

Of ga naar de website van de KNMI:

KNMI (z.j.) Uitleg: onweer. Opgehaald op 12-10-2016 van: http://www.knmi.nl/kennis-en-datacentrum/uitleg/onweer

Zie ook

• Bliksem
• Donder

Video

<youtube width="350" height="350">uY_Shf6xnAE</youtube>