Bijziendheid

Bijziendheid (myopie) is een aandoening aan de ogen waarbij je in de verte niet goed kunt zien.

Wat is bijziendheid precies?

Lichtstralen komen het oog binnen. Daar worden ze afgebogen door het hoornvlies en de ooglens. Als het oog goed werkt valt het punt waar de beelden samenkomen precies zo dat het beeld op de gele vlek valt. Dit is de plek op het netvlies waar wij het duidelijkste mee zien. Bij mensen die bijziend zijn valt het beeld niet op het netvlies maar ervoor. Hoe ver ervoor is afhankelijk van de mate waarin iemand bijziend is. De reden dat het beeld niet goed op het netvlies valt kan 2 redenen hebben. De eerste reden is dat de oogas-lengte te lang is. Dit betekent dat het oog langer is dan normaal, waardoor de beelden automatisch voor het netvlies vallen. De tweede reden kan zijn, dat het hoornvlies en de lens de stralen te sterk afbuigen waardoor het beeld ook voor het netvlies valt. Dit is bijvoorbeeld het geval als het hoornvlies te bol is. Het breken of afbuigen van de lichtstralen wordt refractie genoemd. Vandaar dat we bijziendheid een refractieafwijking noemen. De sterkte van een lens (S) kun je met de volgende formule uitrekenen: S = 1/f. f staat voor de brandpuntsafstand, de plek waar de lichtstralen samen komen. De sterkte wordt weergegeven als dioptrie. Je spreekt dus van een lens met sterkte 2Dioptrie (D) of -2D, afhankelijk of de lens zorgt dat de stralen naar elkaar toe brengt of uit elkaar haalt. Dus of iemand verziend of bijziend is.

Indelingen van bijziendheid.

Er worden 2 soorten bijziendheid omschreven, de matige- of schoolmyopie en de hoge- of pathologische myopie. - Matige myopie: De naam zegt het al. Dit is een milde vorm van bijziendheid met sterktes tussen de -1 en de -6 D. Er is een normale groei van het oog en al zijn onderdelen. Deze vorm van myopie wordt merkbaar als je naar school gaat, vandaar de naam schoolmyopie. Meestal merk je dat je niet goed meer op het schoolbord kunt kijken of de ondertitels van de televisie niet goed meer kunt zien. Dit heeft waarschijnlijk te maken met de groei van het oog. De oogas-lengte van het oog neemt toe. Hierdoor valt het beeld niet meer op je netvlies, maar er voor. De groei van de oogas-lengte neemt af als je eenmaal bent uitgegroeid. - Hoge- of pathologische myopie: pathologisch betekent abnormaal of ziekelijk. Mensen met hoge myopie hebben een veel groter risico’s op het ontwikkelen van een complicatie, een aandoening in het oog wat kan leiden tot slechtziendheid of zelfs blindheid. Het gaat hier om een aangeboren bijziendheid met een brilsterkte (refractieafwijking) van -6.00 D op hoger en/ of een oogas-lengte van het oog van 26.5 mm of meer. Van een ‘normaal’ oog is dat ongeveer 24 mm. Het oog kent dus een sterke groei in de lengte richting, terwijl het hoornvlies en de ooglens een normale groei kennen.

Wanneer ontstaat bijziendheid?

- Aangeboren myopie (congenitale myopie): een klein percentage kinderen wordt geboren met een myopie. Dit leidt meestal tot een ernstigere vorm van bijziendheid. - Juveniele myopie (schoolmyopie): begint tussen het 6de en het 16de jaar. Vandaar de naam schoolmyopie. - Adult onset myopie (myopie op volwassen leeftijd): begint vanaf het 20ste jaar. Waarom dit gebeurt is nog steeds niet helemaal duidelijk. Een schatting is dat 20-40% van de mensen die geen brilsterkte hebben of licht verziend zijn, bijziend worden door intensief dichtbij-werk te verrichten. Van de mensen die dat werk niet uitvoeren wordt ongeveer 10% bijziend. Vanaf middelbare leeftijd kan iemand bijziend worden doordat de eigen ooglens veranderd. Bijvoorbeeld door staar, het troebel worden van de lens. Ook komt het voor dat bij iemand die al sterk bijziend is, de bijziendheid op volwassen leeftijd nog verder toeneemt.

