Brontekst bekijken van Gibraltar

{{Gibraltar}}
'''Gibraltar''' is een stukje gebied van het [[Verenigd Koninkrijk]], helemaal in te zuidelijkste puntje van [[Spanje]]. Het is eigenlijk een stad, die ligt op een klein [[schiereiland]]je. Het grootste stuk van het schiereiland wordt ingenomen door een enorme rots. Zo'n gebied dat bij een land hoort maar ver ervan weg ligt, heet "overzees gebied". Gibraltar is dus een overzees gebied van het Verenigd Koninkrijk. 

Gibraltar ligt aan de kust, langs de [[Straat van Gibraltar]]. Dat is de smalle doorgang van de [[Atlantische Oceaan]] naar de [[Middellandse Zee]]. Lang geleden, in het jaar 711, stak een krijgsheer uit het noorden van [[Afrika]] daar de zee over naar [[Spanje]]. Hij heette Tarik ibn Zijad en was een leider van de [[Berbers]], een volk uit Noord-Afrika. Het schiereiland (dat toen vooral nog een grote rots was) werd naar hem vernoemd: ''Djebel Tarik'' (''Rots van Tarik''). Later veranderde die naam steeds een beetje tot het Gibraltar was.

==Geschiedenis==
===Prehistorie en middeleeuwen===
[[Bestand:Gibraltar_Moorish_Castle_01.jpg|left|300px|miniatuur|Het [[Moorish Castle]] was een fort dat door de [[Moren]] gebruikt wordt. Tegenwoordig is het een bekende toeristische attractie.]]
28.000 tot 24.000 werd Gibraltar bewoond door [[Neanderthaler]]s. In Gibraltar zijn verschillende vondsten gedaan in de grotten. Toentertijd lag het zeeniveau lager, waardoor er vlaktes rondom de rots waren. 

In 1157 bouwde [[Abd al-Mu'min ibn Ali]] de eerste nederzetting op de rots. In 1309 werd de rots vervolgens veroverd door de Castilische koning [[Ferdinand IV van Castilië|Ferdinand IV]]. In 1333 veroverden de moslims het gebied echter weer terug. Zij gaven de rots in 1374 aan de stad [[Granada]]. Tijdens de [[Reconquista]] kwam Gibraltar in 1462 weer in Spaans bezit. In de stad woonden vele joden. Deze mochten aanvankelijk in de stad wonen, maar werden in 1476 uit de stad verdreven. In 1501 werd de stad overgedragen aan de Spaanse kroon, waardoor de koning van Spanje de stad direct bestuurde. Ondertussen kwamen er veel handelaars uit [[Genua]] in de stad wonen, vanwege de vele handel tussen Spanje en Genua. 

===17e t/m 19e eeuw===
[[Bestand:Battle_of_Gibraltar_1607.jpg|right|300px|miniatuur|De [[slag bij Gibraltar]]]]
Tijdens de [[Tachtigjarige Oorlog]] werd Gibraltar door de Nederlanders aangevallen. Deze gebeurtenis heet de [[slag bij Gibraltar]] en vond plaats in 1607. In Gibraltar was de Spaanse vloot gevestigd, die onder leiding van [[Jacob van Heemskerck]] vernietigd werd. 

In 1704 werd de stad veroverd door de Nederlanders en de Britten. Zij vochten samen tegen Spanje tijdens de [[Spaanse Successieoorlog]]. Gibraltar kwam onder Brits toezicht en werd in 1713 na de [[Vrede van Utrecht]] officieel aan de Britten gegeven. De Britten gaven Gibraltar in 1830 de status van kroonkolonie. Hierdoor kreeg Gibraltar meer zelfbestuur en kreeg een gouverneur toegewezen. 

===20e en 21e eeuw===
[[Bestand:Short_Sunderland_Mark_I,_L5798_'KG-B',_of_No._204_Squadron_RAF_moored_beneath_the_North_Face_of_the_Rock_of_Gibraltar.jpg|left|300px|miniatuur|Tijdens de bevrijding van Noord-Afrika en Zuid-Europa werd Gibraltar als basis gebruikt door het Britse leger.]]
Vanwege de neutraliteit van Spanje tijdens de [[Tweede Wereldoorlog]] was Gibraltar ook veilig. Gibraltar werd simpelweg te klein gezien om aangevallen te worden. 225 mensen wisten naar Gibraltar te vluchten voor de oorlog. Gibraltar werd het symbool voor trots en vastberadenheid. Vanuit Gibraltar werden de mensen terug naar Engeland gebracht. Spanje was na de [[Spaanse Burgeroorlog]] in een dictatuur veranderd. Hierdoor vluchtte vele mensen voor de oorlog en het geweld naar Gibraltar. 

