Nationaal Monument op de Dam
Het Nationaal Monument op de Dam in Amsterdam is een herdenkings-monument van de Tweede Wereldoorlog in Nederland. Tijdens de jaarlijkse Nationale Dodenherdenking op 4 mei worden hier door de koning en koningin, diverse ministers en anderen, kransen gehangen en bloemen gelegd.
Ontwerp en uitvoering
Het Nationaal Monument is ontworpen door architect Jacobus Johannes Pieter Oud. Het monument bestaat uit een soort gedenknaald (pyloon of zuil) met beeldhouwwerken ("De Vrede") en een gedenkmuur met reliëfs. De beelden zijn gemaakt door beeldhouwer Johannes Anton Rädecker, en de reliëfs (beeldhouwwerken in plat vlak) van Paul Grégoire. Voor het monument staan twee leeuwvormige figuren als wachters, gemaakt door Jan Willem Rädecker.
Zuil
De tweeëntwintig meter hoge zuil (pyloon) is gemaakt van beton bekleed met een laag natuursteen (travertijn). Dit is een soort marmer uit Toscane. Er zijn een vrouw met kind op de arm en een krans om het hoofd te zien, met duiven die om haar heen vliegen. Daaronder zijn er vier geboeide mannen te zien en links en rechts van de kolom bevinden zich twee mannen met huilende honden. De vrouw en het kind staan voor de overwinning en de mannen voor de ellende van de oorlog. De mannen met de honden beelden het verzet uit. De duiven staan voor de vrijheid en de bevrijding.
Muur met urnen
Om de zuil staat een er omheen gebogen gedenkmuur waarin twaalf urnen staan. Deze zijn met aarde gevuld en zijn in de muur ingemetseld. De aarde is van fusilladeplaatsen (plek waar mensen werden vermoord) en erebegraafplaatsen uit de toenmalige elf provincies afkomstig, en van de 22 erevelden uit het voormalig Nederlands-Indië. Aan de buitenzijde van de muur zijn ter hoogte van de urnen provinciewapens aangebracht. Voor de urn uit Nederlands-Indië bevindt zich het wapen van het Koninkrijk der Nederlanden. Aan de binnenkant van de ronding van het monument staat een tekst afgebeeld. Die tekst is gescheven door een Nederlandse dichter Adriaan Roland Holost.
Geschiedenis
Vlak na de Tweede wereldoorlog is er op voorstel van twee militairen werd op de dam in 1947 een tijdelijk monument opgericht, met daarin al de 11 urnen. Men vond dat er ook een 12e urn bij moest komen welke verwees naar Nederlands-Indië. Dit monument was een ontwerp van A.J. van de Steur en Auke Komter. De urnen werden gemaakt door keramiste Jos H. van der Veen.
In 1946 werd er geld ingezameld voor het definitieve monument. Ook bierbrouwer Heiniken doneerde een flink bedrag, ook met de bedoeling dat het monument bij de brouwerij aan het Tweede Weteringplantsoen kwam te staan. Na de tentoonstelling van de ontwerpen, besloot de toenmalige burgemeester van Amsterdam, dat het op de dam moest komen. De onthulling van het monument vond plaats op 4 mei 1956.
Omdat het bedekkingsmateriaal van de zuil en de beelden nogal poreus was en aangetast werd door de luchtvervuiling, moest het geheel in 1998 gerestaureerd worden (Na een eerdere restauratie in 1965). De poreuze oppervlakken werden bedekt en gevuld met een acrylhars. Het is een rijksmonument.