Brontekst bekijken van Spoorlijn Amsterdam - Elten

{{Infobox spoorlijn
| naam        =Spoorlijn Amsterdam - Elten
| afbeelding  =[[File:Spoorlijn_Amsterdam_-_Elten.png|250px]]
| opening     =In fasen tussen 1843 en 1856
| sluiting    =
| land        ={{NL}}
| deelgebied  =Midden Nederland
| van         =[[Station Amsterdam Centraal]]
| naar        =[[Station Zevenaar]] - Elten
| stations    =26
| status      =In gebruik door NS
}}
De '''spoorlijn Amsterdam-Arnhem''', ook wel de '''Rhijnspoorweg''' genoemd, is een [[spoorlijn]] tussen [[Station Amsterdam Centraal|station Amsterdam Centraal]] en [[Station Arnhem Centraal|station Arnhem]] ([[Station Zevenaar|station Zevenaar]] - [[Elten]]). De spoorlijn is een van de belangrijkste spoorwegen van Nederland en de belangrijkste spoorlijn voor grensoverschrijdend verkeer richting [[Duitsland]]. De lengte van de route is ongeveer 92 kilometer.

Op 18 december 1843 werd het eerste deel tussen [[Station Amsterdam-Weesperpoort|station Amsterdam-Weesperpoort]] en [[Station Utrecht Centraal|station Utrecht Centraal]] geopend. Op 17 juni 1844 werd het tweede deel tussen Utrecht CS en [[Station Driebergen-Zeist|station Driebergen-Zeist]] ingehuldigd. Op 15 maart 1845 volgde het traject tussen Driebergen-Zeist en [[Station Veenendaal-De Klomp]], en twee maanden later het traject van Veenendaal-De Klomp naar Arnhem. Het gehele tracé werd aanvankelijk aangelegd in 1945 millimeter breedspoor, maar dit profiel paste niet bij het Duitse spoorwegnet, daarom moest het tracé in 1855 volledig worden omgebouwd naar normaalspoor (1435 millimeter).

Bijna elf jaar na voltooiing van het oorspronkelijke tracé werd er verder gebouwd richting Duitsland. Op 15 februari 1856 werd het traject naar de Duitse grens bij Zevenaar op de spoorlijn Oberhausen-Arnhem geopend. Met de aanleg van deze lijn konden treinen uit Amsterdam nu ook de Duitse steden [[Duisburg]], [[Düsseldorf]] en [[Keulen]] bereiken op de hoofdlijn van de [[Keulen|Köln]]-Minden Spoorweg Maatschappij.

Pas op 15 oktober 1939 werd het laatste deel van [[Station Amsterdam-Weesperpoort|station Amsterdam-Weesperpoort]] via [[Station Amsterdam Muiderpoort|station Amsterdam Muiderpoort]] naar station Amsterdam Centraal geopend. Het Weesperpoortstation was tussen 1843 en 1939 in gebruik en kort daarna gesloopt (nu Wibautstraat). Naast dit station stond ook het eindstation van de [[Gooische Stoomtram]], die een tramdienst onderhield naar [[Diemen]], [[Muiden]], [[Naarden]], [[Laren (Noord-Holland)|Laren]] en [[Hilversum]]; in de volksmond ''De Gooische Moordenaar'' genoemd. Ook de Gooische verdween daar in 1940 nadat een groot deel van de lijn was 'verbusd'.

De elektrificatie met de toen gangbare 1.500 volt gelijkstroom vond plaats op het traject van Amsterdam naar Arnhem op 7 april 1938 en het traject van Arnhem naar Emmerich am Rhein op 22 mei 1966. Inmiddels is het traject naar Utrecht voorbereid op de omschakeling naar de inmiddels internationaal gangbare 25.000 volt wisselstroom.

Toen de spoorwegen nog volledig onder beheer van de [[Nederlandse Spoorwegen|Nederlandse spoorwegen]] waren reed de ICE International het gehele traject van [[Frankfurt am Main]] naar Amsterdam, de Nachttrein van [[Innsbruck]] en [[Wenen (stad)|Wenen]] en van [[Zürich (stad)|Zürich]] naar Amsterdam, en de [[Intercity|Intercity's]] van [[Station Nijmegen|station Nijmegen]] naar [[Station Den Helder|station Den Helder]]. Intercity's rijden ook op delen van het traject van Nijmegen naar [[Luchthaven Schiphol|Schiphol]], van station Arnhem naar [[Station Rotterdam Centraal|station Rotterdam]], van [[Station Maastricht|station Maastricht]] naar [[Station Alkmaar|station Alkmaar]], van Maastricht naar [[Station Enkhuizen|station Enkhuizen]], van [[Station Venlo|station Venlo]] naar Schiphol, van Venlo naar [[Station Dordrecht|station Dordrecht]] en van [[Station Heerlen|station Heerlen]] naar Enkhuizen, evenals de [[Sprinter|Sprinters]] van Arnhem naar Ede-Wageningen, van [[Station Rhenen|station Rhenen]] naar [[Station Breukelen|station Breukelen]], van Driebergen-Zeist naar Uitgeest en van Rotterdam via Woerden en Breukelen naar Amsterdam. De route is ook belangrijk voor het goederenverkeer tussen Amsterdam en Duitsland.

Het gedeelte Amsterdam - Utrecht werd uitgebreid van 2 naar 4 sporen. Langzame treinen maken voornamelijk gebruik van de binnensporen, terwijl snelle treinen gebruik maken van de buitensporen. Het tracé is verbreed voor een maximale snelheid van 200 km/uur en voorzien van een [[bovenleiding]] die omschakelbaar is naar 25 kV 50 Hz.

De hoofdroute is nog altijd in gebruik door de Nederlandse Spoorwegen. De treindienst Arnhem - Zevenaar wordt verzorgd door [[Keolis - Syntus]]. De zijlijnen [[Spoorlijn Arnhem - Winterswijk|Arnhem - Winterswijk]] en [[Spoorlijn Arnhem - Terborg|Arnhem - Terborg]] door [[Arriva]].

== Stations ==
* [[Station Amsterdam Centraal]]
* [[Station Amsterdam Muiderpoort]]
* [[Station Amsterdam Amstel]]
* [[Station Duivendrecht]]
* [[Station Amsterdam Bijlmer ArenA]]
* [[Station Amsterdam Holendrecht]]
* [[Station Abcoude]]
* [[Station Breukelen]]
* [[Station Maarssen]]
* [[Station Utrecht Zuilen]]
* [[Station Utrecht Centraal]]
* [[Station Utrecht Vaartsche Rijn]]
* [[Station Bunnik]]
* [[Station Driebergen-Zeist]]
* [[Station Maarn]]
* [[Station Veenendaal-De Klomp]]
* [[Station Ede-Wageningen]]
* [[Station Wolfheze]]
* [[Station Oosterbeek]]
* [[Station Arnhem Centraal]]
* Via [[Station Arnhem Velperpoort|station Arnhem Velperpoort]] - [[Station Westervoort]] - [[Station Duiven|station Duiven]] - [[Station Zevenaar|station Zevenaar]] - [[Station Emmerich-Elten|station Emmerich-Elten]] (net over de grens Duitsland)

{{Navigatie Rhijnspoorweg}}
[[Categorie:Spoorwegen in Nederland]]