Hoe vaak komt het voor?

In Westerse landen komt bijziendheid bij 25-40% van de mensen voor. Dit is afhankelijk van de regio. In Aziatische landen neemt het de vorm aan van een epidemie met percentages tot wel 80-90%. Waarschijnlijk heeft dit te maken met het steeds intensievere onderwijs en het steeds minder tijd buiten doorbrengen (zie oorzaken bijziendheid). Van de mensen met bijziendheid heeft 3 van de 10 mensen een zogenaamde hoge myopie. Hoge myopie komt 2.5 keer zo vaak voor bij vrouwen als bij mannen.

Wat zijn de oorzaken van bijziendheid?

Het grootste probleem van bijziendheid is dat het oog langwerpiger gegroeid is dan eigenlijk de bedoeling is. Hoe dit precies komt is nog niet helemaal duidelijk. Het lijkt erop dat het tekort aan licht dat het oog binnenvalt zorgt voor veranderingen in het netvlies, waardoor het oog aan de achterkant langer wordt. Uit onderzoek blijkt dat dit zowel te maken heeft met erfelijkheid als omgevingsfactoren.

Erfelijkheid: Als je mensen in de familie hebt die bijziend zijn, heb jij grotere kans dat je ook bijziend zult worden.

Omgevingsfactoren: - Voeding zou een rol kunnen spelen. Bij ondervoede Afrikaanse kinderen komen refractieafwijkingen als bijziendheid en verziendheid vaker voor. - Bijziendheid komt vaker voor in Aziatische landen dan in Europa, Noord-Amerika of Australië. - Een belangrijke oorzaak waar men sinds kort achter gekomen is, is het aantal uren dat je ogen zich moeten inspannen om naar iets van dichtbij te kijken. Teveel op je telefoon of tablet kijken, maar ook teveel lezen of huiswerk maken, waarbij je te dicht op je werk zit, is slecht voor je ogen. Belangrijk is dat je na elke 20 minuten van dichtbij te werken, je minstens 20 seconden in de verte kan kijken om je ogen rust te geven en minstens 2 uur per dag naar buiten gaat. - Te weinig buiten zijn zorgt er ook voor dat je bijziend kan worden. Buiten bezig zijn, zorgt dat je ogen zich kunnen richten op de verte en niet de hele tijd hoeven in te spannen om van dichtbij scherp te kunnen zien. Buiten is er ook veel meer licht dan binnen. Dit licht maakt een stofje, dopamine, aan in je netvlies wat ervoor zorgt dat je oog niet te veel in de lengterichting groeit. Lekker veel buiten spelen dus. Oogartsen raden aan om minstens 2 uur per dag naar buiten te gaan.

Oogziekten: Er zijn ook een aantal oogziekten die een myopie (bijziendheid) kunnen veroorzaken. Bij mensen met suikerziekte kan, als ze te veel suiker in het bloed hebben, de ooglens opzwellen, waardoor ze bijziend worden. Dit gaat echter weer over als het teveel aan suiker in het bloed weer afneemt. Door het troebel worden van de ooglens, staar, kan er ook bijziendheid ontstaan.

Medicijnen: Ook door het gebruik van sommige medicijnen kan het voorkomen dat iemand tijdelijk bijziend wordt. Als deze persoon stopt met de medicijnen verdwijnt dit langzaam weer.

Er zijn ook factoren die kunnen voorkomen dat je bijziend wordt. Kinderen die borstvoeding hebben gekregen hebben een kleinere kans om bijziend te worden. Zoals eerder gezegd, veel naar buiten gaan helpt ook heel goed. En dan nog een rare, er is een onderzoek geweest die heeft aangetoond dat kinderen waarvan 1 of beide ouders roken ook een kleinere kans hebben oom bijziend te worden. Maar daar zijn natuurlijk weer andere risico's aan verbonden

Wat zijn de gevaren van bijziendheid?

