Schildvulkaan

Dit artikel is (gedeeltelijk) geschreven door Pabo-studenten van de MarnixAcademie en blijft in ieder geval staan tot de beoordeling is gegeven.

De Mauna Loa op het eiland Hawaii

Wat zijn de kenmerken van een schildvulkaan?

De schildvulkaan Skjaldbreidur op IJsland

Een schildvulkaan is een hele brede, maar lage vulkaan. De vulkaan heeft een flauwe helling. Hierdoor stroomt de lava heel ver weg. Hij ontstaat bij divergerende platen. Divergeren betekent letterlijk uit elkaar drijven. Een ander kenmerk is dat er tijdens een uitbarsting weinig as in de lucht komt. In vergelijking met andere vulkanen, waar een enorm grote aswolk te zien is tijdens de uitbarsting, zie je bij de schildvulkaan bijna niets.

Waar komen schildvulkanen voor? En waarom daar?

Schildvulkanen komen vooral voor bij hotspots. Een hotspot is een gebied op de aardplaten die erg dun is. Dit komt omdat de convectiestroom onder de hotspot uit extra heet materiaal bestaat. Hierdoor smelt de aardkost vanaf onderen. Wanneer dit is gebeurt verzamelt de magma zich in de magmakamer. Uiteindelijk wordt de druk in de magmakamer zo groot dat er een uitbarsting plaats vind.

Dat de platen bewegen is een bekend gegeven. Maar de convectiestroom blijft op dezelfde plek. Dit betekent dat de vulkaan boven de hotspot uiteindelijk niet meer boven de hotspot staat. Platen die over hotspots bewegen zijn te herkennen aan de rechte reeks van meerdere vulkanen. Hoe verder van de hotspot, hoe ouder de vulkanen zijn. Zo zijn de Hawaï eilanden gevormd.

Schildvulkanen komen ook voor op plekken waar een breukzone is. Een breukzone is het gebied tussen twee bewegende platen. De platen drijven van elkaar weg op de magma. Het zijn divergerende platen. Wanneer twee platen uit elkaar drijven ontstaat er ruimte tussen de platen in voor de magma om omhoog te stromen. Schildvulkanen kunnen heel erg groot worden. De grootste schildvulkaan op aarde is de Mauna Loa. Deze vulkaan heeft een totale hoogte van bijna 9 kilometer! Toch is dit niet de grootste schildvulkaan die er bestaat. Op Mars staat de Olympus Mons. Deze schildvulkaan is wel 25 kilometer hoog en is ook nog eens 550 kilometer breed!

Waaruit bestaat een schildvulkaan?

De schildvulkaan bestaat uit een magmakamer waar zich dunne en hete magma bevindt. Recht boven de magmakamer is de kraterpijp. Via de kraterpijp en allerlei scheuren in het aardoppervlak kan de magma boven het aardoppervlak komen. Wanneer dit gebeurt stroomt de lava vele kilometers op een rustige manier over de flauwe helling. Dit heet ook wel effusief vulkanisme. Een kenmerk van de schildvulkaan is dus ook dat lava zich heel ver van de vulkaan kan begeven. Wanneer de lava afkoelt gaat het stollen en vormt het een nieuwe laag van de vulkaan.

Waarom barst een schildvulkaan uit? Zoals al verteld is ontstaan schildvulkanen op plekken waar een breukzone is. Doordat de platen schuiven ontstaat er ruimte voor de magma om omhoog te komen. Dit gebeurt dus niet explosief maar effusief. De magma stroomt rustig naar buiten.

Kunnen wij de vulkaan nog voor iets positiefs gebruiken?

Voor deze vraag nemen we de actieve vulkanische zone van de Mid-Atlantische rug als voorbeeld. Op IJsland zijn meerdere vulkanen te vinden. De aardwarmte die daar ontstaat door de vulkanen wordt gebruikt voor stadsverwarming en opwekking van elektriciteit.

Reykjavik

De hoofdstad van IJsland Reykjavik wordt verwarmd door water uit de grond. Dit water is altijd 87°C. Dit water is afkomstig uit een thermaal gebied wat naast de stad ligt. Ook is het algemeen bekend dat een vulkanisch gebied heel erg vruchtbaar is. In arme landen blijven daarom ook mensen op de vulkaan wonen, met het risico dat ze alles kwijt kunnen raken bij een uitbarsting.

Bronnenlijst

• https://www.snapput.nl/video/soorten-vulkanen-schildvulkaan/
• http://kijkeensomlaag.nl/index.php/geologie-van-gesteenten/vulkanen-porfieren-andere-vulkanieten/vulkanen-in-soorten/schildvulkanen
• http://www.vulkanisme.nl/soorten-vulkanen.php
• https://nl.wikipedia.org/wiki/Schildvulkaan
• http://natuurtijdschriften.nl/download?type=document;docid=415056
• http://www.vulkanisme.nl/ontstaan-vulkanen.php