Brontekst bekijken van Napoleon Bonaparte I van Frankrijk

{{Infobox politiek persoon
|naam                = Napoleon Bonaparte I van Frankrijk
|afbeelding          = [[Bestand:Napoleon Bonaparte.jpg|250px]]
|onderschrift        = Keizer Napoleon
|volledige naam      = Napoleone Buonaparte
|geboren             = 15 augustus 1769 
|plaatsgeboren       = Ajaccio, [[Corsica]], [[Koninkrijk Frankrijk]]
|overleden           = 5 mei 1821 (leeftijd 51)
|plaatsoverleden     = Longwood, [[Sint-Helena]], Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Ierland
|huwelijk            = Joséphine de Beauharnais (geh. 1796; ges. 1810)<br>
Marie Louise van Oostenrijk (geh.  1810)
|relatie             =
|partij              = 
|religie             = [[Rooms-katholiek]]
|stroming            =
|uitgelichte functie = Keizer van de Fransen
|aangetreden         = 1e periode: 18 mei 1804<br>
2e periode: 20 maart 1815
|afgetreden          = 1e periode: 6 april 1814<br>
2e periode: 22 juni 1815
|voorganger          = -
|opvolger            = na 1e periode: [[Lodewijk XVIII]] (als koning van Frankrijk)<br>
na 2e periode: [[Napoleon II]] (omstreden)
|functie             = Koning van Italië (17 maart 1805-11 april 1814)<br>
Eerste Consul van Frankrijk (12 december 1799–18 mei 1804)<br>
Voorlopige Consul van Frankrijk (10 november 1799-12 december 1799)<br>
President van de Italiaanse Republiek (26 januari 1802-17 maart 1805)<br>
Beschermer van de Confederatie van de Rijn (12 juli 1806-4 november 1813)<br>
Van 2e Luitenant opgeklommen tot Generaal
}}
{{zie ook|Zoek je naar het artikel over het snoepje Napoleon? [[Napoleon (snoep)|Klik dan hier!]] Ben je opzoek naar iemand anders die ook Napoleon Bonaparte heet? [[Napoleon Bonaparte (doorverwijspagina)|Klik dan hier!]]}}
'''Napoleone di Buonaparte''', later hernoemd naar '''Napoleon di Buonaparte''' ([[Ajaccio]], 15 [[Augustus (maand)|augustus]] 1769 - [[Sint-Helena]], 5 [[mei]] 1821), was de zoon van [[Carlo Bonaparte]] en [[Letizia Ramolino|Maria-Letizia Ramolino]]. Hij was [[keizer]] van [[Frankrijk]] van 1804 tot 1814 (en ook nog een aantal dagen in 1815). Hij kwam uit het [[Huis Bonaparte]] en werd in naam opgevolgd door [[Napoleon II van Frankrijk]]. In werkelijkheid kreeg koning [[Lodewijk XVIII van Frankrijk]] het land in handen.

==Jeugd==
Napoleone Buonaparte (zijn echte, Italiaanse geboortenaam) werd geboren in [[Ajaccio]] op het eiland Corsica. De familie van Napoleon behoorde tot de verarmde adel van Corsica.
De ouders van Napoleon sloten zich aan bij de Franse regering op Corsica en daardoor kon de vader van Napoleon een studiebeurs voor Napoleon krijgen in Frankrijk.
Napoleon ging naar de militaire school in Brienne, en later naar de militaire school in [[Parijs]]. Toen hij deze school verliet was hij tweede Luitenant van de Artillerie.
Maar de jonge held zoekt naar carrièremogelijkheden en keert, terwijl Frankrijk van alle kanten wordt aangevallen, terug naar Corsica in een poging zich op te dringen als opvolger van Paoli, de vrijheidsstrijder. Het lukt hem in 1792 de positie van luitenant-kolonel te veroveren in de koningsgezinde Corsicaanse Nationale Garde. Voor het uitbreken van de [[Franse Revolutie]] vinden we de jonge Napoleon echter weer terug in Frankrijk; hij sloot zich hierbij aan. In Corsica was hij niet meer gewenst en verdacht van heulen met de vijand (Frankrijk). In 1793 nam hij, nu als kapitein van de revolutionaire artillerie, deel aan de verovering van Toulon op, door de Engelsen gesteunde, Franse koningsgezinnen. Onder leiding van Napoleon werd Toulon veroverd op de Engelsen. <br />
Hierdoor kreeg de 24-jarige Napoleon een eervolle vermelding en werd daardoor benoemd tot Brigadegeneraal. Napoleon was een buitengewoon goede leerling, hij was goed in wiskunde en hield van geschiedenis en aardrijkskunde. Hij had een erg goed geheugen. Hij was als volwassene niet echt groot: ongeveer 1.67m maar viel hierin niet bijzonder op bij zijn tijdgenoten. De gemiddelde Italiaan van zijn generatie was van dezelfde lengte. Hij was een heel klein ventje, maar heel slim en zijn eerzucht was enorm.

