Brontekst bekijken van Paleizen en parken van Potsdam en Berlijn

{{Infobox werelderfgoed
| naam         = Paleizen en parken van Potsdam en Berlijn
| afbeelding   = Sanssouci-Air.JPG
| onderschrift = Park en paleis [[Sanssouci]].
| land         = {{DE}}
| plaats       = [[Potsdam]] <br /> [[Berlijn]]
| regio        = Europa & Noord-Amerika
| jaartal      = 1990 <small> (in 1992 en 1996 uitgebreid)</small>
| status       = Niet bedreigd
| type         = Cultuur
| website      = [https://www.unesco.nl/erfgoed/paleizen-en-parken-potsdam-en-berlijn#zoom=3&lat=52.4&lon=13.0333&layers=BT UNESCO]
}}
De '''Paleizen en parken van Potsdam en Berlijn''' is een naam waarmee de gebouwen(vooral [[Paleis|paleizen]]) en [[park]]en woorden bedoeld in de [[Duitsland|Duitse]] steden [[Potsdam]] en [[Berlijn]]. De Paleizen en parken van Potsdam en Berlijn zijn [[werelderfgoedlijst|werelderfgoed]]. Sinds 1990 staan de paleizen en parken in de werelderfgoedlijst en in 1992 en 1996 zijn ze uitgebreid. Onder de naam Paleizen en parken van Potsdam en Berlijn vallen ongeveer 150 bouwwerken en 500 [[hectare]] grond. Deze gebouwen en parken zijn gebouwd en aangelegd tussen 1730 en 1916. 

==Inschrijving in 1990==
[[Bestand:Chinesisches_Haus_Sanssouci.jpg|left|250px|thumb|Het [[Chinesisches Haus]] in Park Sanssouci.]]
Op 12 december 1990 werd besloten om de Paleizen en parken van Potsdam en Berlijn op de [[Werelderfgoedlijst]] te zetten. Duitsland was toen pas twee maanden herenigd. De paleizen en parken waren hier ook symbool van het herenigde Duitsland, aangezien de parken en paleizen in [[Potsdam]](de voormalige DDR) en [[Berlijn]](de voormalige BRD) liggen. 

===Park Sanssouci===
[[Sanssouci]] vormt het midden van het gebied waarin de parken en paleizen liggen. Sanssouci ligt in Potsdam en bestaat uit een park en een gelijknamig paleis. Het park is 289 [[hectare]] groot en is hiermee het grootste park van paleizen en parken. Sanssouci is aangelegd door de Pruisische koning [[Frederik II van Pruisen|Frederik II]]. In het park is er een [[siertuin]] en vele grasvelden, bloemenperken, fruitbomen en heggetjes. Aan de westkant van het park ligt de ''Obeliskportal''. Dit is een toegangspoort met allerlei [[hiërogliefen]](zoals op een [[obelisk]]) aan de buitenkant. Naast Slot Sanssouci staan er nog meer gebouwen in het park:
[[Bestand:Cecilienhof.jpg|right|250px|thumb|Het [[Cecilienhof]] was vroeger de woning van de laatste Pruisische en Duitse kroonprins [[Wilhelm van Pruisen (1882-1951)|Wilhelm van Pruisen]].]]
{{Kolommen4
| Kolom1=
* [[Slot Sanssouci]]
* De [[Neptungrotte]]
* Het [[Chinesisches Haus]]
* De [[Bildergalerie (Sanssouci)|Bildergalerie]]
* Het [[Neues Palais]]
* De [[Freundschaftstempel]]
* De [[Antieke tempel (Sanssouci)|Antieke tempel]]
| Kolom2=
* Het [[Drakenhuis]]
* De [[Belvédère (Sanssouci)|Belvédère]]
* De [[Nieuwe vertrekken (Sanssouci)|Nieuwe vertrekken]]
* [[Slot Charlottenhof]]
* De [[Romeinse baden (Potsdam)|Romeinse baden]]
* De [[Friedenskirche (Sanssouci)|Friedenskirche]]
* Het [[Orangeriepaleis]]
}}

===De Nieuwe Tuin===
[[Bestand:Schloss_Babelsberg_um_1900.jpg|left|250px|thumb|[[Slot Babelsberg]] in 1900. Het slot staat in het [[Babelsbergpark]].]]
De [[Nieuwe Tuin (Potsdam)|Nieuwe Tuin]] ligt in het noorden van Potsdam. De Nieuwe Tuin is voor het grootste gedeelte gebouwd door [[Frederik II van Pruisen|koning Frederik II]] en afgebouwd door [[Frederik Willem II van Pruisen|koning Frederik Willem II]]. Het park is 102,5 [[hectare]] groot en is tussen 1787 en 1792 gebouwd. Het park is aangelegd in de [[Engelse landschapsstijl]]. In de Nieuwe Tuin staan twee bekende gebouwen. Dit zijn het [[Cecilienhof]] en het [[Marmerpaleis (Potsdam)|Marmerpaleis]], beide paleizen.