Mensen met een brilsterkte van -6 of meer en een lang oog van 26 mm of meer hebben op latere leeftijd een grotere kans om een complicatie te ontwikkelen. Uit studies van oogziekenhuizen is gebleken dat 1 op de 3 mensen met een hoge myopie zeer slechtziend wordt. Het gezichtsvermogen van beide ogen is dan minder de 30%. Ze kunnen dan zelfs met een bril op niet meer lezen. De volgende problemen kunnen ontstaan: - Bij een te lang oog wordt het netvlies te dun om nog te kunnen werken. De gele vlek is de plek waar wij het duidelijkst mee zien. Als dit op deze plek gebeurt is het zicht blijvend verminderd. Het kan dat niet meer met een bril verbeterd worden. - Te hoge oogdruk of glaucoom: De oogzenuw geeft in ons oog de informatie door naar de hersenen. De hersenen ontcijferen de informatie zodat wij het waarnemen als beeld. Als je een te grote oogbol hebt staat er druk op de oogzenuw. Als er te veel spanning op staat kunnen er zenuwvezels afsterven. Wanneer iemand glaucoom ontwikkelt wordt zijn blikveld steeds kleiner. Om de zenuwvezels te beschermen kan de oogarts oogdruppels voorschrijven die ervoor zorgen dat de druk in het oog afneemt. - bloeding in het netvlies: Bij hoge myopie kan er een bloeding ontstaan in het netvlies. Wanneer dit in de gele vlek gebeurt wordt het zicht slecht. De dokter kan een injectie toedienen met een stofje dat de groei van de bloedvaten tegengaat. Als dat niet op tijd gebeurd kan er blijvende schade aan het netvlies ontstaan. - Cataract (staar): Bij hoge myopie kan er staar ontstaan. Hierbij wordt de ooglens troebel en ken het licht het netvlies niet goed meer bereiken. De oogarts kan dit verhelpen door de ooglens te verwijderen en een nieuwe kunstlens plaatsen. Die kunstlens kan zo gekozen worden dat een sterke bril niet meer nodig is. - Netvliesloslating: Bij te grote spanning op het netvlies omdat het oog te lang is, kan het netvlies loslaten. Vaak zien mensen voordat dat gebeurt allemaal lichtflitsen op een vaste plek in hun blikveld. Als het netvlies scheurt zien ze plotseling niet meer goed. Als het netvlies loslaat moet er snel geopereerd worden.

Wat zijn de behandelingen voor bijziendheid:

Mensen met bijziendheid kunnen vaak beter kijken als ze een bril opzetten. Met een speciale oogmeting kan vastgesteld worden welke sterkte glazen er nodig zijn om ook in de verte helder te kunnen zien. Bij iemand met bijziendheid zijn dat negatieve of min glazen. Deze zijn dun in het midden en worden naar de buitenkant toe steeds dikker. Een negatief glas breekt de lichtstralen van elkaar af. Op die manier vallen ze onder een andere hoek in het oog. Zo kunnen ze op de goede plek op het netvlies vallen. Ook zijn de glazen sferisch, dat wil zeggen dat de breking naar alle kanten toe gelijk is.

Voor mensen die liever geen bril opzetten zijn er ook contactlenzen te krijgen. Deze zorgen dat de bolling van het hoornvlies verandert, en dus ook de hoek waarin de stralen het oog binnen komen. Een groot voordeel is voor veel mensen het cosmetisch aspect. Veel mensen vinden het niet mooi om een bril op te zetten. Een ander voordeel is dat een lens niet kan beslaan in de regen, of als je een warme ruimte ingaat. Een nadeel is dat je ze in je oog moet plaatsen en niet iedereen dat kan. Het is ook makkelijker om een lens te verliezen dan een bril. Gemiddeld duurt het één of twee weken voor je aan de lenzen gewent bent.

Ook bestaan er verschillende mogelijkheden om met een operatie iets aan de bijziendheid te doen. De meest gebruikte operaties in Nederland zijn op dit moment de Excimer laserbehandeling en de LASIK. Met de Excimer laserbehandeling wordt er met een laser een dun laagje van het hoornvlies afgebrand. Op die manier verandert de bolling van het hoornvlies. Zo is er in de meeste gevallen geen bril meer nodig. Met de LASIK gebeurt eigenlijk hetzelfde. Hier snijden ze eerst een klein flapje van het hoornvlies los en gaan ze vervolgens onder dat flapje laseren. Vervolgens wordt het flapje weer teruggeplaatst. Ook hier is de bedoeling dat de bolling van het hoornvlies afneemt.