De Spaanse dictator [[Francisco Franco]] maakte aanspraken op de rots. In 1966 sloot Spanje het grensverkeer met Gibraltar af. Ook moest Gibraltar nu zijn eigen watervoorziening regelen. Na de dood van Franco in 1982 verbeterde de situatie. Wel maakte Spanje aanspraak op het gebied en de wateren om Gibraltar. In 2006 werd een akkoord bereikt over veel problemen. Zo kwam er een luchthaven op Spaans grondgebied, werden de pensioenen van Spaanse werknemers in Gibraltar uitbetaald en kwamen er meer telefoonlijnen. Er bleven grenscontroles bestaan, aangezien het Verenigd Koninkrijk geen onderdeel van de [[Schengenzone]] was. Tijdens de [[economische crisis]] van 2007 werd Gibraltar gebruikt door de Spanjaarden om voornamelijk sigaretten het land binnen te smokkelen. Gibraltar kent namelijk lage belastingen. 

[[Bestand:Gibraltar_border_1977.jpg|right|300px|miniatuur|De grens tussen Gibraltar en Spanje in 1977]]
De Spanjaarden hadden het idee om samen met de Britten Gibraltar te besturen. Vanwege historische redenen zijn de Spanjaarden Gibraltar als hun grondgebied, terwijl het overgrote deel van de inwoners zich niet Spaans voelt. In 2002 werd over dit plan een [[referendum]] gehouden. Het plan werd door 99% van de stemmers afgewezen. In 2006 kreeg Gibraltar een nieuw grondwet. In 2016 hield het Verenigd Koninkrijk een [[referendum]] over het uittreden uit de [[Europese Unie]]. Dit werd ook in Gibraltar gehouden, aangezien Gibraltar ook onderdeel van de EU was. Het resultaat van het referendum was dat het VK de EU verliet. In Gibraltar stemde echter 99,5% van de bevolking voor het blijven in de Europese Unie. Veel Gibraltarezen reizen namelijk dagelijks naar Spanje, wat dan moeilijker werd. Spanje dreigde tijdens de Brexit-onderhandelen met het niet goedkeuren als de grens met Gibraltar niet openbleef. De Britse premier [[Boris Johnson]] kondigde aan dat voor Gibraltar een aparte status komt, waardoor Gibraltar onderdeel kan blijven van de Europese Unie.

==Inwoners==
[[Bestand:Gibraltar_aerial_view_looking_northwest.jpg|left|300px|miniatuur|Een overzicht van het grondgebied van Gibraltar]]
===Algemeen===
De inwoners van Gibraltar zijn Brits staatsburger en mogen ook verhuizen naar andere delen van het Verenigd Koninkrijk als ze dat willen. Ook kunnen Britten naar Gibraltar verhuizen. Dit alles zonder integratie en verblijfvergunningen. Ongeveer de helft van de Gibraltarezen voelt zich Brits, terwijl de andere helft zich verbonden voelt met Gibraltar zelf. 27% van de inwoners heeft een Britse achternaam, 24% een Spaanse, 15% een Italiaanse, 15% een Portugese en 8% een Maltese. 

===Taal===
De enige officiële taal in Gibraltar is het [[Engels]]. De meeste inwoners zijn echter tweetalig en kunnen ook [[Spaans]] spreken. De inwoners spreken het Britse dialect van het Engels en het Andalusische dialect van het Spaans. Door het gebruik van beide talen is er een soort van tussentaal ontstaan, het [[Llanito]]. Deze taal wordt enkel in Gibraltar gesproken en heeft invloeden van het Spaans en Engels. 