==Napoleon in Egypte== 
Na de overwinningen in [[Italië]] (dat hij later zijn Koninkrijk Italië noemde) ging hij naar [[Egypte]], want hij wilde ook gebieden in het Oosten hebben. De regering wilde eigenlijk dat hij oorlog tegen Engeland voerde, maar Napoleon was van mening dat de Engelsen het best bestreden konden worden door hun handel in het Oosten (met Brits Indië) te blokkeren. Hij behaalde de overmacht en trok via Malta Egypte binnen. Al snel veroverde hij Egypte, maar Engeland won enkele dagen later, op 1 augustus 1798, een zeeslag (Slag op de Nijl) en had daardoor het Middellandse Zeegebied in handen, waardoor Napoleons leger in Egypte vastzat.
Ook [[Oostenrijk]], [[Turkije]], [[Rusland]] en Napels verklaarden de Fransen de oorlog. Hierdoor verloor Frankrijk al zijn bezittingen in Italië, op Genua na. Maar toen Napoleon de Franse toestand vernam, ontsnapte hij uit Egypte en trok naar [[Parijs]].
 
==Keizer Napoleon==
In 1799 komt Napoleon in Frankrijk aan de macht. Hij vergelijkt zijn macht met die van de Romeinse keizers. Napoleon brengt zijn keizerlijke macht in beeld door symbolen van Romeinse keizers te imiteren, zoals adelaars en lauwerkransen. Ze komen volop voor op meubels uit de Empire-stijl (Empire is het Franse woord voor keizerrijk). Nadat Napoleon in 1798 met zijn leger door Egypte was getrokken, verschijnen er ook Egyptische versieringsmotieven in de kunst, zoals sfinxen en faraohoofden. Frankrijk geeft in deze internationale stijl weer de toon aan.
Hij deed er alles aan Frankrijk weer op de been te krijgen, en hij begreep dat je een land het beste kon opbouwen als er vrede was. Napoleon bood Engeland en Oostenrijk vrede aan, maar deze waren het niet eens met de voorwaarden en besloten samen een bondgenootschap tegen Frankrijk te vormen.
Hierdoor braken er weer nieuwe oorlogen uit, maar het leger van Napoleon won uiteindelijk toch. Op 9 [[februari]] 1801 werd in Lunéville het vredesverdrag door Oostenrijk en Napels getekend. Het bondgenootschap tussen Oostenrijk en Engeland was inmiddels verbroken. Door dit vredesverdrag kreeg Frankrijk weer in het grootste deel van Italië de macht. Later tekende ook Rusland het vredesverdrag.
 