===Babelsbergpark===
Het [[Babelsbergpark]] ligt ook in [[Potsdam]] aan de rivier de [[Havel]]. Het park is aangelegd door de prins (later keizer) [[Wilhelm I van Duitsland|Wilhelm I]]. Het park is 124 hectare groot en is tussen 1842 en 1867 gebouwd. Toch was er in 1833 al begonnen, maar de prins vond het ontwerp uiteindelijk toch niet mooi. In het park ligt één paleis, [[Slot Babelsberg]].
===Berlijn-Wannsee===
[[Bestand:Schloss_Pfaueninsel_Nordosten.jpg|right|250px|thumb|Het slot op het [[Pfaueninsel]]. Het woord Pfaueninsel betekend ''Pauweneiland''.]]
Het laatste van de inschrijving van 1990 waren de parken en paleizen in het stadsdeel [[Wannsee]] in [[Berlijn]]. Hieronder vallen een aantal parken en gebouwen. Deze zijn verdeeld in vier delen. Als eerste is er het [[Glienickepark]]. Dit ligt in het zuidwesten van het stadsdeel. In het park staan twee gebouwen, [[Jachtslot Glienicke]] en [[Schloss Glienicke]]. Het tweede deel is de [[Blokhut Nikolskoë]]. Deze is in 1819 gebouwd door [[Frederik Willem III van Pruisen|koning Frederik Willem III]]. De blokhut is bedoeld als een eerbetoon(soort van eer aan een land) aan [[Rusland]] en is ook vernoemd naar de Russische tsaar [[Nicolaas I van Rusland|Nicolaas I]]. Het derde deel is de [[Sint-Petrus-en-Pauluskerk (Berlijn)|Sint-Petrus-en-Pauluskerk]], een kerk die tussen 1834 en 1837 bij de blokhut werd gebouwd en ook in Russische stijl. Als laatste is er het [[Pfaueninsel]], dit is een eiland is de buurt van het stadsdeel Wannsee. Het is 67 hectare groot en is in 1793 gekocht door [[Frederik Willem II van Pruisen|koning Frederik Willem II]]. Op het eiland staat een slot, dat tussen 1794 en 1797 gebouwd is, en een aantal andere bouwwerken.
{{clear}}
==Uitbreiding in 1992==
[[Bestand:Heilandskirche_Sacrow.jpg|left|250px|thumb|De [[Verlosserkerk (Potsdam)|Verlosserkerk]] op het landgoed van Sacrow in [[Potsdam]].]]
In 1992 werden een paar kleine dingen toegevoegd aan de Paleizen en parken van Potsdam en Berlijn. Het landgoed van Sacrow was eigenlijk het enige wat werd toegevoegd. Voor 1990, dus voor de [[Duitse hereniging]], hoorde het landgoed bij de [[DDR]]. Het landgoed lag precies bij de grens met [[West-Berlijn]]. 

Het landgoed van Sacrow is 24,5 hectare groot en ligt als enige onderdeel op de noordelijke [[oever]] van de [[Havel]]. In 1840 werd het landgoed gekocht door [[Frederik Willem IV van Pruisen|koning Frederik Willem IV]]. Op het landgoed staan twee belangrijke bouwwerken. Deze twee bouwwerken zijn [[Slot Sacrow]] en de [[Verlosserkerk (Potsdam)|Verlosserkerk]]. 
{{clear}}

==Uitbreiding in 1996==
[[Bestand:Potsdam_Kaiserbahnhof_Gebaeude_2.jpg|right|250px|thumb|Het [[Keizerlijk station]]]]
In 1996 werden er voor de laatste keer dingen toegevoegd aan de lijst. De Duitse deelstaat [[Brandenburg]] wilde dat de gebieden om de parken heen ook werelderfgoed werden. De gebieden rondom [[Park Sanssouci]], de [[Nieuwe Tuin (Potsdam)|Nieuwe Tuin]], het landgoed van Sacrow en het [[Babelsbergpark]] werden aan de lijst toegevoegd dus. Daarnaast werden er dingen toegevoegd die vanwege hun geschiedenis of ligging ook eigenlijk wel bij de Paleizen en parken van Potsdam en Berlijn zouden horen. 

