Maag-darmstelsel

Spijsvertering

Spijsvertering is het verteren (klein maken) van spijzen oftewel voedsel. Het voedsel wordt afgebroken tot voedingsstoffen die het lichaam nodig hebben en opnemen. Zo haalt het lichaam er bouwstoffen uit om te kunnen groeien en brandstoffen om energie te krijgen. Alles wat overblijft zijn afvalstoffen die het lichaam verlaten door middel van ontlasting en urine.

Weg van de spijsvertering

Het verteringsstelsel in volgorde: de mond, slokdarm, maag, twaalfvingerige darm, dunne, dikke en endeldarm en de anus.

Vanaf de mond tot de anus is voeding 24 tot 28 uur onderweg. Het voedsel wordt klein gemalen, vermengd en voortgestuwd om zo de voedingsstoffen op te nemen in het bloed, de afvalstoffen blijven over als ontlasting.

De lever, galblaas en alvleesklier hebben ook een belangrijke functie bij de spijsvertering.

Vertering

Vertering wordt gedaan door verschillende organen van het lichaam, waaronder de maag, de darmen, de lever en de alvleesklier. De meeste voedingsstoffen in de voeding kunnen niet in het lichaam worden opgenomen. Het spijsverteringsstelsel heeft de volgende taken:

Opname van voedsel
Mechanische verkleining van de voedselbrokken (kauwen en kneden)
Chemische verkleining onder invloed van enzymen (vertering)
Transport van de voedselbrij door het spijsverteringskanaal (slikken en peristaltiek)
Kneden en mengen van het voedsel (peristaltiek)
Overdracht van de voedingsstoffen aan het bloed (resorptie)
Uitscheiden van afvalstoffen door de lever en in de darm
Afgeven van niet verteerde resten (ontlasting en urine)

Spijsverteringsstelsel

Organen binnen het spijsverteringsstelsel

Functies van de organen in het spijsverteringsstelsel:

Mond

De spijsvertering begint in de mond. Hier wordt het voedsel fijngekauwd en vermengd met speeksel dat automatisch wordt aangemaakt door speekselklieren zodra je voedsel en drinken ziet. De tong duwt het verder naar de slokdarm.

Slokdarm

Als het voedsel is doorgeslikt komt het in de slokdarm, met een darmwand met spieren, die bewegen het voedsel langzaam naar de maag. Aan het eind van de slokdarm zit een sluitspiertje naar de maag die open en dicht kan. Zo kan het voedsel niet meer terug de slokdarm in.

Maag

In de maag wordt het voedsel gekneed en vermengd met maagsap. De binnenkant van de maag is bekleed met een dikke laag slijmvlies. Zo wordt de maag beschermd tegen het zure maagsap. De enzymen in dat maagsap breken het voedsel af. Daar blijft het ongeveer 3 uur en dan geeft de maag door een sluitspiertje kleine beetjes voedsel aan de dunne darm door.

Lever

De lever is belangrijk bij de spijsvertering. Voedingsstoffen uit het voedsel worden via het bloed naar de lever gebracht. De lever bewerkt de voedingsstoffen en zet ze om in bouwstoffen of in energie. De lever maakt ook gal. Gal is nodig om vet voedsel te kunnen verteren. Daarbij maakt het schadelijke stoffen onschadelijk bijvoorbeeld alcohol.

Galblaas.

In de galblaas wordt het gal dat gemaakt wordt door de lever tijdelijk opgeslagen. Bij vet eten gaat de gal vanuit de galblaas naar de dunne darm. Daar helpt het de spijsverteringsenzymen die het vet moeten verteren.

Alvleesklier

De alvleesklier maakt alvleeskliersap. In dit sap zitten spijsverteringsenzymen die de dunne darm helpt suikers, eiwitten en vetten uit het voedsel te halen.

Twaalfvingerige darm en Dunne darm

In de dunne darm vindt het belangrijkste deel van de spijsvertering plaats. Hier worden spijsverteringssappen en enzymen uit de alvleesklier en galblaas aan het voedsel toegevoegd. De enzymen breken het voedsel af naar kleinere deeltjes: voedingsstoffen. Deze voedingsstoffen komen via de darmwand in het bloed terecht.

Dikke darm en Endeldarm

Voedsel dat niet verteerd kan worden gaat naar de dikke darm om poep te worden. Het is eerst nog een waterdunne brij. In de dikke darm worden vocht en zouten uit de brij gehaald. Zo ontstaat er dikke poep. Die poep komt in de endeldarm terecht. Hier wordt de poep tijdelijk opgeslagen. Als de endeldarm vol is, gaat er een seintje naar de hersenen en kan je naar de pot!

Anus

De anus is een spier die de endeldarm afsluit met de buitenwereld.

Hoe werkt het spijsverteringsstelsel?

Door inname van voedsel en drinken in de mond zorgen de verschillende organen in werking met elkaar tot aan de anus voor dat een mens de voedingstoffen omzet in kracht, energie en gezondheid om te kunnen overleven. Door bepaalde aandoeningen in het spijsverteringsstelsel ontstaan er wel klachten die oplopen van kleine kwaaltjes tot levensbedreigende ziektes. Door gezond te leven verklein je de kans op problemen aan het spijsverteringsstelsel.