[[Bestand:Jacques-Louis David, The Coronation of Napoleon edit.jpg|thumb|Napoleon kroont zijn vrouw met daarachter de paus die hij later zou ontvoeren]]
Een paar jaar later als de Fransen heel erg ontevreden zijn over hun regering, pakt Napoleon zijn kans. Hij grijpt de macht en kroont zichzelf en zijn vrouw op 2 [[december]] 1804 in de aanwezigheid van [[Paus Pius VII]] in de [[Notre-Dame van Parijs]] tot keizer en keizerin. De paus had weinig keus, want zijn voorganger was door de soldaten van Napoleon ontvoerd uit Rome en overgebracht naar [[Valence]], waar hij later ook gestorven is. Bovendien was dit beter dan de [[Franse Revolutie]] waarin [[priester]]s, [[bisschop]]pen en anderen binnen de [[Katholieke Kerk]] massaal werden vermoord. <br />
Napoleon werd in eerste instantie door de Europese staten gezien als degene die in Frankrijk de onrust na de Franse Revolutie de kop wist in te drukken. Zijn veroveringsdrang en zijn monarchistische neigingen boezemden dan weer vrees in. Ook zijn zelfkroning tot keizer werd door de vorstenhuizen niet gewaardeerd. Vanaf 1803 kreeg Napoleon daardoor steeds meer vijanden. Engeland was de eerste die het bondgenootschap opzegde, daarna sloten [[Rusland]], [[Zweden]], het [[Heilige Roomse Rijk]], [[Oostenrijk]] en [[Napels (stad)|Napels]] zich hierbij aan en samen verklaarden ze Frankrijk de oorlog. De Oostenrijkers vielen [[Beieren]] binnen en Napoleon vocht terug. Hij versloeg een groot Oostenrijks [[leger]] bij [[Ulm]], en ging toen door naar [[Wenen]] en bezette de Oostenrijkse [[hoofdstad]]. De Oostenrijkse en Russische legers wilden Wenen terugveroveren maar dit lukte hen niet. Deze slag werd in [[Austerlitz]] beslecht.
 
==Gezin==
Napoleon was van 1796 tot 5 [[december]] 1809 getrouwd met [[Joséphine de Beauharnais]]. Hij adopteerde haar twee kinderen [[Eugène de Beauharnais|Eugène]] en [[Hortense de Beauharnais|Hortense]], en ook hun nichtje [[Stéphanie de Beauharnais|Stéphanie]]. Beiden hadden stiekem relaties met een ander toen ze getrouwd waren. Zelf kregen ze geen kinderen, en daarom scheidden ze.<br />
In 1810 trouwde Napoleon met [[Marie Louise van Oostenrijk]], de lievelingsdochter van Keizer [[Franz I van Oostenrijk]]. Ze kregen een zoon:
* [[Napoléon II van Frankrijk|Napoléon François Joseph Charles]] (20 [[maart]] 1811 - 22 [[juli]] 1832)

==Rusland slaat terug==
Op 31 [[december]] 1810 liet [[Rusland]] weten geen bondgenoot meer te willen zijn van [[Frankrijk]]. Napoleon was het hier niet mee eens, en trok naar [[Rusland]] hij had het plan om heel Europa te veroveren. In 1812 maakten Frankrijk en Rusland zich dan ook klaar voor de oorlog. Toen de Russen zagen hoe groot het leger van Napoleon was, trokken ze zich terug. Op hun terugweg pasten ze de tactiek van de verschroeide aarde toe, ze vernielden alles wat maar bruikbaar zou kunnen zijn voor Napoleon, en vergiftigden zelfs de waterputten. In het leger van Napoleon braken allerlei besmettelijke ziekten uit, zoals [[tuberculose]] en [[vlektyfus]].   Napoleon had gedacht de Russen vlak over de grens al te verslaan en verder van het veroverde [[land (staat)|land]] te leven, maar moest een uitputtende tocht maken met schermutselingen en gebrek aan voorraden. Op 15 [[Augustus (maand)|augustus]], de [[verjaardag]] van Napoleon, bereikte zijn leger de [[Dnjepr]]. Confrontaties met het Russische leger werden door Napoleon gewonnen, maar doordat de Russen zich steeds verder terugtrokken werd hij steeds dieper Rusland ingelokt. Na 800 [[kilometer]] in 82 dagen bereikte hij [[Moskou]]. Op dat moment was al meer dan de helft van het leger van Napoleon omgekomen, en nog steeds had hij geen beslissende slag kunnen leveren. De Russische verliezen waren groter, maar de Russen konden deze nog aanzuiveren. Het Russische leger onder aanvoering van veldmaarschalk [[Michail Koetoezov]] had besloten Moskou niet te verdedigen, maar de stad te evacueren, en ook het leger oostelijk van Moskou terug te trekken. Napoleon kreeg Moskou wel, maar de [[tsaar]] hoefde zich niet over te geven. Bovendien staken de Russen ook hun eigen tweede hoofdstad in brand om zo Napoleon uit te putten. De Russen wilden geen vredesverdrag, en door tekort aan [[voedsel]] kon Napoleon niet anders doen dan zich terugtrekken. De grote [[brand]] in Moskou droeg zeker bij aan de Russische eindzege, maar de gouverneur Rostoptsjin beleefde er weinig plezier aan. Het aanstichten van de brand is hem tot zijn dood kwalijk genomen.
De terugtocht uit Rusland was verschrikkelijk: Napoleon kwam terug op zijn besluit een andere route te nemen. Daar waren de [[boer]]en al op de heenweg [[plundering|geplunderd]]. De [[honger]] werd zo acuut dat de [[soldaat|soldaten]] overgingen tot [[kannibalisme]] en ook [[insecten]], [[kat]]ten en de kadavers van [[paard]]en opaten, die ze op de heenweg hadden achtergelaten.   Na de herfstregens volgde een Russische [[winter]], met temperaturen ver beneden het [[vriespunt]]. Behalve door [[ondervoeding]] overleden nu ook vele soldaten door [[bevriezing]]. Toen het leger de rivier de [[Berezina]] overstak, begaf een van de geïmproviseerde bruggen het, en vele soldaten kwamen in het ijskoude water om. Het leger werd steeds aangevallen, en toen ze op 18 [[december]] 1812 de Russische grens bereikten was nog ongeveer een derde van de soldaten in leven. 

