Lijst van Nederlandse spreekwoorden V-Z

Spreekwoorden A t/m E - F t/m J - K t/m O - P t/m U - V t/m Z

Uitdrukkingen en gezegden A t/m E - F t/m J - K t/m O - P t/m U - V t/m Z

valk

Elk meent zijn uil een valk te zijn.

Elke ouder denkt dat zijn kind het beste is

varken

Dat slaat als een tang op een varken.

Dat slaat nergens op

Vieze varkens worden niet vet.

Wie overal vies van is, zal niet veel te eten krijgen.

vat

Wat in een goed vat zit verzuurt niet.

(ook: Wat in het vat zit verzuurt niet. )

Wat je bewaart houd je nog tegoed voor een andere keer.

Holle vaten klinken het hardst.

Mensen die de minste kennis ergens over hebben, verkondigen vaak het meest nadrukkelijk hun mening.

veen

In het veen kijkt men niet op een turfje.

Waar iets in grote hoeveelheden voorhanden is, vindt men het niet zo erg als iemand er wat van meeneemt.

ver

Wat van ver komt is lekker.

Iets wat van ver komt, is bijzonder. Daarom denkt men dat het ook beter zal zijn.

verkeren

Het kan verkeren.

Het kan veranderen, de dingen blijven niet zoals ze zijn.

(afkomstig van Bredero, oorspronkelijk was het t Can verkeeren)

verlegen

Beter ermee verlegen dan erom verlegen

Liever van iets te veel dan van iets te weinig hebben

vertrouwen

Vertrouwen komt te voet en gaat te paard.

Het is makkelijker om iemands vertrouwen te schaden, dan te verkrijgen.

vijg

Vijgen na Pasen.

Iets doen wat te laat komt.

Komt uit de katholieke traditie: tijdens de zesweekse Vastentijd, voorafgaand aan Pasen was het gelovigen verboden tal van etenswaren te eten; de vijg, een exotische fruitsoort, hoorde daar niet bij.

vis

De vis wordt duur betaald.

Het vergt veel opoffering ( je moet er wat voor over hebben) om te krijgen wat je wilt.

(afkomstig uit het toneelstuk Op Hoop van Zegen (1900) van Herman Heijermans)

Een spiering is vis als er anders niet is.

Als je honger hebt, ben je niet kieskeurig.

vlieg

Men vangt meer vliegen met honing dan met azijn.

(ook: Men vangt meer vliegen met stroop dan met azijn)

Men haalt meer mensen over door een beloning in het vooruitzicht te stellen dan door te dreigen met straf.

vlijt

Zuinigheid met vlijt, bouwt huizen als kastelen.

Door zuinig en ijverig te zijn, kan men veel bereiken

Een enkeling gebruikt de humoristisch bedoelde toevoeging: maar wie zich niet op tijd verschoont, krijgt luizen als kamelen..

vogel

Beter één vogel in de hand dan tien in de lucht.

Men moet datgene wat men heeft niet op het spel zetten voor een kleine kans om nog meer te krijgen.

Elk vogeltje zingt zoals het gebekt is.

Ieder laat zich uit op een wijze die door zijn eigen aard en opvattingen bepaald worden.

In mei leggen alle vogeltjes een ei.

( Behalve de koekoek en de griet, die leggen in de meimaand niet. )

In het voorjaar komen veel vogelsoorten ertoe, gedreven door hun instinct, eieren te gaan leggen.

Een vliegende vogel vangt altijd wat.

Als je er maar op uit gaat, vind je altijd wel wat in je voordeel.

voornemen

De weg naar de hel is geplaveid met goede voornemens.

Een goed voornemen is van weinig waarde als men het niet in praktijk brengt.

voorzichtigheid

Voorzichtigheid is de moeder van de porseleinkast.

Door voorzichtig te zijn, gaan tere zaken langer mee.

vorst

Als de dagen gaan lengen, gaat de vorst strengen.

Ook: Als de dagen lengen, gaan de nachten strengen.

Het koudste deel van de winter valt na de kortste dag.

vos

Als de vos de passie preekt, boer pas op je kippen.

Als een sluw persoon mooie praatjes verkoopt, voert hij wat in zijn schild, zeker als zijn woorden niet in overeenstemming zijn met zijn karakter.

Wat de vos niet weet, weet de haas ook niet.

Het is moeilijk iets te weten als het je nooit verteld is

Een vos verliest wel zijn haren, maar niet zijn streken.

Mettertijd verandert het aanzien, maar niet de aard van het dier.

vriend

Vrienden in de nood, honderd in een lood.

Als men in nood verkeert, zijn de meeste vrienden weinig waard (van weinig gewicht). Een lood was ongeveer 15 gram (1/32 van een pond).

In nood leert men zijn vrienden kennen.

Wanneer men in de problemen zit wordt duidelijk welke vrienden daadwerkelijk iets voor je willen betekenen.

Beter een goede buur dan een verre vriend.

Een goede relatie onderhouden met je buurman, is beter dan met iemand die ver van je woont.

Ter wereld is er geen dodelijker venijn, dan vriend te schijnen en vijand te zijn.

vuur

Wie het dichtst bij het vuur zit, warmt zich het meest.