Maag-Darm-Lever ziekten

Want wat nou als er organen of delen van je spijsverteringsstelsel niet werken? Deze ziekten vallen onder de categorie Maag-Darm-Lever ziekten, afgekort MDL. Er zijn verschillende soorten ziekten die je spijsverteringsstelsel kunnen dwarsbomen. Denk bijvoorbeeld aan obstipatie, ziekte van crohn, kanker of prikkelbare darmsyndroom (PDS). Obstipatie komt vooral in je darmen voor. Obstipatie houdt in dat er ontlasting ophoopt in je darmen. Doordat de darm de darm te veel vocht uit de ontlasting haalt, dikt de ontlasting in en kan het niet verder zakken. Je kunt dan een bolle buik krijgen en een opgeblazen gevoel ervaren. Je bent al een dag of 2 niet naar het toilet geweest en je krijgt steeds meer buikpijn…

Dit is nog niet meteen ernstig of hoeft te leiden tot een darmziekte. Duizenden mensen hebben geregeld last van obstipatie bijvoorbeeld door een bepaald gerecht waar je niet tegen kan of door te weinig drinken. Daarbij verschilt het per persoon hoe vaak je naar het toilet moet. Maar wat als dit steeds vaker voorkomt? En de tijd dat je niet naar het toilet gaat steeds langer wordt? Wat als je bijvoorbeeld al een week niet naar het toilet bent geweest? Dan wordt het natuurlijk steeds vervelender. Je huisarts kan je dan doorsturen naar een mdl-arts. Deze gaat dan kijken wat er met jouw darmen aan de hand is en wat voor oplossing zij kunnen bieden. De meest voor de hand liggende oplossing is het gebruiken van laxeermiddel. Dit zorgt ervoor dat je ontlasting verdunt wordt. Er zijn heel wat mensen die dagelijks laxeermiddel slikken en hier oud mee worden. Ook zijn er verschillende medicijnen die de peristaltiek van de darmen stimuleren. De peristaltiek is de knijpbeweging die de darmwand maakt.

Als na lange tijd blijkt dat ook laxeermiddelen niet helpen, wordt er vaak gekeken naar manieren om de darm te spoelen, via je mond of anus. Als ook dit na een poos de obstipatie niet meer verhelpt, wordt er gekeken of er soms iets mis is bij een deel van je darmen. Dan kan er gekozen worden dit gedeelte operatief te laten verwijderen of om een stoma te plaatsen. Een stoma is een uiteinde op je buik waar dan de ontlasting uit komt. Er zijn verschillende soorten stoma's. Je kunt een stoma krijgen op je darm, deze is voor de ontlasting. Of op je blaas als deze niet meer werkt, die is dan voor de urine. Op je darm kun je een stoma krijgen op je dunne- of dikke darm.

Als je op deze link klikt, kom je op een pagina waar je de verschillende stoma's kunt zien. Je ziet verschillende afbeeldingen en een filmpje.

Prikkelbare darm syndroom

Mensen met het prikkelbare darm syndroom hebben chronische klachten, dat wil zeggen dat de klachten de hele dag door of vaak te voelen zijn.

Hierbij gaat het vooral om buikpijn, buikkrampen, verstopping, diarree, gasvorming en een opgezette buik.

Het is waarschijnlijk ontstaan door een combinatie van een gevoelige darmwand en een darminfectie.

Spijsverteringsstelsel gezond houden

Het is belangrijk om het spijsverteringsstelsel gezond te houden, aangezien er nare klachten en aandoeningen van kunnen komen.

Je houdt het gezond door vooral veel te blijven drinken (min 1,5 - 2L) vezelrijk te eten, stress te vermijden en regelmatig te bewegen.

Voedingsstoffen

In het maag-darmstelsel worden voedingsstoffen uit het eten gehaald. Deze voedingsstoffen heeft een mens nodig om te kunnen overleven. Voedingsstoffen zijn alle bruikbare delen uit voedingsmiddelen, oftewel eten en drinken.

Voedingsstoffen worden verdeeld in drie groepen:

Bouwstoffen
Brandstoffen
Hulpstoffen

Bouwstoffen zijn nodig voor de groei en herstel van het lichaam. Ook maken deze stoffen het lichaam sterk.

Brandstoffen geven een energie aan het lichaam. Deze energie heeft een mens nodig om te kunnen bewegen, nadenken, etc..

Hulpstoffen bestaan uit vitamines en mineralen. Deze stoffen zorgen ervoor dat het lichaam gezond blijft.

Obstipatie

Een obsitipatie is een verstopping van de darmen waardoor je niet meer kan piepen of netjes gezegd naar de wc kunt gaan. Het is een vervelende aandoening wat vaak tot buikpijn kan gaan lijden.

Hoe voorkomen en behandeling

Beweeg voldoende

Drink voldoende water

Eet vezelrijke voeding dus genoeg fruit en groenten en bruin brood.

Hou je ontlasting (poep) aandrang niet op ga gelijk als je moet gaan naar de wc.

Bronnen

Kersbergen, C. & Haarhuis, A. (2013). Natuuronderwijs inzichtelijk. Bussum: Coutinho.

MaagDarmLever. (z.d.). Spijsvertering - MaagDarmLever.nl. Geraadpleegd op 2 november 2018, van https://www.maagdarmlever.nl/spijsvertering/

Mlds. (z.d.). Hoe werkt de spijsvertering en het spijsverteringskanaal? - Maag Lever Darm Stichting. Geraadpleegd op 2 november 2018, van https://www.mlds.nl/gezonde-buik/hoe-werkt-de-spijsvertering/