Brontekst bekijken van Klarinet

[[Bestand:Clarinette.jpg|thumb]]
Een '''klarinet''' is een [[blaasinstrument]], om precies te zijn een [[Houtblazers|houtblazer]]. Het wordt zowel in de [[klassieke muziek]] als in de [[popmuziek]] wordt gebruikt. Je hebt een es, bes en bas klarinet. Vooral in de [[jazz]] heeft de klarinet toepassing gevonden. Beroemde namen van musici (zeg vooral niet muzikanten), die de klarinet in jazzbands bespeelden, zijn de Amerikanen George Lewis, Benny Goodman, Buddy DeFranco, Tony Scott en de Engelsen Acker Bilk en Monty Sunshine. Bekende Nederlandse jazzklarinettisten zijn Peter Schilperoort en Dim Kesber. 

== Historisch ==
De naam komt van '''''clarinetto''''', een verkleinwoord van het Italiaanse '''''clarino''''', een vroege soort [[trompet]]. Ook het Franse woord klarinette (het vrouwelijke verkleinwoord van de oude Franse klarijn of klaroen) wijst in die richting.

De middeleeuwse voorloper van de klarinet, als enkelrietinstrument, is de [[chalumeau]]. De uitvinder van de klarinet is waarschijnlijk de Duitser [[Johann Christoph Denner]] rond [[1690]] geweest. Dit is in het tijdperk van de [[barokke muziek]] waarbij componisten als [[Johann Sebastian Bach|Bach]] zochten naar een instrument waarop snel toonladders gespeeld konden worden. De eerste klarinetten hadden net als de [[blokfluit]] acht gaten die je met je vingers moest afdichten en twee [[Toetsinstrument|toetsen]]. 

== Eigenschappen ==
[[Bestand:Selmer-clarinet-mouthpiece-reed-and-vandoren-ligature.jpg|links|miniatuur|Het riet geklemd op het mondstuk van de klarinet]]
De meest gangbare klarinet is de B♭ (Bes)-klarinet, deze is ongeveer 66&nbsp;cm lang. Vroeger werd voor iedere [[toonsoort]] een andere klarinet gebruikt. De klarinet klinkt over het algemeen scherper dan de [[hobo]]. Dit komt omdat de klarinet een zogeheten cilindrische boring heeft. Dat wil zeggen dat de buis overal even breed is en alleen aan het uiteinde breder wordt. De boring is tussen de 14 en 15,5 millimeter. De toon van de E ♭ (Es)-klarinet is helderder en kan zelfs in luide orkest- of concertbands worden gehoord. De [[basklarinet]] heeft een karakteristiek diep, zacht geluid, terwijl de [[altklarinet]] qua toon vergelijkbaar is met de bas (hoewel niet zo donker). De kleinste klarinet is de piccolo klarinet.

Heb je bij een [[blokfluit]] gaten die met de vingertoppen moet worden afgedicht, bij de klarinet heb je toetsen die klepjes in beweging zetten en met ''pads'' erop die de gaten afdichten.

Het instrument is een [[Houtblazers|houtblazer]] omdat je op een riet blaast. Niet omdat het instrument van hout zou zijn. De oude klarinetten waren veelal van buxushout. De tegenwoordige dure zijn van Afrikaans hardhout, maar je hebt ze tegenwoordig ook van kunststof. De meeste klarinetten bestaan uit 5 stukken (''gewrichten'') die uit elkaar kunnen worden getrokken. Een kurken ring zorgt voor de afdichting van elke koppelstuk. De klarinet maakt gebruik van een enkel riet gemaakt van het riet van Arundo donax, een riet- of grassoort. 

Het mondstuk en het riet zijn omgeven door de lippen van de speler, die een lichte, gelijkmatige druk uitoefenen op het riet en een luchtdichte afsluiting vormen. Lucht wordt langs het riet en langs het instrument geblazen. Op dezelfde manier wappert een vlag in de wind. De lucht die langs het riet snelt, zorgt ervoor dat het gaat trillen. Naarmate de luchtdruk uit de mond toeneemt, neemt de hoeveelheid waarmee het riet trilt toe totdat het riet het mondstuk raakt. Deze trilling wordt doorgegeven aan de lucht in de buis die mee gaat trillen en een toon geeft. Hoe langer de luchtkolom, hoe lager de toon. Dus hoe meer kleppen dicht zijn (geteld vanaf het mondstuk) hoe lager de toon.

== Gebruik ==
[[Bestand:Turkish Clarinet.jpg|miniatuur|Sipsi, Turkse klarinet]]
De klarinet vind je in vele soorten [[orkest]]en zoals een symfonieorkest, een harmonieorkest, de [[fanfare]], in een kamerorkest die [[kamermuziek]] speelt en ook in modernere bands zoals een [[bigband]]. Het instrument is ook bekend van de [[dixieland]] en andere [[jazz]] vormen. Ook in de zigeunermuziek en de Klezmermuziek en andere vormen van Oost-Europese [[volksmuziek]] is het een geliefd instrument. Turkije kent zijn ''sipsi'', een variant van de klarinet.

== Soorten klarinetten ==
Net zoals bij de menselijke [[zangstem]] heb je verschillende soorten klarinetten<gallery>
Bestand:Yamaha Clarinet Family.tif|De hele klarinet familie
Bestand:Schwenk+Seggelke, Bassett Klappen.jpg|Sopraan klarinet
Bestand:Alto Clarinet in F.jpg|[[Altklarinet]]
Bestand:Leitner+Kraus Bassettklarinette.png|[[Basklarinet]]
Bestand:Wurlitzer Leitner bassets.jpg|Contrabasklarinet (links)
</gallery>

== Links ==
* SchoolTV - [https://schooltv.nl/zoekresultaten/?q=klarinet Klarinet]
* Muziekweb - [https://www.muziekweb.nl/Muziekweb/Cat/SingleSearch/Search?q=klarinet&catalogue= Klarinet]
* YouYube - [https://www.youtube.com/results?search_query=klarinet Klarinet]

[[Categorie:Muziekinstrumenten]]
[[es:Clarinete]]
[[fr:Clarinette]]
[[it:Clarinetto]]