[[Bestand:Cathedral_of_the_Holy_Trinity.jpg|right|250px|miniatuur|De kathedraal van Gibraltar]]
De Marokkaanse gemeenschap in Gibraltar spreekt [[Arabisch]] en de Indiase gemeenschap spreekt [[Hindi]] of [[Urdu]]. Daarnaast zijn er nog enkele families van Maltese afkomst, die het [[Maltees]] spreken. 

===Religie===
In 2012 was meer dan 71% van de inwoners rooms-katholiek. Het schiereiland vormt zijn eigen schiereiland. Daarnaast is de [[Anglicaanse Kerk]] in Gibraltar actief en heeft aanhang onder 7,6% van de bevolking. De overige inwoners zijn ongelovig of hangen de [[islam]], het [[bahá'í]]-geloof of het [[jodendom]] aan. Gibraltar heeft na [[Israël]] de procentueel grootste Joodse bevolking ter wereld.

==Toerisme en economie==
[[Bestand:Barbary-macaque-Gibraltar.jpg|left|250px|miniatuur|Eén van de berberapen in Gibraltar]]
Gibraltar is een geliefde vakantiebestemming onder voornamelijk Britten. Het is een toeristische bestemming geworden, ook voor veel mensen die in de buurt van Gibraltar op vakantie zijn. Bij de grens tussen Spanje en Gibraltar zijn er strenge grenscontroles, zelfs voor voetgangers. Veel cruiseschepen komen regelmatig aan in de haven van Gibraltar. Spanjaarden komen vaak een dagje schoppen in Gibraltar. Ook is er een grote jachthaven in Gibraltar voor jachtschepen. 

De belangrijkste bezienswaardigheid van Gibraltar is de [[rots van Gibraltar]] in het midden van het schiereiland. De rots is volgens de Griekse mythologie één van de twee [[zuilen van Hercules]]. De rots is een natuurgebied en onder de rots zijn diverse rotsen. Er gaat een kabelbaan naar het hoogste punt van de rots. Op de rots zelf is een kasteel te vinden, dat door de [[Moren]] gebruikt werd. Ook leven er verschillende [[berberaap|berberapen]] op de rotsen. Volgens de legende zou Gibraltar in Britse handen blijven zolang er apen op de Rots van Gibraltar leefden. Tijdens de Tweede Wereldoorlog ging [[Winston Churchill]] zelfs zover om apen uit Noord-Afrika naar de rots te laten brengen. De apen zijn erg tam en lopen ook door de stad en benaderen zelfs toeristen. Het is echter verboden op de apen te voeren. 

De meeste producten uit Gibraltar komen uit het Verenigd Koninkrijk. Enkel de verse producten komen uit Spanje.

==Verkeer en vervoer==
[[Bestand:Gibraltar_airport.JPG|right|300px|miniatuur|[[Gibraltar Airport]]]]
In Gibraltar rijdt men in tegenstelling tot de rest van het Verenigd Koninkrijk rechts. Dit is al zo sinds 1929. In Gibraltar is de maximumsnelheid 50 kilometer per uur. Vanwege de lage brandstofprijzen komen veel Spanjaarden in Gibraltar tanken. Het openbaar vervoer van Gibraltar bestaat uit een busnetwerk met vijf afzonderlijke lijnen. Eén van de lijnen rijdt ook de grens over naar de luchthaven van Gibraltar, die op Spaans grondgebied ligt. Het militaire [[Gibraltar Airport]] ligt wel op het grondgebied van Gibraltar en bestaat uit slechts één landingsbaan. Sommige passagiers komen ook via dit vliegveld aan in Gibraltar en ook voedsel komt aan door middel van dit vliegveld. Het vliegveld is alleen beschikbaar voor verbindingen met het Verenigd Koninkrijk zelf.

==Foto-galerij==
<gallery>>
File:Gibraltar-NLT Landsat7.jpg|Satelietfoto
</gallery>

==Externe link==
* [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/gi.html CIA worldfactbook]
{{Navigatie overzeese gebiedsdelen Verenigd Koninkrijk}}
{{Navigatie Landen Europa}}
{{Navigatie Hoofdsteden Europa}}
[[Categorie:Brits overzees gebied]]
[[Categorie:Hoofdstad in Europa]]
[[Categorie:Gibraltar| ]]

[[es:Gibraltar]]
[[fr:Gibraltar]]
[[it:Gibilterra]]