==Frankrijk wankelt==
De verpletterende nederlaag in Rusland van de onverslaanbaar geachte Napoleon deed in Europa de hoop, de Franse bezetter te verdrijven, herleven. Pruisen verklaarde Napoleon de oorlog en dreef samen met Rusland de Fransen terug. Frankrijk was, hoewel verzwakt, toch sterker dan gedacht en versloeg de bondgenoten (of geallieerden, zoals men ook wel zegt) in mei 1813 bij Lützen en Bautzen in Duitsland. De bondgenoten (inmiddels versterkt met Oostenrijk) op hun beurt behaalden echter een overtuigende zege in  oktober 1813 in de zogeheten Volkerenslag bij Leipzig, een van de grootste veldslagen uit de toenmalige geschiedenis. Een gigantisch gedenkteken, dat 100 jaar na de slag in 1913 werd onthuld en dat mijlenver in de omtrek zichtbaar is, herinnert nog aan deze gebeurtenis. Napoleon en zijn legers werden naar Parijs teruggedreven. Parijs werd door de bondgenoten op 31 maart 1814 veroverd en Napoleon 6 april 1814 gedwongen af te treden. Hij werd gevangen genomen en verbannen naar het eiland Elba voor de kust van Italië. In Frankrijk nam Lodewijk XVIII de macht over. 

Nu geviel het, dat de geallieerden korte tijd later in Wenen een [[Congres van Wenen|vredescongres]] belegden om de kaart van Europa met de nieuwe grenzen opnieuw te tekenen. Groot was dan ook de ontsteltenis toen het bericht binnenkwam dat Napoleon uit Elba was ontsnapt. Zijn oude kameraden waren naar hem overgelopen en hij zat in Parijs weer op de troon.

==De Honderd Dagen==
Nadat Napoleon de macht weer had overgenomen verklaarde hij slechts Frankrijk vreedzaam te willen regeren. De geallieerden geloofden hier niets van, dus stelde hij een nieuw leger samen. Rusland, Oostenrijk, Pruisen en Engeland maakten zich klaar voor een nieuwe oorlog, Napoleon moest zich verdedigen om niet al te kwetsbaar over te komen.

Napoleon wilde in de Zuidelijke Nederlanden de Engelsen en de Pruisen verslaan, voordat ook de Oostenrijkers een leger konden sturen. De Fransen, de Engelsen en een klein contingent Nederlandse troepen troffen elkaar vlak bij Waterloo. Napoleon viel meerdere keren aan, maar de Engelsen, onder leiding van de hertog van Wellington, hielden stand en toen de Pruisen zich bij de Engelsen aansloten, verloor Napoleon op 18 juni 1815 de [[Slag bij Waterloo]].