Als je ergens nauw bij betrokken bent, geniet je het meeste voordeel ervan.

Waar rook is, is vuur.

Waar geruchten over wangedrag zijn, zal er ook wel iets mis zijn.

Als water en vuur zijn.

Tegengesteld zijn, elkaar niet kunnen verdragen.

Met vuur spelen.

Risico's nemen, iets gevaarlijks doen.

Iemand het vuur aan de schenen leggen.

Iemand onder druk zetten.

In vuur en vlam staan.

Verliefd zijn of heel enthousiast zijn.

Voor een heet vuur staan.

Problemen hebben of in gevaar zijn.

Voor iemand door het vuur gaan.

Alles willen doen voor iemand.

Ergens de hand voor in het vuur steken.

Heel erg zeker weten dat iets zo is.

Tussen twee vuren staan.

Uit twee slechte dingen moeten kiezen.

vrucht

De vrucht der ervaring rijpt niet aan jonge takken.

De verstandigste opmerkingen komen van oudere mensen.

waard

Zoals de waard is, vertrouwt hij zijn gasten.

Wie anderen wantrouwt, zal zelf ook wel onbetrouwbaar zijn.

wagen (risico nemen)

Wie niet waagt, die niet wint.

Zonder proberen, ook al loop je risico, zul je geen succes hebben.

wagen (transport)

Krakende wagens lopen het langst.

Nieuw hoeft niet altijd beter te zijn.

wal

De beste stuurlui staan aan wal.

Het is gemakkelijk om kritiek te geven als je er zelf niet bij betrokken bent.

water

Als het water zakt, kraakt het ijs.

Elke oorzaak heeft gevolgen.

Stille wateren hebben diepe gronden.

Stille mensen hebben vaak diepe gedachten.

weg

Wie aan de weg timmert heeft veel bekijks.

Als je iets in het openbaar doet heb je kans op veel belangstelling.

werk

Een goed begin is het halve werk.

Een goede voorbereiding levert veel op.

Vele handen maken licht werk.

Door samenwerking bereik je meer.

Wie niet werkt zal niet eten.

Als je iets wilt bereiken moet je daar moeite voor doen.

weten

Wat niet weet, dat niet deert

Soms is het maar beter mensen het slechte nieuws niet te vertellen.

wil

Waar een wil is, is een weg.

Als je iets beslist wilt, kun je ook een manier vinden om het te bereiken.

wind

Wie wind zaait, zal storm oogsten.

Als iemand onenigheid veroorzaakt, kunnen heftige reacties het gevolg zijn.

Elke bos stro waait voor de wind.

Onder makkelijke omstandigheden kan iedereen welvaren of iets uitvoeren.

Het is een kwade wind die niemand voordeel brengt.

Er is altijd wel iemand die van de omstandigheden weet te profiteren.

Hoge bomen vangen veel wind.

mensen die hoog komen in het leven, hebben een grotere kans om op problemen te stuiten.

Zo de wind waait, waait zijn jasje.

Iemand zonder principes, die zonder eigen mening anderen naar de mond praat.

winnen

Zo gewonnen, zo geronnen.

Wat je makkelijk hebt gewonnen, kun je ook makkelijk weer kwijt raken.

woord

Een goed verstaander heeft aan een half woord genoeg.

Een opmerkzame luisteraar kan een onduidelijke of onvolledige mededeling toch wel begrijpen.

Een man een man, een woord een woord.

Als je iets hebt beloofd, dan moet je je daar ook aan houden.

wijn

Als de wijn is in de man, is de wijsheid in de kan.

Drank verdringt gezond verstand.

Goede wijn behoeft geen krans.

Iets wat goed is hoeft niet geprezen worden.

ijzer

Men moet het ijzer smeden als het heet is.

Handelen op het moment dat de omstandigheden gunstig zijn.

Men kan geen ijzer met handen breken.

Je kunt het onmogelijke niet mogelijk maken.

zon

Na regen komt zonneschijn.

Na een periode van tegenslag, komt er een betere tijd.

Als de zon een mestvaalt beschijnt, dan verspreidt deze een onaangename geur.

Als je met goede wil ergens te veel aandacht aan besteedt kan het verkeerd opgevat worden.

Met alle goede wil van de wereld kun je sommige zaken nog niet verbeteren.

zuinig

Zuinigheid met vlijt bouwt huizen als kastelen.

Door zuinig en ijverig te zijn, kan men veel bereiken.

zuivel

Zuivel op zuivel is werk van de duivel.

Als je boter op je brood hebt is ook kaas erop overdaad.

Zuivel op zuivel is voer voor de duivel.

In de Middeleeuwen gebruikt om mensen van hekserij te beschuldigen, wanneer zij zuivel op zuivel op hun brood deden.

zwijgen

Spreken is zilver, zwijgen is goud.

Het is goed om ergens niet over te praten.

Of: Het is heel waardevol om iets geheim te kunnen houden.

Of: Men heeft niet altijd de behoefte, te luisteren naar wat je zegt.

Of: Een gefluisterd woord kan men mijlen ver horen.