===Omgeving van Park Sanssouci===
In de omgeving van Park [[Sanssouci]] werden zes gebieden en twee gebouw toegevoegd. In het noordwesten van het park werd het slot en park Lindstedt toegevoegd. Dit werd in 1828 gekocht door [[Frederik Willem III van Pruisen|koning Frederik Willem III]] en kwam in 1832 in handen van zijn zoon. Tussen 1858 en 1860 is het slot gebouwd en hier waren vier architecten voor nodig. Het slot is eigenlijk een Italiaanse [[villa]]. Ten tweede werd de Lindenallee toegevoegd. Dit is een straat die werd gemaakt na de bouw van het [[Neues Palais]]. De straat is vernoemd naar de [[Linden]]bomen. De voormalige hoveniersschool is nummer drie, hier werden vroeger [[tuinman]]nen (ook wel hoveniers) opgeleid. Het vierde ding is het [[Keizerlijk station]], een [[treinstation]] voor de Duitse keizer. De Allee nach Sanssouci is het vijfde ding en is een straat. Deze loopt van het park naar de [[Luisenplatz]]. Als zesde is er het Kroondomein Bornstedt. Dit was vroeger een dorpje met dezelfde naam. Na een brand in 1846 werd alles in dezelfde stijl opnieuw gebouwd. Als zevende is er het gebied Seekoppel, wat in 1842 is aangelegd, en als laatste de Voltaireweg tussen Park Sanssouci en de Nieuwe Tuin.

===Omgeving van de Nieuwe Tuin===
[[Bestand:Belvedere_auf_dem_Pfingstberg.jpg|left|250px|thumb|De [[Belvédère op de Pfingstberg]] ligt in het noordoosten van de Nieuwe Tuin.]]
Rondom de Nieuwe Tuin werd ook uitgebreid. Als eerste werd het gebied van de voormalige Russische kolonie [[Alexandrowka]]. Deze kolonie bestaat uit dertien houten huizen in Russische stijl. Ook staat de [[Pomonatempel (Potsdam)|Pomonatempel]] op de lijst, net als de [[Belvédère op de Pfingstberg]]. De laatste is een kasteel. De Villa Heckel is als vierde toegevoegd. Deze villa is tussen 1868 en 1870 gebouwd en heeft een eigen uitzichtstoren. Villa Jacobs en de tuin erom is als vijfde toegevoegd. Deze villa is 2008 herbouwd, nadat het in 1981 verdween in de as na een brand. Het park tussen Pfingstberg en de Nieuwe Tuin werd als laatste toegevoegd en is in 1862 aangelegd.

===Sacrow===
Rondom het landgoed van Sacrow werd ook één ding toegevoegd. Het bos rondom het landgoed werd ook werelderfgoed. Het dorpje [[Sacrow]] is hiermee ook werelderfgoed. 

===Rondom de Babelsbergpark===
[[Bestand:Berliner_Sternwarte_Babelsberg.jpg|right|250px|thumb|De sterrenwacht van Babelsberg.]]
Als laatste werden rondom de Babelsberg twee gebieden toegevoegd. Het eerste van de directe omgeving van het Babelsbergpark, hiermee wordt het gebied erom heen bedoeld. Zo vallen de oevers van de Nuthe hieronder. Ook werd de [[sterrenwacht]] van Babelsberg toegevoegd. Deze werd in 1711 gebouwd en in 1913 werd het ook een [[instituut]]. In 1924 werd de telescoop vervangen, waardoor er verder en beter de ruimte ingekeken kan worden. De sterrenwacht is nog in gebruik, maar er vindt geen onderzoek meer plaats.

==Linkjes==
'''Lees ook:'''
*[[Berlijn]]
*[[Potsdam]]

'''Websites:'''
*[http://nl.wikipedia.org/wiki/Paleizen_en_parken_van_Potsdam_en_Berlijn Het artikel op Wikipedia]
*[http://www.spsg.de/index.php De website van de stichting die de meeste van deze werelderfgoederen beheerd] (in het Duits)
[[Categorie:Paleis in Duitsland]]
[[Categorie:Berlijn]]
[[Categorie:Potsdam]]
[[Categorie:Paleizen en parken van Potsdam en Berlijn| ]]
[[Categorie:Werelderfgoed]]