Door zijn soldaten aan hun lot over te laten kon Napoleon ontsnappen. Hij vluchtte naar de havenstad Rochefort en wilde daarvandaan naar de Verenigde Staten. De haven werd door de Engelsen geblokkeerd, en Napoleon zag geen andere uitweg dan zich over te geven. Op 22 [[juni]] 1815 moest Napoleon voor de tweede keer afstand doen van de troon en dit keer voorgoed. Zijn tweede regeerperiode had precies honderd dagen standgehouden en onder die naam is die periode ook de geschiedenis ingegaan.

==Overlijden==
[[Bestand:Parijs (32).jpg|350px|thumb|Het praalgraf van Napoleon in de Dôme des Invalides in [[Parijs]].]]
Op 5 [[mei]] 1821 stierf Napoleon Bonaparte op Sint-Helena, hij was toen 51 jaar oud. Oorspronkelijk werd aangenomen dat hij was overleden aan [[kanker]], waarschijnlijk maagkanker. Er zou hierbij sprake zijn geweest van een erfelijke vorm van diffuse maagkanker, omdat ook zijn [[zus]], zijn [[vader]] en zijn [[opa]] aan vaderszijde vermoedelijk aan deze [[ziekte]] zijn gestorven. Uit later onderzoek is gebleken dat in zijn haar een hoge concentratie arsenicum aanwezig was, wat zou kunnen wijzen op moord. Recent onderzoek toonde echter aan dat die hoge concentraties arsenicum ook al in zijn [[Haar (lichaam)|haar]] aanwezig waren voordat hij werd verbannen. De ware doodsoorzaak kan dus alleen nog worden vastgesteld als er een autopsie (het bekijken van iemands [[lijk]] vanbinnen) op het lichaam mag worden uitgevoerd. Overigens werd arsenicum vaak voorgeschreven door artsen voor behandeling van maagklachten en psychische problemen. Napoleon had tijdens zijn succesvolle jaren al te lijden van maagklachten zodat hij dit middel waarschijnlijk van zijn eigen artsen al voorgeschreven kreeg.

==Na zijn dood==
Napoleons lichaam werd overgedragen aan Frankrijk en werd later in een paalgraf in de [[Dôme des Invalides]] te [[Parijs]] bijgezet.   Dit is een van de bezienswaardigheden voor toeristen die de Franse [[hoofdstad]] aandoen. Napoleon was stichter van de [[dynastie]] Napoleon. Zijn broers werden geacht het [[huis Bonaparte]] te zijn. Tijdens zijn leven is hij twee maal getrouwd geweest. In beide gevallen had het huwelijk een politieke of dynastieke achtergrond. Het huwelijk met Joséphine de Beauharnais was gelukkig maar hij moest scheiden om zijn wankele [[keizerrijk]] een wettige erfgenaam te kunnen nalaten. Het huwelijk met de Oostenrijkse keizersdochter was een politieke alliantie. De jonge vrouw verliet haar echtgenoot toen zij de kans kreeg en weigerde zich in de zomer van 1815 of op Sint-Helena bij hem te voegen.
==Geruchten over lengte ==
De meeste mensen zeggen dat Napoleon klein is. Dat is '''niet''' waar. Napoleon was 1 meter 67. Dat is groot in de periode waarbij leefde. De 
Engelsmannen zeiden dat om hem te beledigen,maar dat deden ze wel vaker.

==Externe links==
* [https://www.youtube.com/watch?v=xxykzTpfph4&list=PLi_srCikhtghrNa6Ti1d4aSyPQzQ3JI63&index=36/ Napoleon en de paus (video)]
* [http://historiek.net/napoleon-bonaparte-generaal-keizer/61142/ Biografie van Napoleon Bonaparte]

{{KoningenFrankrijk}}

[[Categorie:Franse tijd]]
[[Categorie:Geschiedeniscanon]]
[[Categorie:Frans koningshuis]]

[[ca:Napoleó]]
[[en:Napoleon]]
[[es:Napoleón Bonaparte]]
[[fr:Napoléon Ier]]
[[it:Napoleone Bonaparte]]
[[ru:Наполеон I]]